در 1952 کمیته هایی از متخصصان وابسته به سازمان بهداشت جهانی برای اولین بار در گزارشی اعتیاد را چنین مطرح کردند: حالت مسمومیت متناوب و مزمن ، مضر برای فرد یا اجتماع که بوسیله مصرف تکراری ماده ای مخدر ، طبیعی یا شیمیایی ، به وجود می آید و دارای مشخصات زیر است :
1- میل یا احتیاج ( اجبار) به ادامه مصرف و تهیه آن به هر وسیله ای که ممکن است .
2- تمایل به افزایش مقدار مصرفی به علت سازش بدن و تحمل آن
3- ایجاد وابستگی روانی و جسمانی ، به نحوی که عوارض آن در مواقع کمبود یا ترک ، ظاهر می شود.
در روانشناسی اعتیاد ، عادت کردن به چیزی به شرح زیر است :
اعتیاد به مواد مخدر ، نیاز به مصرف یک ماده ی مخدر است که در صورت عدم مصرف آن ، حالات خاصی بوجود می آید که گاهی برای معتاد غیر قابل تحمل است .
در پزشکی به جای اصطلاح اعتیاد معمولا کلمه وابستگی به مواد مخدر به کار می رود و معتاد کسی است که از نظر روانی و جسمی به یک ماده مخدر وابستگی پیدا می کند . وابستگی روانبی حالتی است که شخص بعد از مصرف ماده مخدر ، احساس آرامش ، رضایت خاطر و لذت می کند . وابستگی مذکور مهمترین عامل مصرف مکرر مواد اعتیادآور است .
وابستگی جسمی عبارت از حالت انطباقی در بدن فرد می باشد که پس از استعمال مکرر مواد مخدر در بدن پدید می آید و در واقع بدن فرد نسبت نه آن عادت می کند و در صورت عدم استعمال ة واکنش هایی از قبیل دردهای جسمی بروز می کند .
علل اعتیاد :
دکتر عبدالرضا عزیزی می گوید : " قبل از هر چیزمتاسفانه باید بگوئیم که در ایران علل مهم گرایش به مواد مخدر اعم از فقیر و غنی فقر فرهنگی و عدم اطلاع کافی از عوارض مواد مخدر و اطلاعات سطحی از فواید آنهاست .
ایشان در کتاب پیشگیری و درمان اعتیاد عمده ترین علل گرایش به مواد مخدر را موارد زیر می دانند :
1) دیدگاه مثبت به مصرف مواد مخدر و تصورات غلط درباره آن
2) افزایش توانایی جنسی : یکی از مهم ترین علل گرایش به مواد در ایران ة مشکلات جنسی است در ایران به علت نداشتن مشاوره درست و یا اطلاعات کافی درمورد جنسی صحیح و همچنین جلوگیری از انزال زودرس از تریاک استفاده می کنند
3) دردهای جسمانی مزمن : دکتر عزیزی می گوید به عات پائین بودن فرهنگ مراجعه به پزشک ، بیماران به جای مراجعه به پزشک برای تسکین درد از مواد مخدر استفاده می کنند
4) فوت بستگان نزدیک : ایشان می گویند 13 درصد بیمارانشان به علت فوت بستگان نزدیک به مواد روی آورده اند.
به طور کلی علل و عوامل مؤثر در اعتیاد را می توان به صورت زیر خلاصه کرد :
1) عوامل مربوط به فرد
2) عوامل مربوط به خانواده
3) عوامل مربوط به اطرافیان و محیط
عوامل مربوط به فرد :
1)دوره نوجوانی که پر خطر ترین دوره برای شروع مصرف مواد است.
2)عامل ژنتیک یا استعداد ارثی:برخی اختلالات شخصیتی و ارثی و وضعیت نا مناسب تحصیلی ناشی از اختلالات یادگیری می تواند علت اعتیاد افراد باشد.
3)صفات شخصیتی :صفاتی چون پائین بودن اعتماد به نفس ،ضعف شخصیت،حالات ضد اجتماعی وپرخاشگری می تواند در اعتیاد افراد نقش داشته باشد.
4)اختلالات روانی : در حدود 70 درصد موارد اعتیاد همراه با اختلالات روانی است.رایج ترین این اختلالات عبارتند از:
مانیا واسکیزو فرنی،افسردگی اساسی ،فوبیا ،اختلالات شخصیت ضد اجتماعی.
5)نگرش مثبت به مواد:
عده ای معتقدند که مواد مخدر را می توان برای کاهش دردهای جسمی ، خستگی ،آرامش روانی،افزایش توانائی جنسی استفاده کرد بدون این که معتاد شد.
6)مو قعیت های مخاطره آمیز فردی :بعضی از این موقعیت ها عبارتند از:ترک تحصیل ،بی سرپرستی یا بی خانمانی ،فرار از خانه ،بحران های فردی
7)تاثیر مثبت مواد بر افراد:زمانی که فرد برای اولین بار ماده مخدر استفاده می کند.امکان دارد واقعا احساس آرامش و سرخوشی کند.البته نا گفته نماند که چگونگی اثر هر ماده بستگی به خواص ذاتی ماده و تعامل آن با فرد و موقعیت مصرف کننده دارد.
عوامل مربوط به خانواده
1)غفلت از فرزندان
2)مصرف مواد توسط اعضای دیگر خانواده
3)تشنج و درگیری در خانواده
ج)عوامل مربوط به اطرافیان و محیط :
تاثیر دوستان معتاد، طردشدن از طرف معلمان،دوستان و بستگان ، عوامل مربوط به محل سکونت ،مهاجرت،کمبود امکانات فرهنگی ،ورزشی ،تفریحی،قوانین ،بازار مواد
درپایان می توان گفت علل گرایش مردم ایران به مواد با کشور های دیگر فرق دارد عمده ترین علت ها می تواند مشکلات فرهنگی ،مشکلات جنسی ،فشار کار ،اختلالات روانی ،کنجکاوی ، مقابله با استرس و بیکاری باشد.
طبقه بندی و انواع مواد
در سال 1957 طبقه بندی نوینی براساس مفهوم تونوس روانی ارائه شد. در سال 1971 طبقه بندی دیگری براساس منشا مواد و تاثیر مواد توسط دونیکر مطرح شد . سازمان بهداشت جهانی هم میزان نظارتی را که بر خرید و فروش مواد توصیه می شود در طبقه بندی اعمال کرده است . برخی فقدرت ایجاد اعتیاد و وابستگی به مواد را مبنای طبقه بندی قرار داده اند. ارگورلیان معتادان را براساس قدرت ایجاد وابستگی داروئی طبقه بندی کرد .
در DSM مواد به صورت زیر تقسیم بندی شده است :
الکل ، باربیتوریک ها ، تریاک و مشتقات آن ، کوکائین ، آمفتامین ، فن سیکلیدین، داروی توهم زا ، گیاهان تحریک زای روانی ، سایر داروها یا مواد تحریک زای روانی .
روان شناسی اعتیاد
بیماران مبتلا به اعتیاد اغلب برای درمانگران افرادی مشکل ساز و پردردسر هستند و رفتار آنها تاثیری منفی به جا می گذارد. این بیماران صرفن ظر از ماده ای که به آن معتادند، تعاملی همانند دیگر بیماران با پزشک ندارند و این مساله پیامدهای گاه نامساعدی را در جریان رفتار متقابل آنها و کادر درمانی به وجود می آورد. با این وجود، هرگاه دینامیسم موقعیت درمانی درک شود با اتخاذ روش های مناسب می توان به نتایج مثبتی دست یافت....
بیماران مبتلا به اعتیاد اغلب برای درمانگران افرادی مشکل ساز و پردردسر هستند و رفتار آنها تاثیری منفی به جا می گذارد. این بیماران صرفن ظر از ماده ای که به آن معتادند، تعاملی همانند دیگر بیماران با پزشک ندارند و این مساله پیامدهای گاه نامساعدی را در جریان رفتار متقابل آنها و کادر درمانی به وجود می آورد. با این وجود، هرگاه دینامیسم موقعیت درمانی درک شود با اتخاذ روش های مناسب می توان به نتایج مثبتی دست یافت. هدف این مقاله برجسته کردن برخی جنبه های پویای روانی شایع در اعتیاد و ارایه پیشنهادهایی برای مقابله با آنها است. این به معنی ندیده گرفتن سایر روش های درمانی نیست بلکه هدف، اشاره به این مطلب است که توجه به عوامل روان پویانه می تواند راهگشای عملی برای درمانگر در جهت هدایت رضایت بخش تر ارتباط درمانی باشد.در سال های اخیر، حجم عظیمی از شواهد نشان دهنده این واقعیت بوده اند که اعتیاد یک اختلال زیستی، روانی و اجتماعی است که به درستی توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک بیماری در طبقه بندی بین المللی بیماری ها ( ICD ) شناسایی شده است. به عبارتی ما در حال شناسایی روندهای مختلف زیستی، روان شناختی و اجتماعی هستیم که در کشانده شدن قسمت قابل توجهی از افراد به سوی ماده مخدر دخالت داشته و منجر به آسیب های زیستی، روانی و اجتماعی می شوند. تصویری که ما در دست داریم، حاکی از آن است که اعتیاد یک اختلال پیچیده و چندعاملی است. در پیش گرفتن رفتاری سرزنش کننده با فرد معتاد تفاوتی با سرزنش کردن فردی که دچار فقر بوده و یا از خونریزی ناشی از زخم معده رنج می برد ندارد.یافتن راه درمانی مناسب برای افرادی که طیفی از رفتارهای مشکل ساز را نشان می دهند آسان نیست. اما همانند دیگر اختلالات مطرح شده در حوزه روان شناسی و روان پزشکی، ابتدا باید در جهت درک این رفتارها حرکت کرد. تنها در این صورت است که قادر به هدایت و مدیریت این رفتارها در جهتی خواهیم شد که برای فرد معتاد و همه افرادی که به او نزدیک هستند و قصد کمک به او را دارند سودمند باشد. به طور مثال بیماری که در اثر افراط در مصرف مواد دچار مسمومیت شده و به دنبال آسیب دیدن در یک سانحه به بیمارستان آورده شده، می تواند در دام یک پرستار یا پزشک کم تجربه گرفتار آمده که با لحنی سرزنش کننده با او سخن گفته و به بلایی که او بر سر خود آورده اشاره کند. گاهی بیمار چنین رفتاری را برنتابیده و با کادر درمانی به شکل کلامی و حتی بدنی درگیر می شود. او بیمارستان را ترک می کند و بیماری زمینه ای وی درمان نشده، باقی مانده و پرستار و پزشک از شر وی خلاص می شوند اما تجربه ای تلخ در وجودشان باقی می ماند که کار کردن با فردی مشابه را در آینده برایشان دشوار می کند. انسان ها به این نیاز دارند که احساس کنند افرادی آبرومند هستند. اگر ما چنین بپنداریم که به اندازه کافی خوب نیستیم به علت نداشتن پول، دوست، موفقیت های ورزشی یا علمی، قیافه مناسب، موقعیت در جامعه و به هر دلیل دیگر احساس ناشادی و افسردگی می کنیم. آنهایی که با معتادین برخورد داشته اند، می دانند که در میان این افراد اعتماد به نفس _ صرف نظر از ماده مصرفی پایین است و در نتیجه احساس خوبی نسبت به خود ندارند.سرزنش کردن دیگری، راه بسیار مناسبی برای کاهش دادن اعتماد به نفس او است و زمانی که عزت نفس ما مورد حمله قرار گرفت، تمایل به تلافی شکل می گیرد. یک فرد معتاد که اعتماد به نفسی پایین دارد به بیمارستان مراجعه می کند و در آن از سوی پرستار و پزشک که مراجع قدرت هستند تحقیر می شود. باتوجه به عزت نفس پایین وی که مورد حمله نیز قرار گرفته، رفتار پرخاشجویانه کلامی و یا بدنی او قابل درک است. اما بسیاری از پزشکان و پرستاران باتجربه به شکلی واقع گرایانه اما توام با احترام با بیمار سخن می گویند. همانند همتایان کم تجربه خود، آنها نیز شاید در بدو ورود فرد معتاد به بیمارستان چیزی برای عرضه فوری نداشته باشند، اما با درک ماهیت اعتیاد از بدل شدن وضعیت به چیزی که برای طرفین ناخوشایند است، جلوگیری می کنند
شامل 15 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تعریف اعتیاد
