رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتهای جدیدالورود: شواهدی از بازار سرمایه ایران
دکتر مجید زنجیردار
پروین صدری
چکیده:
این پژوهش به بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی سال ورود به بورس و یکسال پس از ورود به بورس می پردازد. بدین منظور ، داده های مربوط به 84 شرکت جدیدالورود در بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 2008 - 2003 گرد آوری شده است . نتایج حاصل از پژوهش با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره نشان می دهد ؛ بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتهای جدیدالورود ،در دو مقطع زمانی مورد مطالعه ، رابطه مثبت معناداری وجود دارد و موید این مطلب است که سود برآوردی هر سهم دارای محتوای اطلاعاتی است و بر تصمیم گیری سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه اثر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام می گردد، همچنین نوع صنعت نیز بر این رابطه تأثیر گذار است .
واژه های کلیدی: عرضه اولیه اوراق بهادار، بازده غیر عادی ، خطای پیش بینی سود هر سهم ، نوع صنعت
1-مقدمه
امروزه به دلیل گسترش فعالیت های اقتصادی ، توسعه بازارهای مالی و رونق سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه به خصوص بورس اوراق بهادار توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ، مهم ترین ابزار جهت اتخاذ تصمیمات درست و کسب منفعت مورد انتظار و استفاده بهینه و مطلوب از امکانات مالی ، دسترسی به اطلاعات درست و به موقع و تحلیل دقیق و واقع بینانه آن می باشد .تغییرات قیمت سهام شرکت ها تحت تأثیر عامل مختلفی است . یکی از عوامل موثر بر روند قیمت سهام یک شرکت ، نشانه ها و علایمی است که به صورت اطلاعات مختلف از داخل آن شرکت انعکاس می یابد و در دسترس سرمایه گذاران قرار می گیرد . از جمله اطلاعات منتشره از سوی شرکت ها ، اعلان سود پیش بینی شده هر سهم برای سال مالی آینده است .
پیش بینی سود هر سهم ، تغییرات قیمت سهام و واکنش مستقیم بازار سرمایه را در پی دارد. از طرفی در محیط تجاری کنونی به دلیل تغییرات سریع فناوری و شرایط مالی ، مدیران از دورنمای تجاری شرکت ارزیابی درستی ندارند و از این رو بروز خطاها در برآوردهای حسابداری ،اجتناب ناپذیر است. این مسئله در مورد شرکتهای جدیدالورود به بورس ،به دلیل عدم سابقه معاملاتی و در نتیجه اطلاعات تاریخی اندک ، از اهمیت بیشتری برخوردار است و عدم تقارن اطلاعاتی نیز میان مدیران و سرمایه گذاران بالقوه ، در این شرکت ها بالااست (جاگ و مک کنومی،2003).
بدین ترتیب پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتهای جدید الورود در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی پایان سال ورود به بورس و یکسال پس از ورود به بورس بپردازد. با توجه به نتایج این تحقیق، سود برآوردی هر سهم دارای محتوای اطلاعاتی است و باعث واکنش بازار می گردد و نحوه برخورد افراد با این اطلاعات جدید ، نوسانات قیمت ها را شکل می دهد. این مقاله در ادامه به مرور پیشینه پژوهش وتبیین فرضیات ، روش شناسی، یافته های پژوهش و تجزیه و تحلیل داده ها و در بخش پایانی به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات می پردازد.
2- پیشینه و فرضیات پژوهش
(i)پیشینه پژوهش :
قابلیت اتکای اطلاعات پیش بینی شده در گزارشهای شرکتهای جدید الورود به بورس توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. فرت تحقیقی در مورد نقش برآورد سود برای 116 شرکت دارای عرضه عمومی اولیه سهام در سنگاپور برای سال¬های 1992 تا 1999 انجام داده است. نتایج تحقیق وی نشان می-دهد که ارتباط معنی¬دار مثبت میان خطای برآورد سود و بازده غیر عادی سهام وجود دارد (فرت، 2001) . یافته¬های کلارکسون و همکارش که 267 شرکت جدید الورود به بورس کانادا را بررسی کردند بیانگر این است که برآوردهای داوطلبانه سود افشا شده در گزارش¬های شرکت¬های دارای عرضه عمومی اولیه با ارزش بوده و بین دقت برآورد سود و بازده سهام رابطه منفی معناداری وجود دارد (کلارکسون و همکارش ، 2002) .
عمران، عملکرد کوتاه مدت و بلند مدت عرضه اولیه سهام برای نمونه¬ای از 53 مورد انتشار سهام که در بازار سرمایه مصر بین سال¬های 1994 تا 1998 عرضه شده بود را بررسی کرد. وی دریافت سهام انتشار یافته دارای بازده¬های غیر عادی مثبت از شروع انتشار تا یک سال بعد و سپس بازده¬های غیر عادی منفی در دوره¬های زمانی 3 تا 5 ساله می¬باشد (عمران، 2004 ) .
احمد زالوکی و همکارانش عملکرد بلند مدت عرضه اولیه سهام را در مالزی بین سالهای 1990-2000 بررسی کردند. آنها دریافتند که عملکرد بلند مدت عرضه اولیه سهام از یک سال به سال دیگر متغیر است و برای سالهای مختلف مرتبط با مدلهای منظمی نمی باشد. همچنین عملکرد بلند مدت در صنایع مختلف متفاوت است (زالوکی و همکاران،2004) .
راوی لونکانی و مایکل فرت به بررسی عوامل موثر بر خطای پیش بینی سود شرکت های جدیدالورود به بورس تایلند پرداختند . تعداد 175 شرکت به عنوان نمونه در طی سالهای 1991-1996 انتخاب شده بود . متغیرهای مورد بررسی آنها شامل اندازه شرکت ، عمر شرکت ، ضریب پراکندگی سود (انحراف معیار بر میانگین سود سه سال قبل) در افق زمانی پیش بینی سود بوده است . با به کار گیری رگرسیون چند متغیره مقطعی نتایج آنها نشان داد که بین متغیرهایی همچون اندازه شرکت و افق زمانی پیش بینی سود و خطای پیش بینی سود رابطه مثبت وجود دارد و سایر متغیرها از نظر آماری معنی دار نبودند (لونکانی و فرت،2005) . کامران احمد به بررسی عوامل مؤثر بر خطای پیش¬بینی سود شرکت¬های دارای عرضه اولیه سهام در بازار بورس داکا (بنگلادش) پرداخته است. نمونه مورد بررسی وی شامل 202 شرکت پذیرفته شده در بورس داکا برای سال های 1990-2006 بود. متغیرهای مورد بررسی این پژوهش که به نظر می¬رسید بر خطای پیش¬بینی سود مؤثر باشند شامل نسبت سود خالص به فروش، اهرم مالی، افق زمانی پیش¬بینی، سهام تحت تملک مدیران، اعتبار حسابرس و عمر شرکت بوده است: نتایج وی بیان کننده این بود که بین شرایط رونق اقتصادی و خطای پیش¬بینی سود رابطه معکوس و بین عمر شرکت و خطای پیش¬بینی سود رابطه مثبت وجود داشت. سایر متغیرهای مورد بررسی معنادار نبودند (احمد ، 2007) . پژوهش¬های انجام شده توسط لیوتان و همکارش در مورد ارتباط پیش¬بینی سود و بازده غیرعادی شرکت¬های دارای عرضه عمومی اولیه سهام در بورس سنگاپور ارتباط منفی معناداری میان دقت برآورد سود و بازده غیرعادی سهام را تأیید می¬کند (لیوتان،2008) . یانتی و فلورنس به بررسی رابطه بین اندازه شرکت، طول دوره پیش بینی، نوع صنعت، خطای پیش بینی سود و بازده سهام در بورس اندونزی پرداختند.آن ها دریافتند که متغیرهای اندازه شرکت، طول دوره پیش بینی، نوع صنعت و رتبه تجاری شرکت از عوامل تعیین کننده خطای پیش بینی سود هستند و خطای پیش بینی سود روی عملکرد کوتاه مدت سهام در عرضه های اولیه اثر می گذارد (یانتی و فلورانس، 2009) .
(ii ) فرضیه های پژوهش :
1- بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکت ها در سال ورود به بازارسرمایه رابطه وجود دارد.
2- بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکت ها پس ازگذشت یک سال از ورود به بازارسرمایه رابطه وجود دارد.
3- نوع صنعت بر رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام تأثیر می¬گذارد.
3- روش شناسی پژوهش
این پژوهش از نظر هدف ، کاربردی است و ازحیث روش و ماهیت ، توصیفی- همبستگی است . هدف این پژوهش بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود (متغیر مستقل) و بازده غیر عادی سهام ( متغیر وابسته) در دو مقطع زمانی سال ورود به بورس اوراق بهادار و یکسال پس از ورود به بورس اوراق بهادار است و از مدل رگرسیون خطی برای بررسی رابطه بین این دو متغیر استفاده شده است . فرضیه های پژوهش در سطح اطمینان 95% بررسی شده اند. لازم به ذکر است که آزمون رابطه غیر خطی بین متغیرهای تحقیق نیز انجام شده و با توجه به مقدار آماره F وسطح معنی داری ، مشخص شد رگرسیون خطی بهترین برازش را از متغیرها ارائه می نماید .
(i ) گردآوری داده ها و انتخاب نمونه
در این پژوهش، برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، از روش کتابخانه‌ای و مراجعه به آرشیوها استفاده شده است. ابزار تحقیق، شامل صورت های مالی، یادداشت های همراه و گزارش های مالی شرکت های مورد مطالعه می باشد که از طریق نرم افزار ره آورد نوین و سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران گرد آوری شده و پس از طبقه بندی و محاسبه متغیرها در نرم افزار اکسل ، در نهایت اطلاعات حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 2003 تا 2008 بوده که تعداد آنها 109شرکت است و نمونه پژوهش با در نظر گرفتن ویژگی های زیر انتخاب شده است :
اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه متغیرهای تحقیق برای شرکت¬های مربوط، در طول دوره تحقیق وجود داشته باشد.
2-شرکت¬هایی که در دوره تحقیق و در سال پذیرش در بازار سرمایه ایران ، سهامشان مورد معامله قرار گرفته و دچار وقفه معاملاتی نشده باشند.
3-در طول یک سال (12 ماه) پس از عرضه اولیه هیچ¬گونه اطلاعیه¬ای در خصوص افزایش سرمایه و تجزیه سهام از سوی شرکت (مجمع فوق العاده) منتشر نشده باشد، زیرا بر میزان بازده سهام و سود واقعی هر سهم و در نتیجه بر خطای پیش¬بینی سود مؤثر هستند.
در نهایت با توجه به معیارهای فوق تعداد 84 شرکت به عنوان نمونه هدفمند (سیستماتیک) تحقیق انتخاب گردیده است .
(ii ) مدل پژوهش و شیوه اندازه گیری متغیرها
مدل زیر برای آزمون فرضیه ها برآورد شده است ؛ در مدل ارائه شده تمام متغیرها به صورت سالانه محاسبه گردیده اند :
〖ABR〗_it = α 0 + α 1 〖FE〗_it + α 2 SIZe_it + α 3 Fl_it + α 4 ROA_it + α5〖 LAR〗_it+ α6 〖CFo〗_it + α7 〖Li /EQ 〗_it + α8 I_it + α9 〖( DPS/ EPS ) 〗_it+ 〖ε 〗_it (1)
تعریف متغیرها:
ABR : بازده غیر عادی سهام (متغیر وابسته)
FE : خطای برآورد سود هر سهم (متغیر مستقل)
SIZe : اندازه شرکت (متغیر کنترل)
Fl : اهرم مالی (متغیر کنترل)
ROA : بازده دارایی (متغیر کنترل)
LAR : بازده دارایی¬های ثابت (متغیر کنترل)
CFo : وجوه نقد عملیاتی (متغیر کنترل)
Li / EQ : نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (متغیر کنترل)
I : هزینه بهره (متغیر کنترل)
DPS/ EPS : توزیع سود نقدی (متغیر کنترل)
ε : خطای برآورد
α 0 : عرض از مبدأ رگرسیون
α 1 تا α 9 : برآورد کننده شیب خط رگرسیون
متغیر وابسته :
متغیر وابسته در این پژوهش بازده غیر عادی سهام می¬باشد. برای تعیین بازده غیر عادی سهام در دوره زمانی پژوهش در هر سال مالی از مدل تعدیل شده بازار استفاده شده است . در این مدل فرض شده است ، بازده بازار نتیجه فرآیند مورد انتظار بازده سهام شرکت ها در هر دوره زمانی به شمار می رود . بنابراین تفاضل بازده واقعی سهام و بازده بازار در دوره زمانیt نشان دهنده بازده غیر عادی سهام در دوره t است :
ABRit = Rit – Rmt ( 2)
Rit= (Pit+Dit-Pi0)/Pi0 (3)
Rmt= (Imt-Im0)/Im0 (4)
: ABRitبازده غیر عادی سالانه سهامi درزمان t
Rit : نرخ بازده سالانه سهام i در زمان t
Rmt : نرخ بازده سالانه بازار در زمان t
Pit : قیمت سهام i در انتهای زمان t
Pio : قیمت سهام i در ابتدای زمان t
Dit : سود سهام پرداختی توسط شرکت i در زمان t
Imt : شاخص کل بورس در پایان زمان t
Imo : شاخص کل بورس در ابتدای زمان t
((b متغیرمستقل :
در این پژوهش خطای پیش بینی سود هرسهم به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است. برای اندازه¬گیری خطای پیش¬بینی سود هر سهم از شاخص زیر استفاده می¬شود:
FE=(At-Ft)/Ft×100 (5)
At : سود واقعی شرکت در زمان t
Ft: سود پیش¬بینی شده شرکت در زمان t
( (cمتغیرهای کنترل :
*اندازه شرکت(SIZE) :
(6) (قیمت بازار سهام × تعداد سهام) LOG SIZE
* اهرم مالی( (FL:
(7) FL (ها بدهی کل)/(ها دارایی کل)
*بازده دارایی ( : (ROA
(8) ROA=(مالیات کسر از پس زیان و سود)/(ها دارایی کل ) *بازده دارایی ثابت ( : (LAR
(9) LAR= (ها درآمد جمع)/(ثابت ی ها دارایی خالص)
*وجوه نقد عملیاتی( : (CFO
(10)
CFO=(عملیاتی نقد وجوه)/(سهام تعداد)
* نسبت بدهی به حقوق صاحبات سهام (LI/EQ) :
(11) LI/EQ=(بدهی کل)/(سهام صاحبان حقوق)
* هزینه بهره ( I ) :
(12) I=(بهره هزینه)/(سهام تعداد)
* توزیع سود نقدی (DPS / EPS) :
(13) DPS / EPS=(شده تقسیم نفدی سود)/(سهم هر سود)
4-یافته های پژوهش و تحلیل داده ها
جداول 1و2 بیانگر اطلاعاتی در مورد شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش در دو مقطع زمانی است. مقایسه دو جدول میزان تغییر در شاخص¬ها را در دو مقطع زمانی A و B نمایش می¬دهد که به عنوان مثال میانگین بازده غیر عادی سالانه شرکتها در سال ورود به بازار سرمایه ایران (مقطع زمانی A ) 545/33 – و پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه (مقطع زمانی B ) 90/16 می¬باشد و نشان دهنده افزایش میانگین بازده غیر عادی است.
(i ) آزمون فرضیه اول
برای بررسی رابطه بین متغیر مستقل (خطای پیش بینی سود هر سهم)،متغیر وابسته (بازده غیر عادی سهام) و متغیرهای کنترل در سال ورود به بازار سرمایه ، مدل رگرسیون چند متغیره خطی برآورد شده است . نتایج برآورد مدل و ماتریس ضرایب همبستگی بین کلیه متغیرهای پژوهش در جداول 3 و4 ارائه شده است. همانطور که در جدول شماره (3 ) مشاهده می شود ، با توجه به مقدار آماره فیشر و سطح معنی داری آن که به ترتیب 154/2 و 041/0 هستند ، مدل کفایت لازم را دارد . از طرف دیگر آماره دوربین واتسون نیز به مقدار 594/1 محاسبه شده و بیانگر استقلال باقی مانده ها است . آماره t برابر با 563/2 و سطح اهمیت برابر با 014/0 با ضریب مثبت 941/0 رابطه مثبت معناداری را بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام در حضور متغیرهای کنترل تایید می کند . همچنین مقدار ضریب تعیین (254/0) بدین معنی است که مدل رگرسیون چند متغیره حدود 4/25 درصد از کل تغییرات بازده غیر عادی سهام را در سال ورود به بازار سرمایه تبیین می کند و 6/74 درصد از تغییرات آن تحت تاثیر سایر عوامل است . لازم به ذکر است که هیچ یک از متغیرهای کنترل در مدل معنی دار نیستند. در نهایت ، فرضیه اول پذیرفته شده و مدل رگرسیون به صورت زیر ارائه می گردد:
y=-19/034+./941 FE_it +ε_it
نتایج این پژوهش با یافته های کلارکسون (2002) ، فرت(2001) ،لیوتان (2008)، یانتی و فلورانس(2009)، جرجیا(2003) مطابقت دارد . در جدول 4، ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرهای مورد بررسی نشان داده شده است . نکته قابل ذکر در مورد ماتریس ضرایب همبستگی ، محاسبه سطح خطای قابل قبول اصلاح شده برای کمترین فرصت ایجاد خطای نوع اول(α) ، به منظور بررسی وجود هم خطی بین متغیرهای کنترل است. یک روش استفاده از روش بن فرنی است که در آن سطح معنا داری (5%) تقسیم بر تعداد همبستگی های محاسبه شده می شود (0011/0= 45 / 05/0). یک ضریب همبستگی زمانی معنا دار است که سطح اهمیت آن کمتر از سطح قابل قبول اصلاح شده (0011/0)باشد.چون سطح اهمیت ضرایب همبستگی محاسبه شده بین متغیرهای کنترل ، بیشتر از سطح قابل قبول اصلاح شده است، بنابراین ضرایب همبستگی محاسبه شده معنی دار نیستندو هم خطی بین متغیرهای کنترل وجود ندارد.
((ii آزمون فرضیه دوم
همانند فرضیه اول ، رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام پس از یکسال از ورود به بازار سرمایه در حضور متغیرهای کنترل آزمون شده است .نتایج برآورد مدل و ماتریس ضرایب همبستگی بین کلیه متغیرهای پژوهش در جداول 5 و 6 ارائه شده است. با توجه به نتایج حاصل از جدول شماره (5 ) ،آماره t برابر با 917/3 و سطح اهمیت برابر با 000/0 با ضریب مثبت 470/0 رابطه مثبت معناداری را بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام در حضور متغیرهای کنترل تایید می کند . هم چنین با توجه به مقدار آماره فیشر و سطح معنی داری آن که به ترتیب 877/2 و 006/0 هستند ، مدل کفایت لازم را دارد . از طرف دیگر آماره دوربین واتسون نیز به مقدار 831/1 محاسبه شده و بیانگر استقلال باقی مانده ها است . مقدار ضریب تعیین محاسبه شده (282/0) بدین معنی است که مدل رگرسیون چند متغیره حدود 2/28 درصد از تغییرات بازده غیر عادی سهام را پس از گذشت یکسال از ورود به بازار سرمایه تبیین می کند و8/71 درصد از تغییرات بازده غیر عادی سهام تحت تاثیر سایر عوامل است .در این مقطع زمانی نیز هیچ یک از متغیرهای کنترل در مدل معنی دار نیستند.در نهایت، فرضیه دوم پذیرفته شده و مدل رگرسیون به صورت زیر ارائه می گردد:
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 17 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم
