طراحی شهری و شهرسازی ، به منظور ایجاد محیط مناسب جهت زندگی انسان و نظام دادن ( واقعی ـ عملکردی) به فضای زیست او ، انجام می گیرد. همچنین جهت دستیابی به استفاده بهتر از فضای زیستی به عملیاتی به منظور ایجاد فرمی مناسب با عملکرد مناسب نیاز داریم و به مناسبت همین مباحث به دو عامل ظاهری و عملکردی بر می خوریم.
رابطۀ انسان با محیط زیست او که فرم شهر (فضایی که فعالیتهای گوناگون شهری اعم از اقتصادی و اجتماعی و استخوان بندی شهر در آن شکل می گیرد و نمایانگر زندگی تمام شهر است) را در بر دارد. عامل ظاهری است و معیاری که متناسب با آن مطرح می گردد هنری و ذهنی است . ( شهرسازی هنر است و علم است و تکنیک)
عامل شکل دهندۀ محیط زیست دربردارندۀ فعالیتهای شهری است که عامل عملکردی گفته می شود و روشی که متناسب با آن اعمال می گردد علمی و گاه هنری و ذهنی است.
فرم شهر می تواند در حس جهت یابی ، راحتی، امنیت ، راندمان و شکل دادن به سیمای شهر مؤثر واقع می گردد.
معمولاً فرم شهر را بر اساس شبکه ها و شریانهای ارتباطی تعریف می کنند، شهر می تواند دارای فرمی ، شطرنجی، خطی و ... باشد البته فرم شهر از نظر معیارهای دیگر از قبیل جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی و ... نیز ممکن است مطرح شود مثلاً مجتمع زیستی واقع در اقلیم گرم و خشک با توجه به معیارهای خاص خود ممکن است دارای فرم و بافتی متراکم باشد و یا شهری از نظر جغرافیایی فرم و یا بافت پلکانی داشته باشد، یا ...
فرم مرکزی
تعدادی از فرم های ثانویه در اطراف فرم های اصلی مادر که در مرکز هستند، قرار می گیرد.
فرم خطی
یک سری از فرم های متوالی و پشت سر هم که در یک ردیف واقع شده اند.
فرم شعاعی
ترکیبی از فرم های خطی ، که نسبت به فرم مرکزی به صورت شعاعی و به سمت بیرون ، گسترده شده اند.
فرم شبکه ای
مجموعه ای از فرمهای مدولار هستند که به وسیلۀ یک شبکۀ سه بُعدی به هم مرتبط شده اند.
فرم مجموعه ای
مجموعه ای از فرم ها که به خاطر ویژگی بصری مشترک، یا همجواری در یک دسته، گروه بندی شده اند.
فرم مرکزی:
فرم های مرکزی مثل کُره، مخروط و استوانه، در مرکز خود نیاز به نظم هندسی و بصری غالبی دارند. این فرم ها، فرم هایی ایده آل هستند، چرا که ترکیباتی مستقل در محیط به وجود می آورند وبرتری یک نقطۀ بخصوص را در فضا بیان کرده ، یا مرکزیت یک ناحیۀ بسته را به خود اختصاص می دهند. این فرم ها نشان دهندۀ تقدس و مورد احترام بودن یک مکان هستند و برای مکانهای یادبود، از آنها استفاده می شود.
فرم خطی:
یک فرم خطی می تواند نتیجۀ تغییر در تناسبات ابعاد، فرم یا چیدمان یک سری از فرمهای جداگانه ، در یک مسیر خطی باشد. در حالت دیگر، فرم های چیده شده می تواند تکراری بوده یا غیر همسان باشند، و یا فقط به وسیلۀ عنصری جداگانه مثل یک دیوار یا یک مسیر سازماندهی شده باشند.
فرم خطی می تواند به صورت یک مقطع یا منحنی باشد، تا با توپوگرافی ،پوشش گیاهی، مناظر و دیگر شرایط منطقه تطبیق پیدا کند.
یک فرم خطی می تواند با فضاهای خارجی روبرو شود، یا خود معرف لبه های یک فضای خارجی باشد، ویایک سطح ورودی را برای فضای پشت سرخود ایجاد کند.
فرم خطی می تواند برای ایجاد فضایی محصور شده به کار گرفته شود.
فرم خطی می تواند مانند یک برج، حالتی عمودی داشته باشد و به نقطه ای در فضا اشاره کند.
فرم خطی می تواند مانند یک عنصر نظم دهنده عمل کند وتعدادی از فرم های ثانویه را به هم متصل نماید.
شبکه ارتباطی در طراحی
شهری
بر اساس شبکه های ارتباطی برای شهر فرمهای مختلفی را مطرح نموده اند از جمله: ستاره ای، شعاعی، حلقوی، تارعنکبوتی، اقماری، خطی، شطرنجی، نامنظم ، شطرنجی خطی و ... ضمناً اندیشه هایی برای فرم شهرها همانند فرم ترکیبی ، مگاستراکچر، گروپ فرم و ... مطرح است.
شبکه ارتباطی شهرها از شبکه های ارتباطی سواره سریع که جنبه غیر محلی دارد و شریانهای ظریف شبکه دسترسی که مبدأ و مقصد ترافیک در آن می باشد و جنبه محلی دارد تشکیل شده است. (عبارت دسترسی ، به طور کلی جهت شبکه ارتباطی و شبکه دسترسی خدمات شهری از قبیل برق، گاز ، آب و شبکه دسترسی دفع فاضلاب بکار برده می شود).
در آغاز هر طرح شهرسازی، همزمان با تفکر و بررسی در مورد طرح بناها و بافت معماری آن ، لازم است این سؤال مطرح گردد که چه نوع سیستمی برای موقعیت آن منطقه مناسب خواهد بود؟ زیرا سیستم شبکه دسترسی و نوع معماری بناها متقابلاً بر هم تأثیر گذارند، به همین دلیل بررسی همزمان در هر دو مورد ضروری است. سیستم هایی که شرح آن خواهد آمد فقط به صورت نظریه ای است و در اجراء نمی توان به آنها صورت تحقق داد، زیرا موقعیت هر منطقه با وضعیت موجود آن ، راه حلهای تلفیقی متفاوت و متنوع زیادی را ارائه می دهد. برای تصمیم گیری در مورد انتخاب شبکه ای متناسب با وضعیت و موقعیت محدوده طرح باید نکات زیر را مورد توجه قرار داد:
وسعت منطقه، بافت طراحی شده منطقه، موقعیت منطقه نسبت به مناطق مجاور خود ، موقعیت منطقه نسبت به شبکه ارتباطی غیر محلی، موقعیت منطقه نسبت به فضاهای باز وتفریحی ، توپگرافی منطقی ، وضعیت شبکه تأسیسات شهری، حجم ترافیک مورد انتظار و دسترسی به خطوط اتوبوسرانی شهری . همچنین در طراحی جزئیات شبکه دسترسی، باید از یک طرف مقرون به صرفه بودن طرح را مورد بررسی قرار داد.
شهر خطی
عامل اصلی ایجاد مجتمعهای خطی شکل می تواند، راهها ، ارتباطات، رودها و سواحل درباها باشد که شهر در کنار آنها به صورت خطی شکل می گیرد و توسعه می یابد.
یکی از معایب این شهرها فاصله گرفتن فضاهای شهری و نواحی مختلف از مرکز شهر است که با توجه به خطی بودن آن ایجاد تأسیسات زیربنایی و همچنین ارتباطات از نظر سرمایه گذاری (با توجه به ارائه خدمات در عمق کم) مقرون به صرفه نیست.
شامل 72 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت معرفی وتحلیل انواع سازمان های فضایی درمجموعه های معماری
