دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
1 – معنا شناسی اخلاق و علم اخلاق
اخلاق از نظر لغوی : سرشت سجیه خواه نیکو وپسندیده ، خواه زشت و ناپسند .
معنای اصطلاحی اخلاق : رایج ترین معنای اصطلاحی در بین اندیشمندان اسلامی (صفات پایداری است که انسان به طور خود جوش بدون نیاز به تامل انجام می دهد .
تعریف علم اخلاق : علمی ست که ضمن شناساندن خوبی ها وبدیها را کسب خوبیها ورفع ودفع بدیها به ما تعلیم می دهد . البته نا گفته نماند در تعریف علم اخلاق برخی تکیه به علم و شناخت و برخی تکیه بر عمل و رفتار داشته اند .
2 – انواع پژوهشهای اخلاقی
شاید بتوان کل تحقیقاتی که پیرامون اخلاق صورت می گیرد به سه حوزه (( مطالعات توصیفی )) (( مطالعات هنجاری )) (( و مطالعات تحلیلی یا فرا خوانی )) تقسیم کرد که هر کدام به اختصار توضیحداده می شود:1-اخلاق توصیفی در پژوهش توصیفی اخلاق با متد تاریخی ونقلی به دنبال آشنایی با نوع رفتار اخلاقی فرد یا جامعه خاص هستیم یعنی توصیف و معرفی اخلاقیات افراد ،گروه ها و جوامع مختلفی را به عهده دارد .2-اخلاق هنجاری (دستوری): در این گروه تحقیق از افعال اختیاری انسان از جهت خوبی وبدی و باید ونباید آن بحث میکند یعنی دلیل درستی یا نا درستی ومعیا رتشخیص کار خوب یا بد و اینکه چرا باید اخلاق فاضله را دا را بود از اخلاق رضیله پرهیز کرد را مورد بررسی قرار میدهد . 3- : اخلاق تحلیل( فرااخلاق) : درذ این نوع پژوهشها مفاهیم و احکام اخلاقی بررسی وتحلیل میشودو به رفتار های اخلاق جوامع و افعال اختیاری انسانوحقانیت و بطلانگزاره های اخلاقی کار ندارند .
3-اخلاق کاربردی
همان اخلاق هنجاری است با این تفاوت که در حوزه ای خاص از زندگی افراد بحث می کند . یعنی نظریه اخلاق را در حوزه ی مسائل خاص نشان می دهد .مثلا در مورد اخلاق دانشجوئی - مهندسی-اخلاق پژوهشی - اخلاق نقد - اخلاق معیشت - اخلاق حرفه ای مثل اخلاق پزشکی - تجارت و روزنامه نگاری بحث می کند .
الف ) اهمیت و جایگاه اخلاق کاربردی : چون علم اخلاق در حقیقت علم زندگی به معنای حقیقی است بدون شک یکی از سرنوشت ساز ترین دانشهاست . امام کاظم (ع) در مورد اهمیت آن می فرماید : لازم ترین دانش برای تو آندانشی است که تو را به صلاح قلبت راهنمایی کند وفساد را برایت آشکار . پیامبر اکرم (ص) هدف اصلی رسالت خود را به کمال رساندن خلقهای کریم و منشهای بزرگوارانه معرفی کرده (( بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ))
نمونه هایی از آثار اخلاقی دانشمندان مسلمان : رسائل اخوان الصفا وخلان الوفا - الصاده و الاسجاد فی السیره الانسانیه - تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق - اخلاق ناصری - احیاء علوم دین - المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء - المراقبات فی اعمال السنه - جامع السعادات .
دلیل اینکه بسیاری از افراد با فضائل و رذائل آشنا هستند اما به آن عمل نمی کنند : الف ) راه انجام وظائف اخلاقی و نحوه اعمال آن را نمی دانند یا درست تشخیص نمی دهند . ب ) در زمان
نیاز نمی توانند تصمیم درست بگیرند .
مهمترین رسالت اخلاق کاربردی : تحلیل و بررسی ریشه ای فضائل و رذائل اخلاقی و راه تشخیص تکالیف اخلاقی و شیوه تحقق آنها در حوزه های خاص .
نمونه هایی از آثار اخلاقی در زمینه گفتگو و مناظره : آداب مناظره از شیخ مهندب الدین احمد بن عبدالرضا – شیخ سلیمان بن عبدالله ما حوزی – احمد بن اسمائیل جزائری – عبد الغفار بن محمد جیلانی – فاضل کاشی کبیری – میرزا محمد تنکابنی – میر فخر الدین محمد بن حسینی – آداب التخاطب از میر محمد عباس بن علی – آداب البحث ومناظره از میر غیاث الدین حسینی دشتکی - آداب البحث از کمال ادین میثم بن علی بحرانی – خواجه نصیر الدین .
نمونه هایی از اخلاق معاشرت : آداب المعاشره , محمد کاظم حائری – آداب الملوک , میرضا رفیع الدین نظام العلما – آداب سلتنت از سید هبه الله حسن – آداب السفر از یحیی بن احمد بن سعید خلی – محمد طاهر قزوینی – آداب الضیافه از محسن فیض کاشانی .
فصل دوم : اخلاق دانشجویی
1 - اهمیت علم آموزی در اسلام : آنقدر اهمیت دارد که نخستین آیات نازل شده در باره علم است .خداوند هدف از بعثت پیامبران را صراحتا تعلیم دکر می کند , یعلمهم الکتاب . انتخاب گروه مباشر علمی توسط پیامبران و فرمودند بالتعلیم ارسلت . در اسلام به عنوان یک فریضه بدون قید مکان و زمان و جنسیت اطلبو العلم من المهد الی اللحد - ولربالصین – الحکمه ضائه المومن – برتری عالم بر عابد همچون برتری ماه شب چهارده بر سایر ستارگان یا برتری خورشید بر سایر سیارات . برای آموزگار خوبیها همه جنبندگان زمین و آسمان طلب مغفرت می کنند . یاد گیرنده و یاد دهنده دارای یک پاداشند . اگر اسلام بر تحصیل علم تاکید کرده قطعا شرایط آداب و اخلاقیاتی بیان کرده است
2 - دانش اندوزی و پارسایی : چرا دانش اندوزی باید با پارسایی همراه باشد , چون انسان مجموعه ای از نیروهای متضاد است اگر با پارسایی آن را کنترل نکند در گرداب سر کشی فرو می رود و انسانیت او پایمال می شود . علت اینکه متون اسلامی در کنار دعوت به دانش اندوزی بر پارسایی همراه با تعلیم بر تزکیه تاکید می کند به خاطر این است که تفکر آدامی را از بند اسارت شیطان درونی و بیرونی آزاد کند . اهمیت تقوا در کسب دانش چیست : تقوا سبب میشود فطرت انسان به پاکی و ذلالی نخستین برگردد و باعث شود بدون دخالت هوای نفس حقایق را پذیرفته و به اندیشه صحیح برسد .
3 – موانع دستیابی به علم حقیقی : چینش نادرست مقدمات – در انتخاب مواد یقین آور برای استدلال – پیروی از حدس و گمان – تقلید کور کورانه – شتاب زدگی – در اسارت و بردگی وهم و خیال بودن – خود بزگ بینی , از مهمتزین موانع رسیدن به علم حقیقی است .
برای پرهیز از لغزشها و برداشتن موانع چه اقدامی باید کرد : یکی اینکه علم منطقی را به خوبی آموخت و بدرستی به کار گرفت و برای بر طرف کردن آلودگی های نفسانی و اخلاقی باید خود را به لباس و صلاح تقوا و ایمان مجهز کرد و از خداوند کمک گرفت .
الف ) پیروی از حدس و گمان چگونه به عنوان یک مانع رسیدن به علم حقیقی به حساب می آید : شاید رسیدن به یقین در بسیاری از امور بسیار دشوار به نظر می رسد با توجه به غریزه راحت طلبی انسان زندگی را بر گمان بنا می کند که ممکن است زیان های جبران ناپذیر به بار آورد . قرآن کریم این شیوه را محکوم می کند (( ولا تغف ما لیس لک به علم )) اسراء 36
بنا براین انسان نباید بر اساس حدس و گمان قضاوت کند و تا زمانیکه به یقین نرسیده حکم کردن جایز نیست .
ب ) منظور از تقلید کورکورانه چیست , انواع تقلید را بنویسید : سپردن مهار تفکر به دست دیگران . تقلید چه در مسائل فرعی و جزئی مانند نوع پوشش مد گرایی و چه در مسائل کلی چون اندیشمندان در نوع جهان بینی مثلا اکثریت را ملاک قرار دادن کار پسندیده ای نیست . اما می توان تقلید را به دو نوع مذموم و ممدوح تقسیم کرد . مذموم تقیلیدی است که رهزن راه اندیشه بوده و بر گمراهی آدمی می افزاید . ممدوح و پسندیده که علق و فطرت بر آن حکم می کند مثل رجوع به متخصص و نظر آن را راهنمای خود ساختن . علت زننده بودن تقلید کورکورانه اینست که بدون به کار انداختن عقل اقدام به عمل شده . خداوند به انسان عقل و شعور داده است که با استفاده از آن و راهنمایی افراد مورد اطمینان راه درست را انتخاب کرد .
آیا به نظر شما کثرت طرفداران یک اندیشه یا کردار دلیل بر حقانیت آن است و اندک بودن هامیان دلیل بر بطلان است ؟ ( توسط دانشجویان توضیح داده شود )
ج ) منظور از شتاب زدگی چیست : انسان با فراهم آوردن اطلاعات اندک درباره یک موضوع نمی تواند به نتیجه برسد . امام علی (ع) در مورد شتاب زدگی می فرمایند : از شتاب زدگی بپرهیزید زیرا شتاب زدگی در کارها موجب می شود که انسان به هدف نرسد و کارش مورد ستایش نباشد .
د ) تمایلات نفسانی چگونه مانع رسیدن به علم حقیقی می شود : حب و بغضهای تعصب آمیز تعلیم و تعقل را منحرف می کند ،
چون غرض آمد هنر پوشیده شد صد حجاب از دل به سوی دیده شد
امام علی (ع) می فرماید (( هر کس عاشق چیزی شد دیدگانش کور و قلبش رنجور می شود )) ((کسی که چیزی را دشمن بدارد خوش ندارد بدان بنگرد یا نام آن نزد وی بر زبان آید )) و در مورد طمع می فرمایند : آنجا که برق شمشیر طمع در فضای اندیشه بلند شوند و بیشترین جایی است که انسان در زمین در می غلتد . عجب و خود بزرگ بینی نشانه ضعف و سستی عقل و گمراهی است .
4 – آداب اخلاقی آموختن : اخلاص ( انگیزه الهی ) – انتخاب استاد شایسته – رعایت اولویت ها – خوب گوش دادن – پرسش و پرسشگری – ضبط و نگارش مطالب – تواضع در برابر استاد از مهمترین آداب اخلاقی آموختن است که به اختصار توضیح داده میشود .
الف ) منظور از اخلاص و اهمیت آن : با توجه به آنکه ارزش هر عملی به نیت و انگیزه آن بستگی دارد، به همین جهت انگیزه و نیت از اهمیت بالایی برخوردار است . دانشجو به این نکته مهم باید توجه داشته باشد انسان در انجام کارها باید هم حسن فعلی و هم حسن فاعلی داشته باشد. یعنی هم باید کار خوب باشد و هم نیت خوب داشتن در انجام کار مهم است. یعنی ماهیت هر عمل با توجه به نیتی که فرد در انجام آن دارد مشخص می شود. پیامبر اکرم (ص) میفرمایند : (( نیه المومن خیر من علم )) – (( انما الاعمال بالنیات و لکل امرء مانوی ))، کارها به نیت هاست و برای هر انسان تنها چیزی باقی می ماند که نیت آن را کرده. (( قل کل یعمل علی شاکله )) شاکله = نیت.
کار اخلاقی و ارزشمند از نظر اسلام کاری است که صرفا برای رضای خدا انجام شده باشد که خود مراتب و درجاتی دارد . برخی به نیت بهره مندی از نعمت های الهی و دخول به بهشت ، گروهی برای رهایی از عذاب الهی و ترس از جهنم و دسته ای صرفا رضای او را در نظر می گیرند .
تاثیر نیت در ارزشمندی کارها : نیت روی کار تاثیر می گذارد . کار در تکامل نفس انسان و رسیدن به سعادت ابدی تاثیر گذار است و این تاثیر تکوینی و ذاتی است نه قراردادی .
رابطه بین نیت و سعادت انسان : هر اندازه نیت خالصانه باشد به سعادتمندی نزدیکتر خواهد بود یعنی بیانگر یک رابطه حقیقی است نه قراردادی . عمل بدون نیت یک کالبد مرده است که با روح انسان ارتباط پیدا نمی کند .
علم اندوزی در چه صورتی ارزشمند است ؟ در صورتی که ما را به سعادت و کمال نهایی نزدیک کند ، کمال نهایی همان قرب الهی است . بنابر این اگر برای کسب قدرت و شهرت و ثروت باشد در نظام اسلامی هیچ ارزشی ندارد . نشانه نیت الهی داشتن در تحصیل علم : همان اندازه که علم و دانش انسان افزایش یابد ذلت درونی او در برابر خودش – تواضعش در برابر مردم – خشیتش در برابر خدا – درکش نسبت به دین و حقایق الهی افزایش یابد .
ب ) انتخاب استاد شایسته : امام باقر (ع) در تفصیر و توضیح آیه ((فلینظر الانسان الی طعامه)) می فرمایند : استاد شایسته کسی است که با رفتار خود دانشجو را به کسب فضائل ترغیب و از آلودگی به رذائل اخلاقی دور کند – استادی است که دیدن انسان را به یاد خدا بیاندازد و سخن او باعث افزایش علم شود . نبی اکرم (ص) در حدیثی شرایط استاد را اینگونه بیان می کند : کسی است که دانشجویان خود را از تکبر به تواضع دعوت کند – از حیله گری و چاپلوسی به خلوص و خیر خواهی و از جهل به علم بکشاند .
شامل 20 صفحه فایل word قابل ویرایش
