دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
پیمایشی در سنجش میزان گرایش افراد به بزه کاری و عوامل موثر بر آن در بین نوجوانان کانون اصلاح و تربیت
چکیده تحقیق
عنوان تحقیق
پیمایشی در سنجش میزان گرایش افراد به بزه کاری و عوامل موثر بر آن در بین نوجوانان کانون اصلاح و تربیت تهران
بیان مساله
مساله اساسی این تحقیق در این است که تاثیر برخی علل و عوامل را بر بزهکاری افراد در کانون اصلاح و تربیت تهران مورد بررسی و سنجش قرار دهیم . و همچنین با توجه به اهمیتی که بزهکاری در جوامع مختلف دارد پیگری و بررسی علل وعوامل این موضوع در اکثر کشور ها حائز اهمیت است لذا در این تحقیق سعی بر این است تا پاره ای از علل و عواملی را که در بزهکاری افراد نقش دارند مورد مطالعه و پژوهش قرار دهیم .
اهمیت و ضرورت تحقیق
همانطوریکه می دانید جامعه ی مادر حال توسعه می باشد و برای توسعه و پیشرفت نیازمند به یک نیروی کار و متخصص که همان جوانان می باشند نیازمندیم که آینده باگامهای جوان ومتاثر از اندیشه ها و طرز تلقی های ایشان رقم زده خواهد شد . ولی متاسفانه مشکلاتی چون بزهکاری و اعتیاد و سرقت و غیره جوانان کشور را در ورطه هلاکت و نابودی می کشاند و مانع پیشرفت جامعه می گردد لذا می بایست عوامل بزهکاری را شناخت و راههایی برای پیشگیری از آن ارائه نمود . و امکاناتی رابرای جلوگیری از این بزهکاری مهیا و فراهم نمود .
اهداف تحقیق
هدف اولیه و اصلی تحقیق حاضر بررسی میزان گرایش افراد به بزهکاری و عوامل موثر بر آن در بین نوجوانان است و در این تحقیق با فراهم کردن زمینه آشنایی نظری با مفاهیم بزهکاری و عوامل خانوادگی و اجتماعی موثر بر بزهکاری و ارائه پیشنهاداتی در زمینه ی پیشگیری از بزهکاری می باشد .
ادبیات تحقیق
بررسی اجمالی مساله بزهکاری و عوامل موثر بر آن
بزه : عبارت است از اقدام به عملی که بر خلاف موازین ، مقررات و قوانین و معیارهای ارزشی و فرهنگی جامعه می باشد .
بزهکار : کسی است که متهم به ارتکاب رفتار ضد اجتماعی و یا قانون شکنی است ولی به علت آنکه به سن قانون ( معمولاً هجده سالگی نرسیده است ) مانند یک مجرم بزرگسال مجازات نمی شود . یا به عبارتی بزهکار کسی است که عمل او حاصل و نتیجه چندین سال نارضایتی از زندگی خانوادگی است . با توجه به اینکه در آن عامل ارث والین ناراضی و خشنود ، فقر و محیط زیست نقش موثر و تعیین کننده ای را دارند .
بزهکاری : مجموعه ای از جرمها است که در یک زمان و مکان معین به وقوع می پیوندد . در واقع بزهکاری شناخت عاملهایی است که جرم ایجاد می کند. یا به عبارت دیگر مطالعه این پدیده مورد بررسی قرار گیرد در حقیقت کلیه پدیده های اقتصادی ، فرهنگی ، بهداشتی ، سیاسی ، مذهبی ، خانوادگی ومانند آنها رادر جامعه شامل می شود .
روش تحقیق
نوع روش مورد استفاده ی این تحقیق پیمایش می باشد و اطلاعات به دست آمده از طریق پرسشنامه محقق ساخت جمع آوری شده است . در پرسشنامه تلاش اصلی محقق در بر گیرنده عوامل فردی وخانوادگی و اجتماعی و اقتصادی و نظارت اجتماع با میزان بزهکاری جوانان می باشد .
نتایج تحقیق
نتیجه این تحقیق از روی آزمونها محاسبه شده و بدست آمده که تمامی فرضیه های موجود در تحقیق مورد تایید واقع شدند و بین متغیر مستقل و متغیر وابسته رابطه معنی داری وجود دارد . و نتیجه اینکه عوامل محیطی ، اجتماعی و اقتصادی هر سه به نحوی در بزهکاری افراد نقش دارند .
نتیجه گیری کلی
نگاهی کلی به نتایج بدست آمده نشان می دهد که به سادگی نمی توان به ویژگی خاصی در مورد نوجوانان بزهکار اشاره نمود که آن را به عنوان ویژگی بارز افراد بزهکار مطرح نمود اما باید این نکته را در نظر داشت که تمامی افراد بزهکار در مقایسه با افراد غیر بزهکار به مساله فقر مالی ، داشتن دوستان ناباب ، جدایی پدر و مادر اشاره نمود . و عامل بزهکاری خود را در این مساله می دانند . بنابراین نتیجه می گیریم که عامل بزهکاری بیشتراز خانواده ی نا بسامان سر چشمه می گیرند و هر چه نارسایی ومشکلی در خانواده و اجتماع باشد نوجوانان بیشتر به ورطه ی نابودی کشانیده می شوند . همچنین سطح تحصیلات نوجوانان بزهکار پایین تر از سطح تحصیلات نوجوانان غیر بزهکار ارزیابی شده است تفاوت در میزان سواد نشان دهنده ی نقش مهم آموزش و تعلیم و تربیت در بازداری از گرایش افراد از رفتار بزهکارانه است و بررسی عوامل جمعیت شناختی در دو گروه نوجوانان عادی و بزهکار نشان می دهد که تعداد نوجوانان که ترک تحصیل کرده اند در میان افراد گروه بزهکار بسیار بیشتراز تعداد این افراد در گروه نوجوانان غیر بزهکار است و این تا آگاهی کودکان و نوجوانان بزهکار رامی رساند که جامعه و دوستان و خانواده می توانند بادادن آگاهی و تشویق نوجوانان آن را به راه راست هدایت نمایند .
پیش گفتار
حمد و سپاس آن یگانه آفریننده راکه ذره ای از حکمت و دانش خود را به بندگان نادان خویش کرامت فرمود تا شاید از اسارت ظلمت و تاریکی به درآیند و مسیر روشن پیمایند . بزهکاری از جمله مسائل پیچیده ای است که همه جوامع با آن دست به گریبانند و با وجود تمهیدات مختلف سیاستگزاران این مسئله که از سالیان پیش وجود داشت همچنان از مسائل مهم اجتماعی است .
تربیت در هر مکان و مانی به وقوع می پیوندد و مختص زمان و مکان خاصی مانند مدرسه نخواهند بود انسان موجودی اجتماعی بوده و بدون شک تربیت امری است که وی را برای سازگاری با اجتماع آماده می سازد این موجود بر اجتماع تاثیر کرده و متقابلاً از اجتماع و محیط خود متاثر خواهد شد نوجوانان در محیط های خانواده سپس در مدرسه و در نهایت اجتماع وارد گشته و پیوسته با انسانهای درگیرو محیط خویش در تعامل است و در این راه پر فراز و نشیب ساخته و پرداخته می شود و موجودی خام به انسانی پیچیده تبدیل می گردد .
انسان موجودی است که در میان دو بی نهایت قرار دارد انسانی که ازیک سو می تواند تا بی نهایت سقوط کند حتی شایسته نام حیوان نیز باشد و از سوی دیگر آنچنان می تواند در جهت تکامل عروج کند که ملائکه نیز اجازه پای نهادن به مقام او نداشته باشند زیرا جسمش به خاک تعلق داشته و روحش به خداوند موجودی که عالم هستی به خاطر اوست و از مسلم ترین پدیده های جهان هستی و لیکن از ناشناخته ترین آنهاست .
هر انسان از پنج خانه برای تکامل خود بهره می گیرد اول رحم مادر است که نیکویی آن و پیراستگی ها دراز اهمیت زیادی برخوردار است . باید پیشرفت علم به این نکته پی می برد که جنین همه چیز را حس نکرده و نسبت به آن واکنش نشان می دهد . دوم خانه است که اگر سر پرستان آگاه و با ایمانی ( همچون پدر و مادر ) آن اداره کند بهشت دنیا خواهد بود . سوم مدرسه است که از آن به خانه دوم تعبیر می شود مکان مقدسی که نیاز به عشق و محبت مسئولین آن دارد تا نوجوانان جذب علم گردند و راه روشن آگاهی را بیابند . چهارم اجتماع است . خانه بزرگی که به همه ما تعلق دارد . اگر اعضای آن خود را در قبال دیگران مسئول بدانند اجتماع متعدد و یکدست و یکرنگی خواهیم داشت . که مدینه خاضله خواهد شد . پنجم جهان ابدی است که به سوی آن کماکان خواهیم شتافت . راهی که همه انسانها به طور مشترک آن طی می نمایند و آنچه باقی خواهد ماند نام نیک است . امید است با درک نظام هستی و اینکه انسان با چه رسالتی و در کجای این عالم قرار دارد با همدلی خانه و اجتماع مان را به بهشت تبدیل سازیم تا گلهای زندگی مان با طراوت و شاداب باشند و اسیر و در بند نگردند و در راستای ارضای نیاز به سوی زندگی سالم و محیطی آرام راهنمایی شوند .
اعظم سبحانی
زمستان 85
فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه
1/1 بیان مساله
2/1 سوالات آغازین تحقیق
3/1 اهمیت و ضرورت موضوع مورد بررسی
4/1 اهداف کلی تحقیق
5/1 ادبیات تحقیق
6/1 پیشینه نظری و عملی تحقیق در ایران
مقدمه
بزه به سرکشی فرد در برابر اراده اجتماع که به وسیله مقررات تعیین گردیده است اطلاق می شود بزهکاری همه گروههای سنی از کودکان تا بزرگسالان را شامل می شود و از جمله معضلاتی است که در اکثر جوامع از ابتدایی تا پیشرفته را در بر می گیرد . مسئولین اصلاح و امنیت کشورهای مختلف برای پیشگیری و مبارزه بااین انحراف اجتماعی تمهیداتی اندیشیده و به کار بسته اند لیکن کماکان این مشکل اجتماعی به قوت خود باقی است . با گسترش ارتباطات جوامع مختلف اطلاعات و تجربیات و دستاوردهای خود را در اختیار یکدیگر قرار می دهند و از تکرار تجربه های نا موفق جلوگیری به عمل می آورند .
بزهکاری در کودکان و نوجوانان بسیار شایان توجه است زیرا در این سنین روح و جسم آنان همچون لوح سفیدی است که می توان هر چیزی را بر روی آن حک نمود برای سلامت اجتماع بهتر است توجه را به این بخش از اجتماع معطوف کرد تا از بروز معضلات دیگر جلوگیری عمل می آید .
در هم تنیدگی مشکلات اجتماعی به بروز مشکلات عدیده دیگر کمک می نماید و مسئولین را به طور مدام درگیر مسائل مختلف می سازد چاره اندیشی و اقدام به آن هزینه های هنگفتی را می طلبد که می تواند در راه سازندگی مصرف گردد .
بررسی علل و عوامل بزهکاری حاکی از کمبود هایی است که در زمینه های مالی ، فرهنگی ، عاطفی و اجتماعی وجود دارد که می توان با رسیدگی و برخورد ریشه ای به مرتفع ساختن آن کمک نمود . شاید بتوان به جرات گفت که برقراری عدالت اجتماعی می تواند بهترین راهکار باشد و بدست نخواهد آمد مگر آنکه در تمام زمینه ها و به طور همه جانبه باعلل و عوامل بزهکاری و مبارزه جدی نمود والدین آگاه می دانند که الگوی فرزندان خود قرار گیرند . کودکان ابتدا طوطی وار همه چیز را می آموزند و سپس آن را درونی می سازند و جزء شخصیت خود قرار می دهند .
ساخت شخصیت کودکان از همان اوان کودکی صورت می گیرد و حساسیت روح ونقش پذیری سریع آنان حاکی از همین مدعاست . فلذا برای صحت و سلامت اجتماع می بایست به این بخش از جامعه توجه خاص داشت و روح لطیف آنان را با حرکات ، افکار و سخنان نابجا و رفتار و برخورد غیر منطقی خوشه دار نساخت .
1-1 بیان مسئله
بزهکاری یک پدیده جهانی و اجتماعی است و با خلقت بشر تحت عناوین مختلف از قبیل سر پیچی ، سر کشی ، رفتار ناشایست و ناپسند آغاز گردیده است چنانچه در قران کریم آمده است : اذا فلنا ملائکه اسجد الارم فسجدوا الا ابلیس ابی و استکبر و کان من الکافرین
چون فرشتگان را فرمان دادیم که بر آدم سجده کنید همه سجده کردند مگر شیطان که ابا و تکبر ورزید و از فرقه کافران گردید .
بزه در حالت انزوا و انفراد مفهومی ندارد و از نظر زمان و مکان متغیراست . بدین ترتیب در راستای توسعه اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی کشور توجه و بررسی معضلات اجتماعی چون جرم یا بزهکار و تلاش جهت تعدیل مسائل فوق اهمیت بسزایی داشته و تاثیرات غیر قابل انکاری در سیستمهای مختلف دارد .
بزهکاری به عنوان یک معضل اجتماعی تاثیرات مخربی در بخشهای مختلف داشته و مستلزم صرف هزینه های سنگین اقتصای است . برای برچیدن بزهکاری نیاز به تحقیقات وسیع و همکاری همه جانبه سازمان ها موسسات و وسایل ارتباط جمعی و دیگر اقشار می باشد . زیرا زمینه ساز ارتکاب انجام گرفته موجب پیدایش تغییرات مثبت و ارزنده ای است در نحوه مدیریت و چگونگی آن گشته است .
شناخت عوانل اجتماعی یازمینه هایی که بزهکار در آن قرار داشته ، فرهنگ کسب زندگی ، نوع تعاملات میزان آموزش و مسائل خانواده و ... حائز اهمیت است به نظر می رسد تعدیل پدیده بزهکاری نیاز به هماهنگی بیشتر درون و برون سازمان داشته و گردآوری مجموعه ای از نیروها و امکانات با برنامه ریزی مدون جوابگوی این نیاز خواهد شد . چرا که موجودیت هر جامعه بستگی به میزان نظم و همبستگی در بین اجزاء آن دارد اساس نظم اجتماعی در این است که مردم بدانند دیگران از آنها چه انتظاری دارند و بتوانند رفتار دیگران را در بیشتر موارد پیش بینی کنند . از سوی دیگر می توان گفت بی نظمی و ناهنجاری یا بزهکاری در جامعه زمانی به وجود می آید که افراد به وظایف خود عمل نکنند و یا نسبت به آنها آگاه نباشند و در هر جامعه شیوه هایی خاصی وجود دارد که بوسیله آنها بر رفتار اعضاء نظارت می کنند و نظم اجتماعی را برقرار می کنند . اما باید گفت که بررسی علل وعوامل جرم که جزیی از ناهنجاریهای اجتماعی هست مقوله ای بس گسترده هست که نمی توان آنرا به راحتی مورد پژوهش و بررسی قرار داد که چرا بعضی از انسانها مرتکب جرم و خلاف می شوند و می توان این سوال رابه تفکیک جرائم نیز مطرح ساخت . اینکه چرا بعضی از انسانها به بزهکاری روی می آوردند . آیا کمبودهای مادی و فقر باعث بزهکاری می شود ؟ آیا فقر فرهنگی و ... موجب بزهکاری افراد می شود اینها سوالاتی هستند که می توان باتحقیق و تفحص به آنها پاسخ داد و چه بسی سوالات و عوامل بسیاری باشند که در این امر دخیل اند . لذا در این تحقیق سعی بر این است تا پاره ای از علل و عواملی که در بزهکاری افراد نقش دارند را مورد مطالعه و پژوهش قرار می دهیم . امید است که قوانین جامعه طوری وضع شود و یا فرهنگ جامعه به سطحی از کمال برسد که دیگر هیچ بزهکاری در جامعه وجود نداشته باشد . انشاءالله .
2-1 سوال آغازین تحقیق
چه عواملی درگرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد .
همچنانکه می دانیم در پاسخ به این سوال اصلی و آغازین ابتدا باید به سوالات فردی پیرامون آن پرداخت یعنی پدیده های اجتماعی با مجموعه ای از علل و عوامل مواجه اند .
سوالات فرعی ( تفضیلی ) تحقیق :
1- آیا عوامل فردی ( جنس ، سن ، تحصیلات ، درآمد ، خانواده ، تعداد افراد خانواده ، محل سکونت ، تحصیلات پدر و مادر ، نوع مسکن و ... ) در گرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد .
2- آیا عوامل خانوادگی ( طلاق ، اختلافات خانوادگی ، فوتوالدین ، وجود ناپدری و یانامادری ، وضعیت سرپرستی کودکان و نوجوانان بعد از جدایی والدین میزان والدین به ترتیب آنها ، میزان گرایش فرزندان به خانواده و ... ) در گرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد .
3- آیا عوامل اجتماعی ( میزان رضایت از اوضاع جامعه ، بیگانگی اجتماعی ، همبستگی اجتماعی ، روابط و مبادلات اجتماعی و آنومی اجتماعی و ... ) درگرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد .
4- آیا عوامل انگیزشی ( میزان محرومیت نسبی ، امیدواری برای ارضای نیاز و .. ) در گرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد ؟
5- آیا عامل هنجاری ( میزان از خود بیگانگی و گرایش به همسالان و .. ) در گرایش به بزهکاری موثر می باشد ؟
6- آیا عامل دینی ( میزان گرایش به مذهب ) در گرایش افراد به بزهکاری موثر می باشد ؟
در این تحقیق حاضر از کسانیکه در کانون اصلاح و تربیت تهران زندانی بودند و مرتکب جرم ( بزه ) شده بودند با استفاده از پرسشنامه ای مدون به پژوهش و تحقیق حاضر به انجام رسیده است که مسلماً بدون شناخت و آگاهی از این تاثیرات قادر به ریشه یابی و نهایتاً پیشگیری خواهیم بود .
لذا در این تحقیق سعی می کنیم به کمک مصاحبه بر اساس پرسشنامه که شامل سوالات مختلفی مبتنی بر گویه های تدوین شده توسط فرضیات تحقیق می باشد به یک نتیجه گیری علمی و اساسی دست می یابیم .
3-1 اهمیت و ضرورت موضوع مورد بررسی
امروزه در جامعه ما مشکلات عدیده منجر به سستی بنیان خانواده می شود که یکی از نتایج زشت و کریه و منفور آن کودکان بزهکار است که از جمله دردناکترین آنها نیز هست . بنیان خانواده باید مخصوصاً در جامعه ای که دارای تمدن کهن است محکم باشد که با مسائل مادی از هم نپاشد . در جامعه کنونی که اخلاقیات سیر قهقه ای را طی می کند و مذهب و نقش و جایگاه اصلی خود را از دست می دهد و نوجوانان به آن چشم تحجر نگاه می کنند بزهکاری در همه سنین از رشد کیفی وحشت آوری برخوردار شده است و بزهکاری به راحتی دست به جنایات فجیع می زنند که زبان از گفتن آن حاضر است و بعضاً مجرمینی که قربانیان آنان مهر سکوت بر لب دارند و مجرم و ریشه های اعتماد خشکانیده می شود و امنیت و آرامش ملی را بر هم زده اند و ریشه های اعتماد خشکانیده می شود بررسی اخیر به مادر زمینه شناخت های زیر کمک می نمایند .
شناخت علل و عوامل موثر در بزهکاری و اجتناب از آن
پی بردن به حساسیت امر تربیت
شناخت علل و عوامل اجتناب از بزهکاری نوجوانان و عادی و بکارگیری آن
جهت اصلاح محیط نوجوانان بزهکار
و همانطور که می دانیم جامعه مادر زمره جوامع در حال توسعه است و یا از طریقی جامعه ما در حال گذار از جامعه سنتی به صنعتی است لذا برای توسعه و پیشرفت نیازمن به یک نیروی کاری و متخصص که همان جوانان می باشد نیازمندیم . که آینده با گامهای جوان و متاثر از اندیشه ها و طرز تلقی های ایشان رقم زده خواهد شد . ولی متاسفانه مشکلاتی چون بزهکاری و اعتیاد ، سرقت و غیره جوانان کشور را در ورطه هلاکت و نابودی می کشد و مانع از پیشرفت و سازندگی و شکوفایی جامعه می گردد . لذا می بایست شرایط و امکاناتی را برای جلوگیری از این بزهکاری مهیا و فراهم نمود و راه های پیشگیری از آن راارائه نمود .
امروزه باید منشاء و ریشه اصلی برخی از تبهکاریها و بزهکاریها را در کل حیات اجتماعی و نوعی خاص از روابط انسانی خاکم بر جامعه جستجو کرد .
4-1اهداف کلی تحقیق
1- فراهم کردن زمینه آشنایی نظری با مفاهیم بزهکاری و عوامل موثر بر آن
2- بررسی میزان همبستگی بین عوامل و میزان بزهکاری
3- بررسی میزان گرایش افراد به بزهکاری ( به عنوان متغیر وابسته y )
4- بررسی علل و عوامل موثر بر بزهکاری ( به عنوان متغیر مستقل : x )
ترسیم دیاگرام مدل علی
5- ارائه راه حل ها و پیشنهادات لازم در زمینه پیشگیری از بزهکاری در سطح جامعه
5-1 ادبیات تحقیق
1-5-1 تعریف بزه ، بزکار و بزهکاری
بزه عبارت است از اقدام به عملی که بر خلاف موازین ، مقررات و قوانین و معیارهای ارزشی و فرهنگی جامعه باشد ( فرجاد ، 1372 ص 69 )
بررسی های جرم شناسی نشان می دهد که هر معلولی علتی دارد و هیچ چیز به خودی خود به وجود نمی آید . بنابراین هر جرمی هم دارای علتهای سازنده ای است که بر افراد جامعه اثر می گذارد و آنان را به سوی ناسازگاری و ناهنجاری سوق می دهد . پیامد این سوق دادنها : ارتکاب بزه است و کسی که مرتکب بزه می شود ( بزهکار ) نامیده می شود ( ستوده و میرزایی ، 1381 ، ص 142 )
بزهکاری مجموعه ای از جرمهاست که در یک زمان و مکان معین به وقوع می پیوندد . در واقع بزهکاری شناخت عاملهایی است که جرم ایجاد می کند یابه عبارت دیگر مطالعه این پدیده مورد بررسی قرار می گیرد .در حقیقت کلیه ی پدیده های اقتصادی ، فرهنگی ، بهداشتی ، سیاسی ، مذهبی ، خانوادگی ، و مانند آنها را در جامعه شامل می شود ( ستوده و میرزایی ص 143 )
بزهکاری از واژه لاتین Delinquer در معنای « خطا کردن » گرفته شده است و وضع یا حالتی است که شخص تخطی کننده از الزامات قانونی خود را با آن مواجه می یابد . در این صورت ارتکاب جنایت اسناد مسئولیت به مجرم شده و متعاقب آن با مجازاتهایی روبرو می شود . اصلاح بزهکاری را می توان به هنگام مشخص ساختن ویژگی های تمامی صور تخطی از قانون و همچنین امور جنایی ( نظیر دزدیها ، تقلبها ، جرایم ، سوء استفاده های مالی و ... ) که در کشوری یا منطقه و یا دورانی خاص صورت وقوع می یابند به کار برد .
بزهکاری جوانان و یا بزهکاری نابالغان ، تابع مجازاتهای حقوقی خاص است « دورکیم » جامعه شناس فرانسوی جرم و بزه را چنین تعریف می کند اعمالی جرم یا بزه محسوب می شود که وقوع آنها وجدان جمعی را می آزارد و اجتماع نسبت به مرتکبین آن واکنش نشان داده و آنها را مجازات می کند ( فرجاد ، 1372 ، ص 14 )
در ایران بزهکاری به کل جرمهایی گفته می شود که در صورت ارتکاب بهموجب قوانین قصاص ، دیانت ، حدود و تعزیرات دارای مجازات هستند حداقل سن بزهکاری در جامعه های مختلف فرق می کند . حداقل سن در امریکا 7 ، انگلستان 10 ، یونان 12 ، فرانسه و لهستان 13 ، اتریش ، آلمان ، ایتالیا ، بلژیک و بوگوسلاوی 14 سال . حداقل سن بزهکاری در زندان اصفهان 12 سال گزارش شده است . در کانوناصلاح و تربیت تهران و مشهد حداقل سن 10 سال بوده است ( کوارسوس ، 1369 ص 605 )
بر اساس تحقیقات « لئوته » بزهکاری از 12 سالگی آغاز می شود و تا 18 سالگی افزایش آن محسوس نیست از 18 تا 25 سالگی فعالیت جنایی افزایش می یابد و از 25 تا 30 سالگی رقم تبهکاری خیلی بالاست ( ماهنامه ، اصلاح و تربیت 1375 شماره 25 ص 11 )
2-5-1 بزهکار کیست
بزهکار کسی است که متهم به ارتکاب رفتار ضد اجتماعی و یا قانون شکنی است ولی به علت آنکه سن قانونی ( معمولاً هجده سالگی نرسیده است مانند یک مجرم بزرگسال مجازات نمی شود ) به عبارت دیگر می توان گفت بزهکار کسی است که عمل او حاصل و نتیجه چندین سال نارضایتی از زندگی خانوادگی است با توجه به اینکه در آن عامل ارث ، والدین ناراضی و خشنود ، فقر و محیط زیست نقش موثر و تعیین کننده ای را دارند .
در فرانسه ، بلژیک ، سوئیس و اکثر کشورهای جهان ، عنوان بزهکار به طفلی اطلاق می شود که جرمی را به صورت خلاف ، جنحه و یا جنایت مرتکب شده باشد . در ایران طفل بزهکار به کسی گفته می شود که مرتکب عملی گردد که قانون و یا شرع ارتکاب آن را منع کرده است و یا ترک عملی که انجام آن واجب و لازم است . در امریکا اصطلاح نوجوان بزهکار به نوجوانی گفته می شود که بین 16 تا 18 سال سن دارد و در این کشور اطلاق عنوان بزهکار به اطفال خیلی وسیع در قوانین پیش بینی شده است مثلاً در ایالت ویومینگ اطفال وقتی بزهکار هستند که بر خلاف قوانین و مقررات ایالت مذکور رفتار نمایند و قابل اصلاح و تربیت نباشند و یا با سارقین و افراد فاسد الاخلاق و عیاش با اطلاع و آشنایی به اعمال و رفتار آنها معاشرت نمایند و یا بدون اطلاع والدین یا سرپرستی قنونی خود منزل یا محل سکونت را ترک گویند و یا بیکار باشند و در وضعی که احتمال ارتکاب جرم است به سر برند ، و یا به مراکز بد نام ، قمار خانه ، کازینو و یا اماکنی که به طور موقت بساط قمار را مهیا نموده و یا میخانه و کافه هایی که مشروبات الکلی می فروشند . رفت و آمد می نمایند یا شب را در کنار خیابان بیتوته کنند و کنار خط راه آهن از آن به پایین بپرند و یا در ضمن حرکت قطار به آن سوار شوند و یا با پر خاشگری و تند خویی و سر کشی با دیگران رفتار نمایند ( شامیابی ، هوشنگ ص 22و23و24)
3-5-1 بی هنجاری (Anomic )
وقتی فرد در حالت بی هنجاری قرار می گیرد ممکن است جامعه را به خطر متلاشی شدن مواجه گرداند و بی هنجاری از لحاظ معنی لغوی یک نظام از قواعد مشترک ارتباط متقابل برقرار کنند و نیازهای خود را ارضا نمایند . در واقع بی هنجاری مربوط به وضعیتی می شود که انجام امور خود را ارضا نمایند در واقع بی هنجاری مربوط به وضعیتی می شود که انجام امور فارغ از هر گونه هنجاری صورت پذیرد .
فرد در این حالت بی هنجاری رهنمود رفتاری نداشته بنابراین در این وضعیت کمترین احساس از تاثیر اجتماعی بر خواهشهای شخصی و اعمال خویش ندارد . انسان در جامعه از سرنوشت خویش خشنود نبوده چرا که انسانها موجوداتی با آرزوهای نامحدود اند و آنان بر خلاف جانوران دیگر با برآورده شدن نیازهای زیستی شان سیری نمی پذیرند . بی هنجاری و هنجارناپذیری از ریشه یونانی در معنای « بدون » و « قانون » اخذ گردیده است . بی هنجاری از نظر ریشه لغوی فقدان هنجارها یا قوانین را می رساند و در آغاز توسط دورکیم به منظور تشریح بعضی از رفتارهای جانیان و افراد غیر اجتماعی به کار رفت . امروزه جامعه شناسان بسیار نظیر مرتن و دیگران این مفهوم را در معنای رفتاری انحراف در برابر هدفها و هنجارهایی که علی الوصول گروه به پذیرش آنان پرداخته است به کار می برند . علاوه بر این از این واژه دیدی حالی از تنازع و عدم پذیرش در برابر شیوه هایی که یک جامعه برای تحقیق مدلهای اجتماعی رفتار پذیرفته است بر می آیند .
بی هنجاری می تواند بر حسب مواردی چون نوآوری ، طغیان ، صلاح خواهی اجتماعی و یا رفتارهای ضد اجتماعی ، تنازع و عدم پذیرش هنجارها ، حکومت ناگرایی و نا همنوایی منبعث از بی حالی و یا ناشی از خلق و ابداع ،اشکالی بسیار گوناگون به خود گیرد ( ساروخانی ، آلن بیرو ، 1370 ص 16 )
4-5-1 ضد اجتماع ، ضد اجتماعی
یک فرد زمانی ضد اجتماع بر شمرده می شود که به عمد یا غیر عمد به ضدیت با نظم جامعه بپردازد . دزدان یا جانبان ضد اجتماع شمرده می شود . سلوک یا رفتاری ضد اجتماعی به حساب می آید که از جانب گروه اجتماعی محکوم شده و مورد تقبیح قرار گرفته باشد و گروه اجتماعی آن رابرای تبادل ، هماهنگی و بقای خود مضر و نا مطلوب شناسد ( ساروخانی ، 1370 ص 19)
روانشناسان اجتماعی معتقدند وقتی که فرد نمی تواند خود را با هنجارهای اجتماعی انطباق دهد مساله دار می شود که می توان اشکال مختلفی داشته باشد . این اشکال عبارتند از : خطاکاری در اینجا پارهای از هنجارهای خانوادگی و آموزشگاهی و احیاناً اجتماعی شکسته می شود و فرد از طرف خانواده و آموزشگاه کیفر می بیند ولی تنبیه شدید اجتماعی روی او اعمال نمی گردد . بزهکاران به علت ناراحتی های عاطفی گذشته ، فاقد تعادل روانی هستند و این عدم تعادل موجب رفتار انحرافی آنها می گردد ( ماهانه اصلاح و تربیت شماره 25 ص 12)
5-5-1 انواع جرایم ارتکابی اطفال و نوجوانان
انواع مختلف جرائم اطفال از قدیمیترین ایام در جوامع بشری وجود داشته و می توان گفت که از عمر این پدیده اجتماعی همان اندازه می گذرد که از عمر جوامع بشری گذشته است .
از قرن نوزدهم این گونه جرائم به درستی شناخته شده و به عنوان یک پدیده اجتماعی مورد توجه اندیشمندان قرار می گیرد .
در اکثر جوامع بالاخص جهان سوم تفاوت فاحش بین دختران و پسران وجود داشته و نسبت بزهکاران دختر به نسبت بزهکاران پسر به مراتب کمتر است . گزارش سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی نشان می دهد : در خرداد ماه سال 1367 جمعاً تعداد 3732 نفر زیر 18 سال دستگیر که معادل هفت درصد آنان یعنی 269 نفر دختر و مابقی پسر بوده اند . در سال 1377 افراد دستگیر شده زیر 18 سال 3894 نفر بوده که از این تعداد 268 نفر دختر معادل 7 درصد دستگیر شدگان زیر 18 می باشند در سال 1378 افراد دستگیر شده در این سن جمعاً 2521 نفر بوده که از این تعداد 247 نفر دختر معادل 10 درصد دستگیر شدگان دختر بوده اند . یعنی به ترتیب در خرداد ماه 76 در مقابل هر 8/12 پسر یک دختر و در خرداد 77 در مقابل هر 5/13 پسر یک دختر و در خرداد 78 در برابر هر 2/9 پسر یک دختر دستگیر شده است ( ماهنامه داخلی اصلاح و تربیت ، سال پنجم شماره 56 ص 9 شهریور 1378)
انواع جرائم ارتکابی اطفال و نوجوانان به شرح زیر می باشد :
1- جرائم بر ضد اشخاص
الف) اعمال منافی عفت
اعمال منافی عفت کلاً به اعمالی نظیر زنا ، لواط ، مساحقه ، تفخیذ ، مضاجعه ، تقبیل و قوادی اطلاق می گردد . اعمال منافی عفت قبیح ترین اسباب اختلالات نظام اجتماع و موثرترین عامل فقر ، بلا و آسانترین راههای شیوع امراض شناخته شده لذا بشر عاقل از روزی که متوجه پلیدی های آن گردید طبعاً تنفر خود را نسبت بدان اعلام نمود .
ب) ایراد ضرب و جرح و قتل
ایراد ضرب و جرح و قتل در بین کودکان و نوجوانان فراوان است . این گونه جرائم بیشتر در سنین 16 تا 20 سالگی در میان نوجوانان دیده می شود . زیرا در این سنین نوجوانان در اوج بلوغ و بحران های جوانی هستند و می دانیم که اغلب نوجوانان مصوصاً پسران در این سن و سال افرادی پرخاشجو ، خشن و زود رنج می شوند و به کمتر بهانه ای از کوره در رفته و به اطراف مقابل به زد و خورد می پردازند .
2- جرائم بر ضد اموال و دارایی ها و مالکیت دیگران
الف ) سرقت کودکان و نوجوانان
اگردر همان ابتدای امر که اولین سرقت طفلی کشف می شود ، اولیای او بدون توجه به ارزش شی ء مسروقه در صدد بر آیند که از راه منطق با رافت و مهربانی کافی زشتی عمل را به او بفهمانند . غالباً این کار به نتیجه مثبت رسیده و دیگر آن طفل از تکرار جرم برای همیشه خودداری خواهد کرد . ولی اگر کودکان مورد بی تفاوتی خانواده قرار گیرند و یا در محیط خانوادگی از محبت و توجه کافی بهره مند نباشند به این کار زشت ادامه داده و کم کم بدان معتاد می شوند . سرقت اطفال و نوجوانان علل مختلف دارد که مهمترین آنها راحت طلبی ، حسادت و علاقه رسیدن به چیزهایی که دیگران دارند و او ندارد و به دست آوردن درآمد زیاد با زحمت کم در مدت زمان کوتاه ، بیکاری ، فقر مالی ، مراودت و معاشرت با دوستان ناباب و ... است .
ب) خرابکاری و ایجاد خسارت مالی
دربین جرائم بر ضد اموال جرایمی وجود دارند که ارتکاب آن منحصراً از طرف بزرگسالان صورت می گیرد و کودکان و نوجوانان بزهکار یا اصلاً مرتکب این قبیل جرائمی نشده و یا به ندرت مرتکب می شوند . از قبیل کلاهبرداری ، خیانت در امانت ، صدور چک بلا محل ، جعل و تزویر و غیره در اکثر کشورها کودکان و نوجوانان با شکست وسایل روشنایی معابر و جاده ها و اماکن عمومی و شکستن صندلی های پارک و شیشه درب و پنجره ساختمانهایی که بدون سکنه بوده و همچنین کندن و ویران کردن علائم راهنمایی و رانندگی سالیانه میلیونها ریال خسارت به جامعه و دولت و صاحبان آن وسایل وارد می سازند .
در ایران دسته ای از اطفال و نوجوانان قطارهای مسافری را که در حال حرکت هستند سنگباران نموده و با شکستن شیشه های واگنها مزاحمت مسافران را فراهم می سازند . اخیراً معمول شده که با عبور از خیابانا اتومبیلهایی را که در کنار خیابان پارک شده با وسایل نوک تیز و برنده سوراخ کرده و یا اطراف آن را خط خطی می کنند .
3- جرائم بر ضد نظم عمومی جامعه
الف ) اعتیاد به مواد مخدر در کودکان و نوجوانان
مساله اعتیاد و ابتلای به مواد افیونی و مخدر از جمله موضوعاتی است که بشریت را در معرض خطر جدی قرار داده است ، مواد مخدر مانند کوکائین ، تریاک و شیره ، هروئین ، حشیش ، بنگ ، چرس ، شاهرانه هندی ، ماری جوانا و اسید ایزژیک که همان ال – اس – دی و جدیدترین ماده مخدر می باشد .
چون فروش مواد مخدر دارای سود فراوانی است لذا قاچاقچیان سعی می کنند که نوجوانان و جوانان را معتاد سازند تا بدین وسیله هم خود از لحاظ جنسی از آن متمع شوند و هم به وسیله آنها جنس خود را به فروش برسانند . از طرف دیگر قاچاقچیان مواد مخدر ، اطفال معصوم و بی گناه را اغفال و با شرکت و همدستی آنان به فعالیت های نا مشروع خود ادامه می دهند و مطمئن هستند که اطفال در صورت ارتکاب جرم از پرداخت جزای نقدی معاف ومحکومیت های طویل المدت در مورد آنان اجرا نخواهد شد .
ب) گدایی و ولگردی :
کسانی که وسیله معاش معلوم ندارند و از روی بی قیدی و تنبلی در صدد تهیه کار برای خود بر نمی آیند ولگرد محسوب می شوند .
ج) جرائم منکرتی
جرائمی که در اثر عدم رعایت شئونات اسلالمی حادث می گردند .
1- بدحجابی
مساله بد حجابی به صورت استفاده از لباسهای الوان ومدلهای غربی و روسری های مدل دار و استفاده از شلوارهای پاچه کوتاه ، آرایش صورت به سبک گریمورهای تاتر و استفاده از عینکهای جیوه ای با مدلهای خاص ( گربه ای ) است .
حجاب به عنوان عامل تحکیم پیوند خانوادگی است . جای شک و شبهه نیست که هر امری که موجب تحکیم پیوند خانواده و سبب صمیمیت ارتباط همسران گردد .برای کانون خانوادگی مفید است و می بایست در جهت ایجاد آن تلاش کرد . بدین لحاظ دین مقدس اسلام برای پیدایش این تحکیم و به خاطر این که دامن زن آلوده به گناه نشود به منظور افزایش وقار و عفت زن حجاب را بر او واجب کرده است .
2- موسیقی مبتذل
در برخی از موسی قی های غربی نظیر « راک اندر ول » ، « هارد راک » ، « هوی متال » و جاز که با رقص و پایکوبی جنون آمیز همراه است دختران و پسران از خود بی خود گردیده و شرم و حیای آنان ریخته شده و دست به اعمال ننگین و استفاده از مواد مخدر می زنند .
3- برگزاری و شرکت در مجالس لهو و لعب
دو واژه « لهو و لعب » که مترادف یکدیگر به معنی بازی و شوخی و سر گرمی غیر معمول و اسراف گونه اطلاق می شود که در بین افراد خوش گذران و بی بند و بار رایج است . مجالس لهو و لعب که در میان قشر نوجوان وجوان تحت عنوان « پارتی » و « دیسکوتها » معمول است از عدم وجود افکار پاک و خالص و آینده نگر و رسالت واقعی والدیم حکایت می کنند .
( شامیابی ، سال 1379 ، ص 118-160 )
دکتر فرجاد می گوید : از نظر اجتماعی بزهکاری را به سه دسته تقسیم کرده اند : بزهکاری درباره ی اشخاص عادی جامعه مانند ضرب وجرح ، تجاوز به عنف ، کشتن به عمد یا غیر عمد .
بزهکاری بر ضد دارایی و مالکیت دیگران مانند: دزدی ، جعل اسناد .
بزهکاری بر ضد نظم عمومی مانند فحشا وخرید و فروش مواد مخدر
بزهکاری را نباید منحصر به طبقه ی خاصی دانست . شاید عده ای راه فرار از قانون را بدانند و یا با حیله و دسیسه از چنگ قانون فرار کنند و طبعاً جزو آمار محسوب نشود . آنچه مسلم است بزهکاری در تمام طبقه ها وجود دارد ولی میزان آن طبقه های پایین اجتماع بیشتر است ( فرجاد ، 1372 ، ص 170 )
6-5-1 ویژگی های نوجوانان بزهکار
به طور کلی می توانیم ویژگی های نوجوانان بزهکار را به گونه ی زیر تقسیم کنیم :
1- درصد بالایی از افراد بزهکار تمایل شدید خویش را به فعالیت ماجراجویانه ابراز می دارند .
2- معمولاً افراد بی قرار و ناآرام و به دنبال هیجان می گردند .
3- در صورتی که پول در اختیار داشته باشند چندین بار در هفته به سینما می روند .
4- تا دیر وقت بیدار می مانند .
5- دزدی های خویش را بیشتر در تاریکی شب مرتکب می شوند .
6- کشیدن سیگار را خیلی زود آغاز می کنند و غالباً از خانه و خانواده فراری اند .
7- شب را در کنار خیابان به صبح می رسانند .
8- هر چند بزهکاران از لحاظ عاطفی کم ثبات تر از غیر بزهکاران هستند ولی از نظر شخصیتی دارای انرژی زیاد ، پرخاشگری ، حادثه جویی و لجاجت بیشتری هستند .
9- روان شناسان معتقدند که بزهکاران در مورد تنش های عاطفی و مشکلات خویش بیشتر به عمل و رفتار مقابله می کنند تا درباره ی آنان بیندیشند .
10- کمتر به اطاعت و تسلیم در برابر بزرگسالان و بهویژه صاحبان قدرت تمایل دارند .
11- حالت دفاعی شدید دارند .
12- کمتر به دیگران وابسته اند .
13- به انگیزش های دیگران به سوء ظن و بدگمانی می نگرند .
14- بزهکاران قانون شکن بیشتر خود مدار هستند و ویژگی ها و گرایش های آنان از نقطه نظر سازگاری مطلوب در جامعه نامطلوب است .
15- در عین حال نیز کمتر احساس بی پناهی ، اضطراب و ترس از شکست در دل دارند . در پایان برای شناسایی دقیق بزهکاران عنوان داریم که بزهکاری به ارتکاب جرمهایی اطلاق می شود که کمتر از سن معینی به وقوع پیوسته اند . تعیین میزان این سن در دست قانون است و بر حسب جوامع مختلف متفاوت است .
در این وضعیت نخستین وظیفه ی ما یا فشاری درباره این نکته است که هیچ مفهوم روانی بی ابهام و مشخص با مفهوم حقوقی بزهکاری تطبیق نمی کند . بیماری روانی مشخص به نام بزهکاری و یا تحت روانی معینی که مصرف تمام بزهکاران باشد وجود ندارد به هر حال به نظر می رسد بسیاری از پزشکان و روان شناسان حقوق دانان و مربیان با وسوسه ی اعتقاد به یک نوع وجه اختصاصی زیستی – روانی بزهکاری هم پیمانند ( مجله اصلاح و تربیت شماره 30ص 26 )
7-5-1 ویژگی های رفتاری کودکان و نوجوانان
چگونگی برخورد خانواده در نوع رفتار کودک و نوجوان تاثیر دارد . محبت و خشونت والدین در رفتار کودک و نوجوان تاثیر خواهد داشت .
ناهنجاری و ناسازگاری رفتار کودک و نوجوان می تواند از ستیزه های والین و یا عدم توجه معلمین به آنها ناشی شود . ناسازگاری کودک می تواند محصول شرایط ناهنجار غدد داخلی او باشد.
احساس ، غریزه ، میل ، خشم ، کین ، نفرت ، محبت و عاطفه در کودک با توجه به نوع خانواده رشد می کند و با گذشت زمان تغییر می یابد .
رفتارهای عادی کودک عبارت اند از :
واقع بینی ، انعطاف پذیری ، لذت بردن از زندگی با خانواده و دوستان ، داشتن پختگی های لازم در سنین مختلف ، داشتن احساسات و عواطف لازم در برخورد با دیگران ، داشتن آرامش روانی رفتاری .
رفتارهای غیر عادی کودک و نوجوان :
زود رنجی و حساسیت بیش از حد و لجاجت
دروغ گویی ، تقلب ، دورنگی و دورویی
دزدی ، فرار از مدرسه ، ناسازگاری و تفاوت های رفتاری با دیگران
ترس و نگرانی ، افسردگی و اضطراب ، حسادت و پرخاشگری ، کمرویی ، انزواطلبی ، نا امیدی و ناکامی .
اگر عوامل موثر در تشکیل شخصیت کودک و نوجوان از طرف والدین ، محی اجتماعی سالم و فرهنگ جامعه اش صورت نپذیرد ، کودک و نوجوان با مسائل حاد مواجه خواهد شد .
در صورت تضاد و تعارض در برخورد با آنها شانس آسیب شناسی و نا بهنجاری رفتاری شان بیشتر می شود .
ویژگی های عمومی رفتار نوجوان
ستیزه و جدایی والدین در رفتار و نوجوانان تاثیر نامطلوب می گذارد .
نوجوان ازنظر بدنی در حال دگرگونی و تحولند ولی از نظر عاطفی نابالغ و از نظر تجربه محدود هستند.
برای قبول مسئولیت های خانوادگی اجتماعی آمادگی دارد باید این شانس به او داده شود .
به راهنمایی صمیمی والدین و دوستان و معلمین نیازمند هستند .
دوران بلوغ یکی از مراحل بسیار حساس و عموماً مسئله آفرین در روند رشد و تحول نوجوانان است .
نوجوانان به تقویت روحی و محیط برای فعالیت و ارتباطات اجتماعی نیاز دارد .
والدین باید با جوانان رفتاری منطقی در خورسن آنها داشته باشند سر زنش های بیجا ، آتش لجاجت و خصومت آنها را شعله ور می سازد .
تنبیه و مجازات به تنهایی عامل پیشگیری از بزهکاری نوجوانان نیست . باید در شناخت عوامل بزهکاری به آنها آگاهی داد و با کمک مشاورت متخصصیت به ترتیب صحیح آنها پرداخت ( فرجاد 3و4)
بزهکاری جوانان و نوجوانان در جامعه
8-5-1 عوامل موثر در بزهکاری جوانان و نوجوانان
در حال حاضر جامعه ما به خصوص کلان شهر تهران با معضل بزهکاری نوجوانان و جوانان روبرو است و باید برای حل این مشکل چاره اندیشی می شود نوجوانی و جوانی دوران رشدو بالندگی هر انسان در دوران تاثیر پذیری وی و تسلیم شدن به شرایط اجتماعی است ذهن کودکان که نوجوانان و جوانان فردا محسوب می شوند چون آینه پاک و شفاف است و هر گونه نقش خیرو شر را در خود می پذیرد تاثیر محیط اجتماعی بر افراد امر بدیهی است بی ایمانی و بی اعتقادی شرایط نامساعد اقتصادی خانواده ها مانند بی کاری اعتیاد ، فقر ، مشاغل نامناسب ، زندگی در محیط های جرم زا و نا مناسب از یک سو و هدایت غلط افکار عمومی توسط رسانه های جمعی و نیز عدم توفیق جامعه در مساعد نمودن شرایط لازم برای ازدواج جوانان همگی موثر در بروز پدیده بزهکاری در جامعه است . اگر بخواهیم علل بزهکاری را به طور کلی مورد بررسی قرار دهیم می توان سه دسته کلی به عنوان سبب شناسی برای بزهکاری قائل شد .
1- علل زیست شناسی 2- علل محیطی 3- علل روان شناختی
1- زیست شناسی جنایی به عنوان شاخه ای جرم شناسی جنبه های وراثتی افراد بزهکار را مورد مطالعه قرار می دهد . لمبروزو جرم شناس ایتالیایی در کتاب معروف خود به نام جنایتکار معتقد بود ساختمان طبیعی بدن و مشخصات جسمانی فرد علت اساسی بزهکار است در بعضی افراد مبتلا به اختلالات ژنتیک میزان رفتارهای بزهکارانه بسیار بسیار بالاتر از افرادی است که چنین اختلالاتی را ندارند .
2- علل محیطی شامل محیط اجتماعی و محیط فیزیکی است بدون تردید عوامل محیط اجتماعی فرد از قبیل فقر ، ثروت زیاد ، محرومیت ، تبعیض ، بی سوادی و فرهنگ جامعه می تواند در بزهکاری – ترویج خشونت و جنایت نقش موثر داشته باشد و یا عوامل محیط فیزیکی مانند درجه ، حرارت ، رطوبت ، تراکم جمعیت و ... در بزهکاری و انواع آن دخیل است ولی به تنهایی علت تمام بزهکاری ها نیست .
3- عوامل روانشناختی در بزهکاری نقش دارد و بسیاری از موارد بزهکاری را که ناشی از انگیزه های آگاه و ناخودآگاه فرد بزهکار است توجیه می نماید اگر چه عوامل محیط اجتماعی برای توجیه انگیزه های آگاهانه بزهکار همواره مورد بررسی قرار گرفته است .
و به اعتقاد برخی جامعه شناسان فرد بزهکاری در واقع نوعی اعتراض به نابرابری های اجتماعی است که خود سبب تحول در هنجارهای رفتاری جامعه و تحول ساختن روابط اجتماعی می شود .
عوامل موثر در ارتکاب جرم از سوی جوانان و نوجوانان
1- خانواده
خانواده وسیله انتقال میراث فرهنگی ، رسوم و سنتها ، شعائر ، و اخلاق و محیط یادگیری مقررات اجتماعی برای کودک است رابطه صحیح پدر و مادر و طهارت و ولادت از راه ازدواج شرعی و قانونی آثار مطلوبی در تربیت طفل به جا می گذارد بر عکس در مواردی که طهارت مولد وجود نداشته باشد طفلی ناسازگار تحویل جامعه داده می شود . از هم گسیختگی خانواده بر اثر طلاق و یا رشد و نمو کودک در خانواده ای که دائماً بین پدر و مادر ناسازگاری وجود دارد دیگر عامل روی آوردن جوانان به سوی بزهکاری است .
به طور کلی 91% نوجوانان بزهکار از اختلافات شدید عاطی رنج می برند و خشونت کمبود محبت خانوادگی و اختلافات خانوادگی این تهاجمات راایجاد می کند از طرفی محبت زیاد و غیر منطقی یا لوس کردن و دورنگه داشتن کودک و نوجوان از دیگران سبب می شود کودک خود را در شمار آدمهای معمولی نیاورد و از همسالانش کناره گیری کند و طریقه اجتماعی زندگی کردن را نیاموزد ودر نتیجه شخصیت منحرفی پیدا می کند . والدین در تربیت فرزندان خود باید این اعتقاد رادر آنان به وجود آورند که او خود مسئول رفتار خویش است تا فرد نسبت به مسئولیت رفتارخود آگاهی نداشته باشد و آن رانپذیرد هیچ برنامه ای برای تغییررفتار و در نتیجه پیشرفت او موثر نخواهد بود اگر نوجوان یاد بگیرد که به شیوه های مسئولانه عمل کند و در برابر مسائل مربوط
