همانطور که از اسم امداد در کوهستان مشخص است یک فعالیت امدادی در محیط کوهستان است که همین موضوع ایجاب می‌کند امدادگران از نظر توان جسمانی و ورزشی در حد مطلوبی بوده و با ورزش کوهنوردی نیز آشنا شوند.
در اکثر ورزش‌ها به خصوص ورزش کوهنوردی اگر به طور مناسب و اصولی فعالیت نشود ممکن است فرد دچار آسیب‌های زیر شود :
الف : کشیدگی عضلات و رباط‌ها
ب: در رفتگی ، ضربدیدگی، شکستگی مفاصل و استخوان‌ها
ج: سستی و کوفتگی عضلات بدن پس از فعالیت بدنی شدید.
که بهتر است برای جلوگیری از این آسیب‌ها به دو اصل مهم توجه نمود.
1- قبل از شروع فعالیت، بدن را کاملاً توسط نرمش کردن گرم نمائید.
2- پس از اتمام فعالیت ورزشی سنگین، بدن را به آرامی خنگ کنید.
پوشاک و وسایل امداد و کوهستان از عوامل اصلی و اساسی در جهت بهبود کیفیت و نحوه انجام عملیات نجات میباشد. و طبق آمار موجود اکثر حوادث دلخراش کوهستان به دلیل همراه نداشتن پوشاک مناسب و تجهیزات مختص به کوهنوردی و همچنین عدم آشنایی با مسیرهای کوهپیمایی میباشد.
پوشاک و وسایل انفرادی : به تجهیزاتی گفته میشود که در جهت رفع نیازهای کوهنوردی و نجاتگر کاربرد مستقیم دارد و همواره باید همراه وی باشد. (کفش- لباس و شلوار پلار- شلوار- بادگیر- عینک- کلاه- دستکش- کوله‌پشتی)
وسایل گروهی وقتی امداد و نجات بسیار متنوع است که براساس نوع و محل عملیات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
و کارابین- صندلی فرود- سفره نجات- طناب کوهنوردی- فرند- هشت فرود- چادر کوهنوردی- کلاه کاسکت- برای یک برنامه موفق کوهنوردی باید قبل از اجرای برنامه تغذیه مناسبی داشت تا بتوان در مدت فعالیت از انرژی کافی برخوردار بود. یک جیره غذایی کامل باید شامل : مواد قندی، چربی، پروتئینی، ویتامین‌‌های مورد نیاز بدن، آب و نمک باشند علاوه بر این مقداری املاح و مواد معدنی مانند : کلسیم، فسفر، آهن و ید نیز برای استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات بدن لازم است.
غذاهای مورد استفاده در کوهستان باید مقوی، مغذی، زود هضم، سبک و پر کالری باشد.
نیروهای امدادی همواره باید تغذیه مناسبی داشته باشند چون هیچگاه مشخص نمی‌باشد که چه زمانی مشغول به فعالیت خواهند شد.
همیشه مقداری غذای اضافه، کم حجم و پر کالری همراه داشته باشید تا در موقع ضروری مورد استفاده قرار دهید.
هرچقدر که ارتفاع مسیر صعود بیشتر میشود از غذاهایی استفاده کنید که زود هضم باشند تا بدلیل کم‌کاری دستگاه گوارشی در ارتفاعات دچار حالت تحوع نشوید.
در هنگام استراحت‌های شبانه از سوپ استفاده کنید تا مقدار آب و املاح از دست رفته در طول روز جبران شود
در استراحت‌های بین راه از بیسکوئیت، شکلات، میوه‌های خشک و آبدار استفاده کنید.
بعد از کمی سرد شدن بدن اقدام به نوشیدن آب نمائید.
هرگز با شکم پر اقدام به صعود نکنید و بعد از خوردن غذا کمی استراحت کنید تا غذا هضم شده و مقداری از آن جذب شود.
نکات ایمنی
ایمنی یکی از مهمترین اصولی است که در عملیات‌های نجات باید به آن دقت کرد و تمام سعی را به کار بست تا ضریب اشتباه را نسبت به کاری که می‌کنیم پایین بیاوریم.
هر نجاتگر موظف است که ابتدا اصول ایمنی خود، سپس تیم همراه و دیگر کوهنوردان را رعایت نماید.
انتخاب نفرات مناسب جهت عملیات بر عهده سرپرست عملیات میباشد که نفراتی را انتخاب کند که بتواند مسئولیت فنی، امداد، تدارکات و... را بر عهده بگیرد. معمولاً جهت عملیات نجات باید سعی تا افرادی که با اصول کوهنوردی، روش‌های امداد و نجات، کار با قطب‌نما، جهت‌یابی، بهداشت، هواشناسی، برپایی چادر آشنا بوده و توانایی زندگی در شرایط سخت و سازگاری با محیط زیست را داشته و مسئولیت‌پذیر باشند.
قبل از حرکت خانواده و دوستان خود را از نوع برنامه و زمان رفت و برگشت و مسیر صعود مطلع کنید.
حرکت‌های یکنواخت با گام‌های ثابت داشته باشید.
به طور صحیح و در فواصل معین و زمان مشخص استراحت کنید.
هیچگاه بدون همراه کوهنوردی نکنید (انفرادی)
اگر در برخورد با شرایط غیر منتظره مجبور به شب‌مانی شدید، ابتدا از ارتفاع خود کم کنید، پس در پناه دیوارها با شکاف کوه بهترین محل را برای شب‌مانی انتخاب کنید. لباس گرم بپوشید و پاها را داخل کوله پشتی قرار دهید.
در عملیات‌های نجات با یکدیگر همفکری کنید و لیکن تصمیم گیرنده یک نفر باشد.
بیماری ناشی از ارتفاع
مکانیزم این بیماری کاملاً شناخته شده نیست ولی به نظر می‌رسد که فعالیت بدنی و همچنین کاهش مقدار و فشار اکسیژن در ارتفاعات تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند که در نهایت علائم بیماری ارتفاع ظاهر می‌گردد.
بروز علائم ارتفاع زدگی به عوامل زیر بستگی دارد.
1- سرعت صعود (یعنی مقدار زیاد شدن ارتفاع در یکروز)
2- عادت داشتن بدن فرد به ارتفاعی که می‌خواهد صعود کند (پیش‌برنامه قبلی)
3- مدت زمان اقامت در ارتفاع
4- میزان و شدت فعالیت بدنی در ارتفاع
5- نحوه صحیح تغذیه قبل از رسیدن و همچنین زمان استراحت در ارتفاع
6- مصرف مایعات کافی در حین صعود و زمان استراحت
7- شرایط فیزیکی بدن و سن فرد صعود کننده
علائم :
1- بارزترین علامت ارتفاع زدگی که در عرض چند ساعت پس از صعود ظاهر میشود سر درد است.
2- سستی و سرگیجه همره با کاهش قدرت تصمیم‌گیری
3- بیخوابی و بی‌اشتهایی و در نهایت تهوع و استفراغ
4- اختلال در تنفس و افزایش ضربان قلب
5- کاهش حجم ادرار و گاهی دل درد همراه اسهال
درمان بیماری ارتفاع زدگی مشخص نمی‌باشد ولی مهمترین اقدام انتقال بیمار به ارتفاع پایین‌تر است به طوری که کاهش ارتفاع در حدود 300 متر به طور چشمگیری باعث بهبود وضعیت بیمار میشود.
تجویز اکسیژن 100% به میزان 2 تا 3 سیر در دقیقه تاخیر خوبی در روند بهبودی خواهد داشت.
بهترین راه پیشگیری از ارتفاع زدگی، کاهش سرعت صعود به ارتفاعات است، بطوریکه با افزایش ارتفاع مدت معینی را در آن منطقه اقامت کرده و سپس صعود را ادامه داد. قبل از صعود نیز می‌توان از داروهایی مانند استازولامید و آسپرین تحت‌نظر پزشک استفاده کرد.
گره‌ها جزء از زندگی روزمره همه افراد جامعه می‌باشند. در کوهنوردی نیز گره گاهی مهم و حیاتی خواهد بود که باید همواره کوشید و دانست که تنها راه یادگیری گره‌ها تمرین، تمرین و تمرین است یک گره خوب باید دارای سه خصوصیت باشد :
الف- محکم باشد
ب- راحت بسته شود
ج- بعد از وارد آمدن فشار راحت باز شود.
هدف اصلی از امداد و نجات در حوادث، نجات جان مصدومین است یعنی اولویت در این است که افراد زنده از کمک ماسود برده و وخامت حادثه کمتر شود.
نجاتگر کوهستان :
فردی دارای شرایط بدنی مناسب جهت فعالیت در کوهستان که حداقل دارای مدرک دوره تکمیلی امدادگری بوده و همچنین با وسایل و تجهیزات فنی و نحوه به کارگیری آنها در هنگام حوادث آشنایی داشته باشد.
خصوصیات نجاتگران کوهستان
1- در یک تخصص خاص مهارت داشته باشد (کوهنوردی- سنگنوردی- یخ نوردی و...)
2- به محدودیت‌های خود کاملاً شناخته داشته باشد
3- فکر روشن و خلاقیت بالایی داشته باشد.
4- تمایل، اشتیاق و توان کار با دیگران را داشته باشد.
5- توانایی فعالیت در یک برنامه مدیریتی جستجو و نجات را داشته باشد.
ترتیب فعالیت در جستجو و نجات برای جلوگیری از تداخل و اینکه عملیات با موفقیت به پایان برسد به شرح زیر است:
الف : تعیین موقعیت حادثه : در این قسمت باید اطلاعات کامل و جامعی از نوع، مدت زمان و مکان تقریبی حادثه به دست آورد.
ب : دستیابی به مصدوم : برای دستیابی به مصدوم باید عمدتاً عملیات نجات صورت پذیرد که همراه با مقداری کوهنوردی گاه سنگنوردی و گاهی نیز صعود و فرود توأم میباشد. البته این مراحل باید توسط افراد آموزش دیده و باتجربه اجرا شود.
ج : تثبیت و رها سازی : بعد از دستیابی به مصدوم ابتدا ضرورت تثبیت فیزیکی نجاتگر و مصدوم پیش می‌آید تا از حوادث بعدی در حین انجام عملیات نجات جلوگیری شود و سپس تثبیت از نظر وضعیت پزشکی مصدوم میباشد که فرد از نظر علائم حیاتی و دیگر موارد در وضعیت مناسبی قرار گیرد.
اولویت‌بندی مرحله تثبیت از نظر فیزیکی یا پزشکی بر عهده با تجربه‌ترین و آگاه‌ترین نجاتگر شرکت کننده در عملیات خواهد بود و لزوماً تثبیت فیزیکی مقدم بر تثبیت پزشکی نمی‌باشد.
د : انتقال مصدوم : جابجا کردن مصدوم را به روش مناسب از محلی به محل دیگر به صورتی که کمترین آسیب را ببیند حمل می‌گوییم که در آن باید عوامل زیر برای نوع حمل مورد نظر قرار گیرد.
1- وضعیت جسمانی مصدوم از نظر آسیب‌های وارده
2- مسافت و مسیر پیش‌بینی شده
3- آمادگی جسمانی نجاتگران
4- تعداد نفرات نجاتگر
5- وزن مصدوم
6- وسائل و امکانات موجود
7- وضعیت روحی و روانی مصدوم
در کوهستان در مواردی که مصدوم دچار آسیب جدی از قبیل تروما، شکستگی، تشنج و بیهوشی شده باشد. جهت حمل پایدار از بکت استفاده نمود و مصدوم را داخل آن به طور کامل بسته‌بندی نمود تا در حین انتقال تکان نخورده تا مقدار آسیب‌دیدگی وی افزایش نیابد.
بقاء در شرایط سخت
o بقاء به معنای زنده ماندن و ادامه حیات است بدون در نظر گرفتن کیفیت زندگی. معمولاً در شرایط عادی زندگی انسان همراه با ارتقاء سطح کیفی آن است.
o شرایط سخت : به مقطع کوتاهی از زمان گفته میشود که زندگی موجودات زنده تحت تاثیر عوامل تحدید کننده حیات قرار می‌گیرد که در صورت درست برطرف نشدن این عوامل زندگی این موجودات به مخاطره می‌افتد.
تمام موجودات زنده خود را نسبت به شرایط سختی که برایشان بوجود می‌آید آماده می‌کنند حیوانات بصورت فریزی عمل می‌کنند بصورتی که در فصل خشکی برخی حیوانات به مناطق سبز کوچ می‌کنند و بعضی حیوانات خود را در بستر رودخانه‌های خشک دفن می‌کنند تا فصل بارندگی فرا برسد.
این نوع زندگی در برخی حیوانات بصورت فصلی وجود دارد آنها که درست و به موقع نسبت به شرایط عکس‌العمل نشان می‌دهند برای فصل بعد زنده می‌مانند و آنها که درست عمل نمی‌کنند میمیرند.
برخی از موجودات نیز پیش‌بینی چنین روزهائی را می‌کنند و خود را برای چنین روزهائی آماده می‌کنند. (ذخیره غذا- آب- ایجاد سرپناه) انسان بعنوان یک موجود زنده می‌تواند پیش‌بینی کند. در زمان لازم درست عمل کند. و خود را سریعاً با شرایط بوجود آمده هماهنگ کند آدمی همیشه سعی دارد تا خود را از قرار گرفتن در شرایط سخت زندگی دور کند و این یکی از اهدافی است که در طول زندگی خود برای آن تلاش می‌کند. اما هیچ وقت نمی‌تواند نگرانی خود را نسبت به چنین شرایطی نادیده بگیرید و تقریباً قسمتی از افکار خود را به این شرایط اختصاص می‌دهد به این فکر است که در چنین شرایطی چه باید کرد.
و اما واقعیت این است که این وضعیت ممکن است برای هر فردی بوجود آید.
o معرفی برخی شرایط سخت :
1- کویر گرم 2- کوهستان سرد 3- جنگل 4- دریا
o نیازهای اولیه زندگی :
1- امنیت 2- غذا 3- آب
بدون در نظر گرفتن کیفیت زندگی انسان می‌تواند با وجود این سه مورد از نیازهای خود برای مدتی نامعلوم زنده بماند
باید توجه داشت که تامین این نیازها باید به گونه‌ای باشد که استفاده از آنها باعث بیماری و یا به خطر افتادن زندگی در آینده نشود.
o
o مسائل روانی :
مهمترین عاملی که می‌تواند در بیشتر مواقع زندگی انسان را تهدید کند بوجود آمدن شرایط روحی و روانی نامناسب است. زمانی که فرد خود را رفته رفته دور از دسترس دیگران در خطر می‌بیند از آن لحظه‌‌ای که متوجه میشود در صورت نیاز داشتن به کمک هیچ‌کس به کمکش نخواهد آمد دچار نگرانی و اضطراب میشود در این مرحله فرد به فکر رهائی از این وضعیت است و معمولاً فکر می‌کند بهترین راه بازگشت به وضعیت قبلی است. بسته به شرایط موجود ممکن است وضعیت از آنچه که هست بدتر شود بعد از گذشت زمان و حاصل نشدن نتیجه حالت روانی وارد مرحله خطرناک میشود (ترس و بهم خوردن تعادل روانی) در این حالت انسان قدرت تفکر و تصمیم‌گیری خود را از دست می‌دهد و این مسئله خود تشدید کننده خطر مرگ است.
اهمیت کنترل وضعیت روحی و روانی علاوه بر نکات ذکر شده این است که در چنین شرایط جسم تحت تاثیر مسائل روحی قرار می‌گیرد در یک مورد بالا رفتن متابلیسم بدن است. سوخت و ساز بدن از حد طبیعی بیشتر میشود بوجود آمدن شرایط روحی و روانی نامناسب (عصبانیت- ترس- اضطراب- نگرانی و...) باعث مصرف انرژی بیشتری میشود و باتوجه به شرایطی که ممکن است تا مدت‌ها بدن نتواند نیاز خود را برطرف کند مصرف انرژی موجود در بافت‌ها از این طریق درست نباشد.
مصرف مایعات در این شرایط چند برابر میشود.
باتوجه به مطالب ذکر شده اولین قدم برای بهبود وضعیت (درست فکر کردن- درست تصمیم‌گرفتن- کاهش مصرف انرژی و مصرف آب) حفظ خونریزی مهمترین عامل است و این امر به سادگی امکان‌پذیر نیست مگر اینکه فرد خود را از قبل برای چنین شرایطی آماده کرده باشد.
چه باید کرد؟
بعد از اینکه خود را دور از دسترس دیگران حس کردیم و راه‌های رسیدن به شرایط قبل وجود نداشت باید به فکر بوجود آمدن امکانات و شرایط زندگی بود زمان را زیاد برای جستجو از دست ندهیم.
1- منطقه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم را کاملاً مورد بررسی قرار دهیم. در چه منطقه‌ای آب و هوائی هستیم. گرم- معتدل- سرد در کدام بافت زمین قرار داریم- کویری- جنگلی- کوهستانی- دریا
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 25 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله امداد کوهستان
