93ص
بررسی اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان و ایران ، به خصوص در طرح کلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران [1] نشان می دهد که هدف اساسی ، تربیت افرادی است که با اتکاء به نیروی اراده و تعقل خویش منطقی و خلاق بیاندیشند و به جای وابستگی و استفاده از دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران ، مولد دانش ، تکنولوژی و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل ، فعال و خلاق در « عصر دانایی » باشند .
این موضوع اخیرا" توجه بسیاری از اندیشمندان و مسئولان کشورهای مختلف و به ویژه ممالک در حال توسعه را به خود جلب کرده است به نحوی که تغییر نظام آموزش و پرورش از نظری صرف به نظری توأم با عمل (کاربردی) و پرورش افراد پویا و خلاق به جای افراد ایستا مورد توجه خاصی قرار گرفته است . درضمن ، خلاقیت و نوآوری به عنوان یک شاخص در گزینش افراد در مشاغل مختلف و از جمله صنایع نیز مطرح گردیده است .
درباره مفهوم خلاقیت تعریف های متعدد و گاه متضادی ارائه شده است ولی در مورد تعریف زیر یک اتفاق کلی مشاهده شده است .
« خلاقیت توانایی فرد برای تولید ایده ها ، نظریه ها ، بینش ها یا اشیاء جدید و بدیع و بازسازی مجدد درعلوم و سایر زمینه ها است که توسط متخصصان ، اصیل و از نظر علمی ، زیباشناسی ، تکنولوژی و اجتماعی با ارزش تلقی گردد .»
یکی از سؤالاتی که در چهار دهه گذشته ، ذهن بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان تعلیم و تربیت را به خود مشغول کرده و تحقیقات بسیاری را به وجود آورده این است که « آیا می توان خلاقیت را پرورش داد ؟ »
بررسی پیشینه های تحقیقات (مک کین ۱٩٦٨) و (مانسفید و باس ۱٩٨۱) و (کتل و بوچر ۱٩٦٨) نشان می دهد که پیروان اصالت ذات ، خلاقیت را یک توانایی و صفت بالقوه تلقی می کردند ولی حتی متفکران پیشرو (ترمن ۱٩٢٥) ، (کاکس ۱٩٢٦) و (گالتن ۱٨٦٩) نیز بر این باور بودند که هر چند خلاقیت نیز مانند هوش بعد ارثی دارد ، باز هم عوامل محیطی می توانند بر این توانایی اثر بگذارند .
در رابطه با پرورش خلاقیت ، پژوهش ها (آلبیرخ ۱٩٨٧) ، (محمدی ۱٣٧٠) نشان داده اند که افراد خلاق به مراتب بیش از افراد غیر خلاق ، توانایی پرورش خلاقیت را در دیگران دارند .[2]
وانگ [3] (۱٩٩٠ به نقل از ولف و همکاران ۱٩٨٧) در یک مطالعه نتیجه می گیرد که در میان ٢٢٨ عاملی که بر یادگیری تأثیر می گذارد ، فراشناخت دارای تأثیر بسیار مثبتی است . مطالعات نشان می دهد که دانشجویان دارای فراشناخت بالا ، پیشرفت تحصیلی بیشتری داشته اند .[4] سرعت فوق العاده تحول در همه ابعاد زندگی بشر به ویژه در حوزه تولید ، ارتباط و اطلاعات از یکسو و نزدیک شدن و به هم پیوستن سرنوشت کشورها از سوی دیگر ، نوعی انگیزه اجتماعی پدید آورده است که می توان آن را نوجوﺋﻲ و نوآوری نامید . این انگیزه و ناخشنودی ها و ناخرسندی های همراه آن در بسیاری از اجتماعات ، به خصوص کشورهای در حال پیشرفت ، زمینه را برای اصلاحات و گاه انقلاب های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی و ازجمله نوسازی نظام آموزش و پرورش فراهم کرده است و مردم این اجتماعات درباره وضع خود و چگونگی تعلیم و تربیت فرزندان خویش به چون و چرا می پردازند .
آنها گاه چنان شیفته نو و نوآوری می شوند که سنتهای سنجیده برآمده از میراث فرهنگی خود و امکانات و شرایط نوسازی و نوآوری را از یاد می برند و در میان کهنه و نو سردرگم می مانند .
رایانه با قابلیت های فراوانی که دارد ، قادر است دانش آموزان را به سوی خودآموزی ، خود فعالی ، تعمیق درک و فهم و پرورش استعداد و خلاقیت رهنمون سازد ، به علاوه امکان تداوم و خارج ساختن آموزش از حصار مدارس به ویژه هدایت آن به داخل منازل را میسر می سازد . اما به لحاظ برخی محدودیت ها از جمله عدم شناخت معلمان از کارآیی آموزشی رایانه ، بی توجهی نظام تعلیم و تربیت کشور به این مسئله و به هر دلیل دیگری که تصور شود ، متأسفانه مدارس ما از این ماشین ارزشمند به مثابه ابزاری آموزشی محروم اند . در این پژوهش کوشیده ایم به برخی امتیازات آموزشی این ماشین که برای توسعه آموزش ، یادگیری و خلاقیت بسیار مفیدند اشاره نماییم .
به امید روزی که از رایانه به منزله یک ابزار آموزشی در چرخه فعالیت های آموزشی و پرورشی استفاده شود نه به عنوان وسیله ای تجملی و زینت بخش .
۱. مصوب شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش ، ستاد اجرایی تغییر بنیادی نظام آموزش وپرورش ، خرداد ۱٣٧٦
۱. حسینی ، فخرالسادات ، بررسی آموزش به کارگیری راهبردهای یادگیری بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد
۱٣٨٠
- 2. Wong
۱. انصاری جعفری ، رقیه ، بررسی راهبرد یادگیری و خلاقیت دانش آموزان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ٧٦ـ٧٥
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
ـ موضوع ۱ ـ سؤال ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ فرﺿﻴﻪ های ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ روش ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ هدف ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ ضرورت و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ مفاﻫﻴﻢ کلی ٦
فصل دوم : مبانی نظری ﺗﺤﻘﻴق
ـ نتاﻳﺞ ﭘﮋﻭﻫﺶ های مربوط به روش آموزش به کمک راﻳﺎﻧﻪ ٨
ـ برخی از نتایج تحقیق بین المللی توسعه ICT در آموزش و پرورش ۱٠
ـ استراتژی آموزش الکترونیکی در کشورهای اروپایی ۱٣
ـ مفهوم خلاﻗﻴﺖ از دﻳﺪﮔﺎه صاحبنظران ۱٤
ـ رابطه خلاﻗﻴﺖ ، هوش و پیشرفت تحصیلی ۱٨
ـ رابطه خلاقیت و نبوغ با بیماریهای روانی ۱٩
ـ خلاقیت در سطح اجتماعی ٢٠
ـ دانش ٢۱
فصل سوم : مزایا و محدودیت های سیستم های رایانه
ـ رایانه ماشین دلهره آور ٢٣
ـ محدودیت های رایانه ٢٥
ـ آموزش برنامه ای ٢٦
عنوان صفحه
ـ انواع برنامه های آموزش برنامه ای ٢٧
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش برنامه ای ٢٨
ـ ماشین آموزشی ٢٩
ـ آموزش به کمک رایانه ٣۱
ـ مزایای آموزش رایانه ای ٣٦
ـ زمینه های تسهیل کننده توسعه ICT در آموزش و پرورش ٣٨
ـ یادگیری راهی به سوی پرکردن شکاف دیجیتالی ٣٩
فصل چهارم : داده های آماری
ـ ابزار جمع آوری ٥٩
ـ روش جمع آوری اطلاعات ٥٩
ـ یافته های تحقیق ٥٩
ـ جدول شماره ۱ ٦٠
ـ نمودار شماره ۱ ٦۱
ـ جدول شماره ٢ ٦٢
ـ نمودار شماره ٢ ٦٣
ـ جدول شماره ٣ ٦٤
ـ نمودار شماره ٣ ٦٥
ـ جدول شماره ٤ ٦٦
ـ نمودار شماره ٤ ٦٧
ـ جدول کل ٦٨
ـ نمودار کل ٦٩
عنوان صفحه
فصل پنجم : وارسی فرضیات و نتیجه گیری
ـ تجزیه و تحلیل یافته ها ٧٠
ـ نتیجه گیری ٧٠
فصل ششم : اراﺋﻪ پیشنهادها و راهکارها
ـ فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت ٧٤
ـ اثر بخش کردن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت ٧٩
ـ راهکارهای گسترش کارآمد و بهینه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش . . . ٨٢
ـ آموزش الکترونیکی برای معلمان ٨٧
ـ دیدگاه آرمانی ٨٩
ـ توصیه ها ٩٠
ـ موانع و مشکلات اصلی در اجرای برنامه آموزش رایانه ای ٩۱
ـ شرایط اجرایی ٩٣
فناوری اطلاعات در برنامه های آموزشی و بررسی روش‌های مؤثر کاربرد رایانه در ایجاد و رشد خلاقیت