دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 62
خانه:
مقدمه:
خانه از میان فضاهای دیگر که انسان با آن ها در ارتباط است بیشتر به انسان نزدیک است. خانه خصوصی ترین محل برای هر انسان است و حتی در خصوصی بودن، درجات مختلفی دارد. در خانه انسان با خانواده و همسر خود خلوت می کند ولی گاهی اوقات نیاز به تنهایی مطلق دارد بنابراین خانه غیر از فضای عمومی باید دارای باید دارای فضاهای دنج و کاملاً خصوصی برای خلوت کردن با خود نیز باشد.
خانه محل رشد و بروز استعدادها و محلی برای آسایش و سلامت روانی فرد است.
واژه شناسی خانه:
واژه خانه با کلمه (House) مترادف است در زبان فارسی نیز مترادف هایی مانند: سرا، دار، منزل، مسکن و... دارد. این واژه با دو کلمه خانوار و خانواده هم ریشه است که این مسئله ارتباط معنوی خانه و خانواده را نشان می دهد. از طرف دیگر به معنی زن و همسر نیز آمده است و سرا که مترادف خانه است به معنی جهان آمده است و این نشان می دهد در فرهنگ ما خانه جزئی از کل جهان است. خانه در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی به عنوان سازمان ده زمان، فضا، مفاهیم و ارتباطات بوده و سمبلی است از قلم و بی چون و چرای انسان که نمودی از وجود، آزادی و اختیار اوست.
تعریف خانه:
ـ مرحوم استاد محمد کریم پیر نیا: خانه جاییست که ساکنان آن احساس ناراحتی نکنند و اندرون خانه یا جایی زن و بچه زندگی می کنند باید تنوع زیادی داشته باشد تا خستگی احساس نشود.
ـ لوکوربوزیه: خانه پوششی است که در تطابق با برخی از شرایط، روابط صحیحی بین محیط خارج و پدیده های زیستی انسان برقرار سازد، در خانه بایستی تک فرد یا یک خانواده زندگی کند یعنی اینکه بخواهد، راه برود، دراز بکشد، ببیند و فکر کند.
ـ مور: خانه برای ساکنانش مرکز جهان است و برای محله اش شاخص ترین بنا در تحکیم مکان.
ـ راپاپورت: خانه در درجه اول یک نهاد است و نه یک سازه و آن نهاد برای مقاصد بسیار پیچیده ای بوجود آمده است. از آن جا که احداث یک خانه پدیده ای فرهنگی به شمار می آید و شکل و سازمان فضای آن به شدت تحت تأثیر فرهنگ است که بدان تعلق دارد حتی از آن زمان که خانه برای بشر اولیه به عنوان سر پناه مطرح بود. مفهوم عملکرد تنها در فایده صرف یا فضای عملکردی محض خلاصه نمی باشد و سر پناهی به عنوان وظیفه ضمنی، ضروری و انفعالی مطرح بود و جنبه مثبت مفهوم خانه ایجاد محیطی مطلوب برای زندگی خانواده به مثابه واحد اجتماعی بود.
هدف اولیه انسان برای ایجاد خانه مصون ماندن از گرما و سرما و در کل داشتن یک سر پناه و محافظ در برابر عوامل طبیعی است. ولی به مرور مسائل روحی و روانی نیز در آن خود را نشان می دهد. و مفهومی عمیق تر می یابد. خانه جایی برای خلوت کردن و زندگی خصوصی و حتی فردی است.
در خانه و هر بنایی دیگر باید غیر مسائل کالبدی به مسائل غیر کالبدی توجه شود.
همسایگی:
مقدمه:
انسان موجودی اجتماعی است و فطرتاً نیاز به برقراری ارتباط با انسان های دیگر است. نزدیکترین و در دسترس ترین فرد برای رفع این نیاز همسایه است. همسایگی در جوامع امروزی دچار دستخوش و تغییراتی شده به این معنا که نقش آن کمرنگ تر و محدودتر شده است و در مواقعی حتی از بین رفته است ولی با این حال یک موضوع مورد توجه بوده است به خصوص در جوامعی که همسایگی کم رنگ شده است به احیا این موضوع در جامعه زده اند.
در نهایت این ارتباط در تمام جهان یک ارتباط مهم و ضروری است و مورد توجه جامعه شناسان نیز هست.
واژه شناسی همسایه:
در لغتنامه دهخدا این چنین آمده است:
همسایگی، همسایه بودن، جوار، مجاورت و همسایه: هم دیوار و دو تن یا دو خانواده که در کنار هم خانه دارند یا در دو قسمت یک خانه زندگی کنند و به کنایه قرین و مجاور.
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است که همسایه های هر خانه عبارتند از:
(اشعاع) چهل خانه از رو به رو چهل خانه از طرفین و چهل خانه از پشت سر «البته منظور از عدد چهل اشاره به کثرت آن می باشد نه دقیقاً عدد چهل»
همسایگی مترادف (neighbour hood) است که با حالتی که واجد شرایط نزدیکی، همنوعی تماس، پیوستگی، وابستگی و... بین دو یا چند شی است.
همسایگی صرفاً همجواری نیست بلکه همزیستی اعضا یا گروههای اجتماعی است یعنی روابط اجتماعی و پیوند روحی و روانی بین چند واحد هم جوار است.
همسایه و روابط همسایگی:
انگیزه ها و نیازها:
ـ مادی: مراقبت، حفاظت، مالی، کمک، همکاری، اشتراک منافع.
ـ معنوی: احترام، محبت، اتکا، امنیت، توجه، هویت، گروه جویی.
ضرب المثل ها نشانگر آداب و سنت ها و به طور کلی فرهنگ هر جامعه است که در زیر به آن اشاره می کنیم:
1ـ همسایه را بپرس خانه را بخر
2ـ دو تا در را پهلوی می گذراند برای امنیت که بدرد هم برسند.
3ـ همسایگانراست که یاری و غم گساری هم کنند و... .
از جمله حقوق همسایگی که ضامن سلامت، نیکویی و پسندیده بودن روابط همسایگی است بدین شرح است:
ـ تشبیه حق همسایگی به حق خویشاوندی و رحم
ـ عیادت در بیماری
ـ همکاری
ـ مواظبت خانه
ـ کمک به همسایه
ـ تسلیت در عزا
ـ پوشیدن اسرار همسایه و...
شما ایمان ندارید اگر با همسایگانتان بد رفتاری کنید. (پیامبر اکرم (ص))
و در احادیث آمده است که سه چیز زندگی را تیره می کند، همسایگان ستمگر، همسایه بد، همسر بی شرم
همسایگی:
الف) روانی:
شامل انگیزه ها، نیازها، رسوم ـ که منجر به رفتارها و روابط اجتماعی می شوند.
امنیت: امنیت روانی و ایمنی
همزیستی: اشتراک منافع ـ مجاورت ـ همکاری ـ تشریک مساعی
آشنایی: دیدار ـ برخورد ـ شناخت
همیاری: فداکاری ـ گذشت ـ کمک
توجه: کنترل ـ دخالت ـ اهمیت ـ آگاهی از احوال
مراسم: شرکت دادن ـ شرکت کردن ـ دعوت کردن ـ دعوت شدن
نوعدوستی: غیرت ـ تعصب ـ حمایت ـ حفاظت ـ سخاوت
احترام: رعایت حقوق اخلاقی و عرفی
اتکا: امید و پشتیبانی و حامی داشتن
اعتماد: امید و اطمینان
دوستی ـ تمایل ـ علاقه ـ محبت
ب) کالبدی:
شامل ویژگی های معماری که پدید آورنده و شکل دهنده محیط هستند.
تأسیسات زیر بنایی: آب ـ برق ـ گاز ـ تلفن ـ فاضلاب و...
بام ها: ارتباط ـ دید
اشرافیت: دیدهای داخلی و خارجی
ورودی ها: موقعیت نسبت به هم
فضاهای مشاع: ورودی ـ حیاط و فضای باز ـ راه پله ـ پاگرد ـ پارکینگ ـ آسانسور ـ راهرو ـ باغچه و فضای سبز
سلسله مراتب عرصه ها ـ درجه عمومی یا خصوصی ـ حریم ها ـ دسترسی به خانه در کدام عرصه قرار دارد ـ عرصه بندی و... .
در حقیقت خصوصیات کالبدی، تبلور فضایی یا عرصه ظهور خصوصیات رفتاری و روانی می باشد، به عنوان مثال تبلور فضای (معماری) امنیت را می توان در فاصله، بام ها، اشرافیت، راه دسترسی و...
واحد هسمایگی:
مقدمه:
یک واحد همسایگی دارای 2 بعد است:
اول بعد کالبدی که صرفاً مجموعه ای خانه در کنار هم قرار می گیرد.
دوم بعد کالبدی که صرفاً مجموعه ای خانه در کنار هن قرار می گیرد. مفاهیم مجتمع مسکونی و مجموعه مسکونی را در بر می گیرد دوم بعد کالبدی و غیر کالبدی و اثر این 2 بر هم دیگر است و عمیقتر به موضوع همسایگی می پردازیم.
واحد همسایگی غیر از در بر داشتن تعریف مجتمع مسکونی دارای دو ویژگی زیر است:
1ـ اجتماع خانواده ها به جای خانه ها
2ـ اجتماع بدون اشتراک نمی تواند همسایگی را ایجاد کند (اصول وابستگی و همنوعی)
تعریف عام واحد همسایگی:
تنوع و گوناگون در تعریف همسایگی وجود دارد که هم ریشه در فرهنگ جوامع و هم ابعاد کمی و کالبدی آن دارد.
ـ تعریف واحد همسایگی:
واحدهای مسکونی هم مکانی که رفتارهای هنجار و ناهنجار افراد روی هم دیگر اثر داشته باشد. اشتراکات عبارتند از: 1ـ تأسیسات زیربنایی مشترک 2ـ ارتباط بامها 3ـ نزدیک بودن به هم 4ـ اشرافیت داشته باشد 5ـ ورودی های نزدیک به هم و دید داشتن به هم 6ـ فضاهای مشاع داشته باشد 7ـ دسترسی ها از نظر عرصه بندی در یک رده باشد 8ـ مجاورت داشته باشند
در کل در یک واحد همسایگی باید غیر از ارتباطات کالبدی، ارتباطات غیر کالبدی در مکانی به نام مرکز همسایگی وجود داشته باشد و زندگی افراد از لحاظ مختلف به هم گره خورده باشد.
ایده واحد همسایگی (شکل گیری در غرب):
مقدمه:
از ابتدای پیدایش ایده واحد همسایگی (neighbourhood unit idea) در غرب که به دنبال تقویت زندگی جمعی در شهرهای امریکایی بود طرح واحد همسایگی به اشکال مختلف و برداشت های گوناگون در عرصه معماری و شهرسازی بروز کرده است. صاحب نظرانی که در این زمینه کار کرده اند واحد همسایگی را شامل خصوصیاتی داشته اند و از آن تعاریف گوناگون بدست داده اند. اما همگی آن ها یک هدف کلی را دنبال می کردند و آن بهبود و ارتقا کیفیت زندگی فردی و جمعی بین انسان ها و بین خانواده ها (کوچکترین عضو همسایگی) بود که هر کدام از آن ها در جستجوی هویتی مشخص و با معنا برای همسایگی خویش بود که خصوصیات جمعیتی، ترافیکی، معماری تأسیساتی و... را در همسایگی پیشنهادی خود تعریف می کرد و به تعداد و انواع واحدهای مسکونی، ترکیبی خدماتی، آموزشی و... می رسید و کمتر به جنبه های روانشناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی و خصوصیات فرهنگی استفاده کنندگان می پرداختند.
از اواسط قرن نوزدهم در پی چاره جویی برای هویت بخشیدن به نظام شهری، یکی از موضوع هایی که مورد توجه قرار گرفت، سلسله مراتب شهری و انتظام آن بود. با آنکه گاریند، هاوارد و دیگران در طراحهایشان گرایش به ایجاد مجموعه هایی از اماکن مسکونی در حول یک مدرسه ابتدایی را شروع کرده بودند، در عمل طی دهه 1920 در شوروی مجموعه هایی از ساختمان های مسکونی مجهز به خدمات جنبی ساخته شد. نقش اساسی «ارنست مای» شهرساز آلمانی این مجموعه ها موج مذکور را به آلمان نیز کشاند و در دهه 30 این نگرش در خانه سازی آن کشور به طور گسترده دنبال گردید.
از نخستین سالهای قرن بیستم «کلارنس آرتورپری» نیز در امریکا مشغول مطالعه بر روی مسایل واحدهای متکشل از بناهای مسکونی و تأسیسات خدماتی مربوط به آن ها بود مهمترین انگیزه پری اثبات لزوم ایجاد خدمات اساسی بود که باید در نزدیکی ساختمان های مسکونی مستقر می شدند از این رو عرصه استقرار را همسایگی خانوادگی نامید. این مجموعه ها می توانستند واحدهای بنیادی در سلسله مراتب شهری نیز به حساب آیند. هم چنین در زمانی که پری مشغول تکمیل جنبه های نظری «واحد همسایگی» بود هنری رایت و کلارنس اشتاین در نزدیکی نیویورک چند مجموعه مسکونی که در آن ها اصول مشابه نظریه پری به کار رفته بود ساختند. این ها چند سال بعد با ساختن شهر رادبرن در 16 مایلی نیویورک توانستند نظریاتی را ارائه دهند که بعد ها به نام نظام رادبرن شهرت یافت و تأثیر بسزایی بر شهر سازی دنیا به خصوص اروپا گذاشت.
این شهر برای جمعیتی معادل 25000 نفر طراحی شده بود و بیشتر حالت شهر خوابگاهی برای نیویورک داشت تا شهرک مستقل بنا بود که این شهر ترکیبی از سه واحد همسایگی باشد و هر کدام 7500 تا 10000 جمعیت داشته باشد. در مرکز هر کدام یک دبستان بگونه ای واقع شود که حداکثر فاصله آن تا هر خانه در حدود هشتصد متر باشد مرکز فرهنگی اصلی برای کل شهرک عبارت از یک دبیرستان عمومی بود و می بایست از خانه ها حداکثر بیش از یک مایل فاصله نداشته باشد مرکز خرید منطقه ای در حاشیه شهر و در نزدیکی جاده ای به نیویورک متصل می باشد قرار داشت. این طرح به علت بحران اقتصادی در نیمه راه متوقف ماند و فقط 400 خانه از کل آن ساخته شد و این بخش کوچک هم به مرور زمان با شبکه خیابانهایی که بدون تناسب با اصول طرح اصلی احداث شدند، احاطه گردید در حقیقت پری هر واحد همسایگی را واحدی «خودیار» می دانست که تعاریف ذیل را در بر دارد:
1ـ واحدی که از نظر فیزیکی و مشخصات اجتماعی مردم، یک نوع همانندی نشان می دهد.
2ـ واحدی که افراد در داخل محدوده معین، فعالیت های اجتماعی اولیه و ابتدایی انجام می دهند و در برخی موارد روابط صمیمانه ای با هم دارند. در این محدوده معمولاً هماهنگی خاص در سن ساختمان ها، نوع مساکن، و تراکم جمعیت مشاهده می شود. در اغلب واحدهای خودیار کلوپ جوانان، دبستان و گاهی دبیرستان اداره پست و مغازه ها وجود دارد.
کلارنس پری در سال 1929 در این باره چنین نوشت: سهولت در رسیدن به دبستان، دارا بودن فضای لازم جهت زمین های بازی و بخش خرده فروشی اساس یک واحد خودیار را تشکیل می دهد طرح واحدهای خودیار اصولاً یک فکر آمریکایی است ولی به تدریج از مفهوم آن در همه کشورهای غربی استفاده شده است در زمان ما کارشناسان و طراحان نقشه های شهری و شهرهای نوساز از طرح «واحد خودیار» عمیقاً متاثر می شوند و سعی می کنند که در برنامه ریزی های خویش از همه عوامل تشکیل دهنده آن بهره مند گردند. با آن که «واحد همسایگی» یکی از اصطلاحات جدید در فرهنگ شهرسازی کشور ما محسوب می شود اما این اصطلاح جای خود را در شرح خدمات آماده سازی، تهیه شده توسط وزارت مسکن و شهرسازی، و در بین پروژه های درسی دانشجویان معماری و شهرسازی نیز باز کرده است و مهندسان مشاور و متخصصان خواستار «تهیه الگو و طرح» آن شده اند در قرارداد آماده سازی، در قسمت دوم مرحله اول چنین می خوانیم: الگو و طرح یک واحد همسایگی یا مجموعه ها و ترکیب هایی از واحدهای مسکونی مطالعه شده در حدی که بتواند مبنای طراحی شهری و تنظیم فضاهای عمومی و ارتباطی محله با محلات مورد نظر قرار گیرد و در مجموع در طرح ریزی ساخت و بافت، تقسیم بندی اراضی و سایر جنبه های طراحی فضاهای شهری مورد استفاده واقع شود.
اصول و مبانی طراحی
اصول و مبانی طراحی واحد همسایگی:
مقدمه:
اصول و مبانی از دو منظر مورد توجه است:
1ـ اصول همسایگی 2ـ نیازهای کاربران (مطالعات کاربر)
اصول و مبانی بر اساس سه محور: 1ـ کیفیت های کالبدی ـ فضایی 2ـ ارتباط با طبیعت 3ـ رفتاری ـ عملکردی استفاده شده است.
هم چنین به منظور ایجاد ارتباط از جز به کل به سه مقیاس زیر تقسیم می شود:
1ـ مقیاس دانه 2ـ مقیاس مجموعه 3ـ مقیاس ارتباط واحد همسایگی با بافت
هم چنین اصول و مبانی به سه حوزه زیر توجه دارد:
1ـ معماری 2ـ بافت 3ـ سیمان
معرفی حوزه ها:
الف) معماری مجموعه (معماری یک خانه، معماری شهری مجموعه) ـ زیر حوزه ها: کالبدی و غیر کالبدی
ب) بافت ـ زیر حوزه ها: 1ـ طراحی کالبدی 2ـ تنظیم عملکرد ها و رفتارها
ج) سیما ـ زیر حوزه ها: کیفیت های کالبدی ـ فضایی (اجزا ـ راه ـ لبه ها و...) و از دو منظر (دید عابر پیاده و دیده پرنده)
مقیاس دانه:
اصول و مبانی طراحی کالبدی «خانه»:
ـ درونگرایی که ریشه در درونخوایی و دربخویی دارد.
ـ ایجاد حس تعلق
ـ پرهیز از بیهوده گی در ابعاد مختلف (سرانه ها، سطوح، مصالح، جزئیات و...)
ـ ارتباط با طبیعت در ابعاد تنظیم شرایط محیطی و ادراکی
ـ اشرافیت یعنی رابطه دو یا چند خانه با هم
ـ تفکیک عرصه ها ـ ارتباط عرصه های درونی با هم دیگر
ـ ترجیح فضای عمومی خانه به فضای خصوصی
ـ مقیاس انسانی
ـ حیاط به عنوان عنصر حیاط بخش خانه
ـ سلسله مراتب میان عرصه و داخل و خارج خانه
ـ تفکیک فضایی و ورودی انسان و ماشین
ـ فضاهای نیمه باز ارتباط دهنده خانه با طبیعت
ـ بام به عنوان فضایی عملکردی و بصری
ـ تقدم راه حل های معماری و تأسیسات که از طبیعت انرژی دریافت می کند (فترولتالیک) بر تأسیسات فسیلی و سوختی
ـ اتصال با خاک (زیر زمین) و اتصال با آسمان (بام و حیاط)
اصول و مبانی غیر کالبدی در خانه:
ـ تقدس مفهوم خانه و این که هر فضایی به صرف سر پناه بودن خانه نیست. خانه به عنوان منزل یعنی محل نزول رحمت و برکات الهی و یاد آور همسر و فرزندان دارای ماهیتی غیر کالبدی است و در این ماهیت غیر کالبدی آن نسبت به بناهای دیگر (اداره، بیمارستان و...) اهمیت بیشتری دارد.
ـ آرامش و امنیت و ثبات در درون خانه
ـ اولین کانون رشد و تعالی انسان
ـ تقدم مالکیت خصوصی به مشاع
ـ برتری مهمان بر میزبان
ـ رعایت حریم ها در مقیاسهای مختلف (حریم یک فرد (خصوصی) حریم خانواده (عمومی))
مقیاس واحد همسایگی:
اصول و مبانی طراحی کالبدی «واحد همسایگی»:
ـ بهم پیوستگی کالبدی ـ فضایی خانه ها (از ترکیب اجزا ایجاد می شود نه تکرار آن ها)
ـ انطباق نوع سازماندهی فضایی با اصول همسایگی (همجواری، همنوعی، پیوستگی و وابستگی)
ـ ارتباط (با واسطه) فضای مشترک همسایگی با بافت
ـ تنظیم شرایط محیطی فضای مشترک همسایگی (سایه، تابش، پوشش گیاهی و...)
ـ رعایت اصول حاکم بر کیفیت های فضایی ـ کالبدی یک مجموعه و فضای باز مشترک (تنوع، وحدت، محصوریت، نظم و...)
اصول و مبانی غیر کالبدی «واحد همسایگی» :
ـ تقویت رفتارهای جمعی و مشترک همسایگان
ـ تفکیک یا تنظیم عرصه ها و تعیین حریم ها (نیمه عمومی، نیمه خصوصی تا خصوصی)
ـ تنظیم و تعریف رفتارها در فضاهای مشترک همسایگان براساس گروه سنی
ـ مالکیت خصوصی خانه ها و مالکیت مشاعی فضای مشترک همسایگی
ـ فضای مشترک همسایگی: دنج ـ آرام ـ امن برای خانواده ها، در جایی غیر از محل عبور افراد غیر ساکن در واحد همسایگی
ـ مرکز همسایگی برای ایجاد حس تعلق به همسایگی (اهلیت گرفتن)
این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید
