چکیده:
تفکر سیستمی نوعی نگاه به جهان هستی و پدیده های آن است. این شیوه تفکر، روششناسی مؤثری را برای سیستم های اجتماعی- فرهنگی در محیط آکنده از آشفتگی وپیچیدگی ارائه میدهد. در تفکر سیستمی، صرفاٌ به اجزاء و جزئیات یک سیستم نگاه نمیشود بلکه چگونگی تعامل بین اجزاء و نیز برهمکنش اجزاء و محیط بررسیمیشود. موانع و عواملی سبب میشود انسانها از تفکر سیستمی دور شوند. تفکر سیستمی تفکری کلنگر است در حالی که تکیه صرف بر جزءنگری، امکان فهم الگوهایحاکم بر پدیده و سیستم را از بین میبرد. تمرکز بر روی وقایع، و بویژه وقایع ناگهانی، باعث میشود انسان الگوی تغییرات درازمدت را که در پشت رخدادها نهفته استدرک نکند. از اینرو، منفی نگری و سرزنش کردن شرایط محیطی تشدید میشود و انسان خیال میکند چیزی در بیرون از سیستم سبب بروز مشکلات است، در حالیکهتمامی اسباب و علل مسائل در درون سیستم نهفته است. دام دیگر در این زمینه، تفکر دوگانه است که در آن، انسان با نوعی تحلیل ساده اندیشانه، به نگرش صفر و یک گرفتار می شود. این نگرش براساس پیش فرضها و تصورات قبلی و قیود خودنهادهای است که ذهن را در قالب های بسته نگه میدارد. این شرایط مستعد آن است که ذهنانسان به مسیر اشتباه رهنمون شود و به علائم، بیش از علل و یا به جای آن، توجه کند و به همبستگی ظاهری متغیرها استناد کند، در حالیکه بین آنها هیچگونه ارتباطعلت و معلولی وجود ندارد. تفکر سیستمی، در قالب کلیت و تمامیت سیستم دیده می شود و بهاین ترتیب از سطح به عمق و از جزء به کل گذر می شود.در این مقاله، ضمن تشریح مؤلفه های تفکر سیستمی، به بررسی مهمترین موانع آن در جنبه های جزءنگری، تمرکز بر وقایع، فرافکنی، دام تفکر دوگانه، تفکر قالبی، توجهبه علائم به جای علل، تفکر تحلیلی و توجه به کمیت پرداخته شده است.
مقاله بررسی نقش موانع تفکر سیستمی در بهره وری سازمان