تعداد صفحات : 26 صفحه -
قالب بندی : word
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 3
الف) آبکاری فلزات به روش الکترولیز 4
1- الکترولیت 5
2- شدت جریان 11
3- کاتد 14
4- آند 18
5- تانک آبکاری 20
آبکاری بدون الکترود یا آبکاری شیمیایی 25
مقدمه
حل کردن فلزات بطریق الکتروشیمیائی در بسیاری از فعالیتهای صنعتی انجام می شود. احتمالاً وسیعترین فعالیت های صنعتی از این نوع که شهرت زیادی دارد، آبکاری میباشد.
در آبکاری، روکش هائی از جنس فلز، اکثراً بطریق الکترولیز در سطح مورد نظر ایجاد میکنند و سطحی، که پوشانده می شود، می تواند فلز و یا غیر فلز (بشرط آنکه یک لایه سطحی هادی در سطح غیر فلزی بطریقی ایجاد شده ) باشد. از روکش کردن بمنظور حفاظت و هم زیبائی استفاده می کنند.
در این مختصر ماده روش آبکاری را مورد بررسی قرار داده ایم.
الف) آبکاری با اجرای الکترولیز.
ب) آبکاری بدون الکترود یا آبکاری شیمیایی
الف) آبکاری یا اجرای الکترولیز
کلیات - در یک واحد آبکاری، عوامل اساسی عبارتند از : کاتد، آند، محلول الکترولیت ، شدت جریان و تانک های آبکاری مناسب. می توان از تجهیزات قدیمی برای بهم زدن و تصفیه الکترولیت استفاده نمود بدون آنکه به دستگاههای اتوماتیک نیاز باشد. تجهیزات الکتریکی معمولاً شامل ترانسفورماتورهای Rectifier , Step – down هستند که جریان برق متناوب را به جریان برق مستقیم با ولتاژ کم تبدیل می سازند. در بعضی موارد از موتورهای مولد انرژی الکتریکی هم استفاده می نمایند. بهر حال باید از سیستم های کنترل کننده مناسب استفادهشود تا مطمئن بود ولتاژ صحیحی به سلول الکترولیز می رسد.
فلز، بصورت بلورین رسوب می کند و اندازة کریستالها در چسبندگی، تداوم، نمای ظاهر، استحکام و دیگر اختصاصات رسوب فلزی دخالت دارد. ماهیت بلورین فلز رسوب کرده به اختصاصات سلول آبکاری بستگی دارد که احتمالاً ترکیب شیمیائی حمام آبکاری و سپس شدت جریان از مهمترین آنها هستند. اختصاصات فیزیکی سیستم مخصوصاً : درجه حرارت، بهم خوردگی محلول، اندازه، شکل و فاصله الکترودها از یکدیگر نیز مهم میباشند. در صورت کنترل همه این عوامل است که میتوان روکش فلزی در سطح استاندارد تهیه نمود.
حال سازندگان اساسی آبکاری را به طور جداگانه مورد بحث قرار می دهیم.
- الکترولیت : معمولاً الکترولیت یک محلول آبی است که شامل فلز روکش بصورت یون می باشد. بعضی از فلزات هستند که به لحاظ پتانسیل دشارژ خیلی منفی خود نمی توانند در محیط های آبی، در سطح مورد نظر روکش شوند. کوشش بمنظور روکش شدن چنین فلزاتی فقط منجر به آزاد شدن هیدروژن در کاتد می شود. آلومینیوم از مهمترین فلزاتی است که در این دسته قرار دارد و لذا برای روکش کردن هر سطحی توسط آلومینیوم، از املاح مذاب و یا از الکترولیتهای آلی و غیر آبی استفاده می کنند.
بهنگام تحمیل پتانسیل، واکنشی که با کمترین مقدار پتانسیل منفی در شرایط موجود در حمام آبکاری کاهش پذیر است، در کاتد اتفاق می افتد. پتانسیل دشارژ ، برحسب غلظت یون، شدن جریان درجه حرارت و ... تغییر می کند. بنابراین شرایط حمام باید آنچنان انتخاب شود که فقط یون مورد نظر در کاتد دشارژ شود. چنانچه پتانسیل های دشارژ برای کاهش دو یون خیلی مشابه باشند، در اینصورت هر دو یون کاهش می یابند. رسوب کردن همزمان دو فلز را آلیاژ کاری می خوانند. چنانچه پتانسیل دشارژ هیدروژن خیلی نزدیک به دشارژ یونهای فلزی باشد، گاز هیدروژن همراه با رسوب فلز آزاد میشود. این وضعیت در بسیاری موارد اتفاق می افتد و باعث نقصان بهره کاتدی می گردد. آزاد شدن هیدروژن باعث پیدایش خلل و فرج، در روکش شده و در نتیجه رسوب حاصل، ظاهری پودری شکل پیدا می کند. جذب هیدروژن توسط فلزی که رسوب می کند، می تواند باعث شکننده شدن رسوب بشود از طرف دیگر حبابهای هیدروژن که از محلول خارج میشوند، می توانند تأثیر زیادی در بهم خوردگی محلول داشته باشند.
ساده ترین راه تولید یک فلز از یون مربوط آنست که از محلول شامل املاح سادة همان فلز استفاده شود. از لحاظ صرفه جوئی در فعالیت های صنعتی، هر قدر آبکاری سریع تر باشد، مهم تر است. که در واقع با بالا بودن دانسیته جریان مربوط میباشد. در این موارد، غلظت یون در محلول باید زیاد باشد تا از پیدایش پلاریزاسیون غلظتی جلوگیری شود. همچنین غلظت کل یونهای موجود در حمام نیز باید زیاد باشد. یکی دیگر از عوامل محدود کننده در انتخاب نمک فلز مورد نظر آنست که آنیون تشکیل دهنده نمک در آند دشارژ نشود. معمولاً نیتراتها، کلرورها، سولفاتها و یا مخلوطی از این املاح بکار برده میشوند. همچنین فلوئو براتها و بعضی از املاح بکار برده میشوند. همچنین فلوئوربراتها و بعضی از املاح اسیدهای آلی در برخی از سیستم های آبکاری بکار می روند. ثابت شده که در بعضی موارد، اگر رسوبی از یون کمپلکس شده فلز بمورد نظر حاصل شود، مرغوب تر است. مثلاً یونهای نقره و سیانور، یون آژرانتو سیانور می دهند :
Ag+ +2CN-«Ag(CN)-2
این یون کمپلکس آن چنان پایدار است که تفکیک آن در محلولهای قلیائی بسیار کم بوده و لذا میتوان نمکهائی نظیر آرژانتوسیانور پتاسیم ، {KAg(CN)2} را تهیه نمود. طلا، مس، روی و کادسیوم می توانند با سیانور تولید کمپلکس بنماید، نمکهای کمپلکس مشهوری که در آبکاری بکار برده میشوند، منحصراً کمپلکس های سیانوری هستند.
دانلود تحقیق آبکاری فلزات