تبریز به عنوان یکی از مهم ترین شهرهای کشور با بیشینه تاریخی و فرهنگی از گذشته های دور بنیانگذار بسیاری از سبک های هنری و پیشگام در عرصه های فرهنگی و اجتماعی بوده است.
شهر تبریز به عنوان مرکز ولیعهد نشین عصر قاجار و دومین شهر پر رونق کشور از لحاظ داشتن خانه های قدیمی،بسیار در خور توجه است.طبق مطالعات اولیه حدود 300 خانه قدیمی ارزشمند در شهر تبریز وجود دارد که از این میان نزدیک به 80 باب از آنها با معرفی میراث فرهنگی با کاربری فرهنگی تثبیت شده اند تا از گزند تخریب مصون بمانند.
فهرستی از خانه های تاریخی تبریز
-خانه کوزه کنانی (مشروطه) -خانه امیر کبیر (امیر نظام) ، قاجاریه
-خانه های قدکی-بهنام-گنجه ای زاده ، قاجاریه -خانه علوی ، قاجاریه
-خانه سلماسی ، اوائل قاجار -خانه حریری ، قاجاریه
-خانه دکتر صحتی ، اوائل قاجار-پهلوی - خانه رستگار ، پهلوی
-خانه اردوبادی ، پهلوی اول -خانه امیر ارشد ، قاجاریه
-خانه ساوجبلاغی ، پهلوی اول -خانه حیدر زاده ، قاجاریه
-خانه گنجعلی زاده ، پهلوی اول -خانه سرخه ای ، قاجاریه
-خانه لاله ای ، اوائل پهلوی -خانه شربت اوغلی ،
-خانه بلورچیان -خانه گنجه ای زاده ، قاجاریه
-خانه نیشابوری ، اواخر پهلوی اول -خانه ثقه الاسلام ، پهلوی
-خانه رحیمی ، قاجاریه -خانه حداد ، اواخر قاجار
-خانه کاوه ، قاجاریه -خانه کمپانی ، پهلوی اول
-خانه نقشینه ،قاجاریه -خانه صدقیان ، قاجاریه
-خانه ، مجتهدی ، قاجار و پهلوی اول -خانه صرافلار ، قاجاریه و پهلوی اول
-خانه سیلاب ، قاجاریه -خانه حاج شیخ ، قاجاریه
-خانه حسین زاده (یاشار) ، قاجاریه -خانه ختایی ،اوائل صفویه واواخر قاجار
-خانه صلح جو ، قاجاریه -خانه معبودی ، قاجاریه
خانه مسیو ، قاجاریه -خانه نیکدل ، قاجاریه
-خانه حسین زاده (یاشار) ،قاجاریه -خانه و باغ کلانتری
-خانه احتشام الدوله ، اواخر قاجارو پهلوی اول -خانه زمانی ، پهلوی
-خانه کوچه مشکیان ، قاجاریه -خانه نعمت زاده ،قاجاریه
-خانه امیر ، قاجاریه -خانه امیر پرویز ، پهلوی
-خانه خیابانی ، اواخر قاجار و پهلوی اول -خانه شربت زاده ، قاجاریه
-خانه انصارین ، اواخر قاجار -خانه ساعتی ، پهلوی
-خانه فتحی ، پهلوی اول -خانه میرزا محمد ثقه الاسلام ، پهلوی
-خانه پروین اعتصامی ، پهلوی اول -خانه امیر فاطمی ، پهلوی
-خانه ستار خان ، پهلوی -خانه عهدی، قاجاریه
-خانه سلطان القرایی ، قاجاریه و پهلوی -خانه قالیچی ، اواخر قاجار و پهلوی
بافت معماری شهری چون تبریز در واپسین زلزله ویرانگر آخرین شب 1193 هجری در هم می ریزد و تمام بناهای تاریخی و دیدنی موجود در شهر بر اثر وقوع این زمین لرزه هولناک تخریب می شود. و شهر تبریز به تلی از خرابه ها مبدل می شود.این ویرانی مصادف بود با آغاز حکومت قاجار و آغاز معماری قاجار.پس از وقوع زمین لرزه 1193 هجری و در آغازین سال های حکومت دوره ی قاجار،ساخت و ساز در شهر تبریز رونق گرفت و مردم بر روی خرابه های تبریز ویران شده،شهری نو با خانه های زیبا و جالب بنا کردند.که می توان گفت تبدیل شدن تبریز به دارالسلطنه در دوران ولیعهدی عباس میرزا دلیل اصلی تعدد و کثرت خانه های تاریخی در این شهر می باشد.امروزه این خانه های قدیمی که قدمت اکثر آنها به دوره قاجار می رسد،در نقاط مرکزی شهر تبریز به چشم می خورند.که در ترکیب با هم بافت دلپذیری را پدید آورده اند و مجموعه های با ارزشی را در اختیار گذاشتند.
معماری خانه های قدیمی تبریز، معماری
ایرانی بومی است.انطباق خارق العاده
اقلیمی آن را کاملا تبریزی می گرداند.
این معماری متفاوت با معماری کویری
و دیگر نقاط است.سر در خانه های قدیمی
تبریز مبین این ادعا است.به تعبیری خانه
-ی قدیمی از سر در آغاز می شود که
تنوع آن در تبریز اعجاب آور است.این
خانه ها اگرچه رو به درون دارند و دیوار
-های بلند آنهار را از بیرون جدا می سازد.
دیوار بیرونی قاب بندی شده است و سر در نیز به بهترین شکل ممکن تزئین شده است تا عابر و گذرنده محترم داشته شود.
در زمینه آجرکاری بناهای آن دوره به جرأت می توان تبریز را دروازه ورود و بسط نوعی آجر کاری در بناها دانست که نمونه های آن را در تهران و دیگر شهرها نیز می توان جست و جو کرد.
خانه بهنام،اوائل قاجار
خانه بهنام از دیگر خانه های تاریخی تبریزاست که از قدیمی ترین بناهای اوائل قاجاره می باشد که در دوره ناصرالدین شاه مرمت شده است.
معماری خانه
خانه بهنام از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است که شامل: هشتی،ورودی،دالان سردر،حیاط بزرگ بیرونی،حیاط اندرونی،ایوان جنوبی و ایوان شمالی و زیرزمین.
تزئینات بکار رفته در خانه بهنام:
تزئینات معماری آن از قبیل: ارسی طنبی اصلی،دیوار نگارها،گچ بری ها و بخاری های دیواری که در نوع خود بی نظیر هستند.
در نمای اصلی خانه ایوانهایی با ستونهای استوار و سر ستون های زیبا و گچ بری های دل انگیز جلب توجه می کند
تزئینات خانه
گره سازی خانه بهنام از مهم ترین ویژگی های معماری این بنای تاریخی است که بازی نور را با هنر منبت کاری و ایجاد طرح های هندسی و تزئینی مختلف در هم آمیخته است.
خانه بهنام علاوه بر تزئینات داخلی و خارجی،بدلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال برای تعادل درجه حرارت و چشم انداز زیبای خود چشم بازدید کنندگان را هنگام دیدار از این بنای با عظمت خیره می کند.
این بنا در کل از نظر معماری(طرح و ساخت) و تزیینات به عمل آمده در آن و کامل بودن بنا به عنوان یک نمونه ساختمان مسکونی قابل ملاحظه بوده و دارای اهمیت ویژه است.
خانه سلماسی،اوائل قاجار
این بنا متعلق به اوائل حکومت قاجاریه است و کل ساختمان در سه ضلع حیاط و در دو طبقه با زیر بنای 875 متر مربع ساخته شده است.
معماری خانه
ساختمان شامل سر در با کاربندی آجری و هشتی و راهرو ورودی حوضخانه،طنبی سه دری بزرگ در شمال و طنبی های(نشیمن) جانبی در اضلاع شرقی و غربی با پنجره های ارسی،آب انبار و حیاط باغچه است.
در ورودی های جانبی طنبی(نشیمن)غربی دو ایوان ستوندار اضافه شده است.
تزئینات خانه
بنا داری تذهیب در کمره اتاق،دور طاقچه ها،سقف ها و شومینه هاست.سقف طنبی شمالی و شرقی و نمای شمالی ساختمان از داخل حیاط دارای گچبری همراه با آینه کاری است و پنجره های آن اروسی با شیشه های رنگی و ستونهای ایوانها دارای سرستون گچبری است.
خانه گنجه ای زاده،اوائل قاجارو پهلوی اول
خانه گنجه ای زاده نیز از بناهای تاریخی شهر است که از دو قسمت به شکل حرف (دال) ساخته شده است این خانه ترکیبی از معماری سبک قاجار و پهلوی است.
شامل 84 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت خانه های تاریخی تبریز