از نام کلمه عقیقه این گونه بر می آید که عقیقه نوعی بیمه عمر یا دفع بلاست که با خدای خود می بندند تا افراد عقیقه شده از خطرات زندگی سالم بمانند .
یکی از سنت های خوب گذشته که هنوز در بیشتر خانواده های شیروان انجام می شود سنت عقیقه است . هر خانواده معمولا از هنگام تولد هر نوزاد تا دو سالگی و گاهی بیشتر ، یک گوسفند برای فرزند به ویژه پسر قربانی می کنند . یکی از دلایلی را که عقیقه را بیشتر برای پسر می گیرند این است که فرزند پسر در طول زندگی بیشتر در معرض خطر قرار می گیرد . بهتر است عقیقه در روز هفتم تولد باشد و اگر انجام نشد سنت عقیقه تا هنگام بلوغ فرزند بعهده پدر است ولی اگر پدر کاهلی کرد و عقیقه تا هنگام بلوغ انجام نشد بعهده خود فرزند است تا هنگام پیری خود را عقیقه کند ولی مردم شیروان در حال حاضر اغلب عقیقه را برای همه یا چند نفر از اعضای خانواده می گیرند و یک گوسفند را برای چند نفر در نظر می گیرندو یا اینکه چند گوسفند را همزمان برای چند نفر می کشند و مراسم عقیقه را برگزار می کنند . مراسم عقیقه در گذشته بیشتر مرسوم بوده است ولی در حال حاضر کمتر این رسم دیده می شود و براساس سنت که همراه با عقایدمذهبی شدیدا تاکید شده سنت عقیقه مستحب بوده و برخی از مجتهدین آنرا مستحب ماکد دانسته اند . اگر فقط قیمت گوسفند را به صورت نقدی به فقرا بدهند سنت انجام نشده است و لازم است حتما گوسفند را کشته و گوشت آنرا پخته و در یک مهمانی که افراد فامیل مستمند و همسایه ها و اهالی محل و یا روستا در آن شرکت دارند سرو کنند .
شرایط حیوان نظر شده برای عقیقه :
حیوان بایستی یا شتر ( پنج تا شش ساله ) و یا گوسفند ( شش ماهه یا هفت ماهه ) که اگر بره هفت ماه تمام داشته باشد بهتر است و یا بز باشد ( یک یا دو ساله ) حیوان بایستی از هر نظر سالم باشد ، لاغر نباشد ، شاخش شکسته نباشد ، گوشش دریب نباشد ، کور و لنگ نباشد و در میان مردم شیروان از گذشتگان و سنت مانده است که بایستی عقیقه پسر ( حیوان نر ) و عقیقه دختر ( حیوان ماده ) باشد ولی اصولا افراد در این منطقه از بز نر برای اینکار استفاده می کنند .
احادیث منقوله در رابطه با عقیقه :
از امام صادق (ع) منقول است که می فرمایند (( عقیقه لازم است بر کسیکه غنیباشد و کسی که فقیر است )) و یا از آن حضرت منقول است که ((گاه پسر یا دختری برای تو متولد می شود ، گ.سفند یا شتری را نام بگذار و آن را در روز هفتم عقیقه کن و سرش را بتراش و در روز هفتم بوزن موی سرش طلا یا نقره تصدق کن )) و همچنین در روایات آمده است که ربعی از گوشت گوسفند را به قابله ای می دهند که فرزند را زائیده است و اگر قابله نباشد به مادر فرزند می دهند تا به 10 نفر از مسلمانان بخوراند .
چه نوع دعایی در هنگام کشتن گوسفند خوانده می شود ؟ خدایا ، این عقیقه از طرف فلانی است . گوشتش بگوشت او و خونش بخون او و استخوانش با استخوان او ، خدایا آنرا وسیله حفظ آن مهر فرما بر او و بر آن او درود .
نحوه برگزاری و مکان مراسم : نحوه برگزاری مراسم بدین صورت بوده است که در قدیم و در روستا ها با استفاده از بلند گو تمام اهالی روستا را برای شرکت در مراسم دعوت می کردند و یا فردی را مامور نموده تا تکتک به درب منزل روستاییان رفته و از آنها ( همه اعضای خانواده ) دعوت بعمل می آورند تا در این مراسم شرکت کنندو این دعوت یک روز قبل از موعد انجام می گرفت و مکان این مراسم نیز در مسجد روستا انجام می شد ولی در حال حاضر کارت دعوت چاپ می شود و آنرا بصورت دلبخواهی از اهالی محل یا روستا یا اقوام نزدیک دعوت می کنند تا در مراسم شرکت کنند و در این مراسم که امروزه برگزار می شود ، افرادی را دعوت می کنند که برای آنها سود داشته باشد و حالت چشم و هم چشمی پیدا کرده و بیشتر در این مراسم وقتی دقت می شود افراد پول دار و مسئول با پایگاه اجتماعی بالا دیده می شود و این مراسم یا مراسم های شبیه به آن حالت نمادین پیدا کرده است .
سخنرانی یا روضه خوانی :
برای اجرای مراسم که اصولا در مسجد برگزار می شود از روز قبل با یک روحانی یا ملای روستا و یا یک مداح هماهنگی می کنند که در موعد مقرر که اصولا در هنگام ظهر می باشد ، شرکت کند . در گذشته ها آنطوری که قدیمی ها می گویند بیشتر برای اینکار از روحانی روستا نیز بوده است ، استفاده می شد ولی اگر نمی توانستند روحانی را برای اینکار پیدا کنند از ملای روستا که سوادی در حد خواندن و نوشتن داشت استفاده می کردند و ملای روستا فقط اشعاری یا روضه های را که بطور شفاهی از نسل های گذشته آموخته بود ارائه می کرد و در نسل جدید و امروزه از مداح برای اینکار استفاده می شود و اگر روحانی هم نباشد ، آن مداح است که مراسم را در اصطلاح رونق می بخشد . ضمنا در گذشته های دور هر روستایی که سیدی داشته است از وی برای اینکار استفاده می کردند و معتقد بودند که عقیقه شان حتما مورد قبول قرار خواهد گرفت چون نماینده ای از امامان این مراسم را تبرک داده است .
مطالب گفته شده در مراسم عقیقه :
در این مرا سم مداح یا روحانی اول برای مقدمه نحوه قربانی کردن گوسفند و چگونگی پخت و نحوه برگزاریمراسم عقیقه را برای افراد توضیح می دهند و از فضیلت آن حدیث هایی را از امامان نطق می کنند و بعد اشعاری را در مورد شهادت ائمه اطهار که اصولا از امام حسین (ع) و اهل بیتش می باشد ایراد می شود و بعد روحانی یا مداح برای صاحب مجلس و افراد عقیقه شده و افرادی که در مسجد حضور دارند دعا می خواند و مجلس را با ذکر صلوات و خواندن روضه ای تمام می کند .
نحوه پخت گوشت گوسفند :
هنگام کشتن گوسفند (بره نر) آنرا مقداری آب داده و بعد رو به قبله می خوابانند و برای سر بریدن گوسفند بایستی از چاقوی تیزی برای اینکار استفاده شود تا حیوان اذیت نشود و زیاد زجر نکشد و قبل از رنج بایستی دعای مخصوص عقیقه که قبلا ذکر شد خوانده شود و بعد از زبح محتویات داخل شکم آنرا طوری بیرون می آورند که هیچ استخوانی شکسته نشود و بعد از جدا کردن سر و دستهای گوسفند آنرا بطور کامل داخل دیگ می گذارند تا پخته شود و سپس با احتیاط گوشت ها را از استخوان ها جدا می کنند و این استخوان ها را درون پارچه ای سفید پیچیده و توی باغچه حیاط دفن می کنند . در زمان قدیم این استخوان ها را در بیرون از روستا و در قبرستانها دفن می کرند و نحوه دفن کردن آن ها با یستی بگونه ای باشد که حیوان ها ی وحشی نتوانند آنها را از درون زمین بیرون بکشند و بردن استخوان ها و دفن کردن آن بعهده پدر خانواده یا سرپرست خانوار بوده است .
شامل 13 صفحه Word
دانلود تحقیق عقیقه . دندونی . ختنه سوران