رشته‌کوههای اصلی و وضع توپوگرافی آنها نقش مؤثری در رژیم بارندگی و پیدایش منابع آبهای سطحی بر عهده دارند.
کوههای البرز و زاگرس که عمده‌ترین رشته‌کوههای ایرانند، از نظر جهت و گسترش، عامل تعیین‌کنندة ریزشهای کشور بشمار می آیند. ریزشهای جوی که در ارتفاعات مزبور متمرکز است و بیشتر بصورت برف می باشند، منبع اصلی آب رودخانه‌ها بوده و سرچشمه رودخانه‌های مهم کشور را تشکیل می دهند. بدیهی است عامل اصلی ریزشهای جوی، جریان هوایی است که از غرب و حوضه مدیترانه بسوی فلات ایران حرکت می کند و بیشتر رطوبت خود را در برخورد با کوههای زاگرس و البرز از دست می‌دهد و به ریزش باران و برف در فصلهای پائیز و زمستان می انجامد.
بخشی از این آبها درون شکافهای آهکی کوههای زاگرس نفوذ می کند و چشمه‌سارهای فراوانی را پدید می آورد و آب رودخانه‌ها را بخصوص در فصل خشک تابستان تأمین می کند. غالباً بارانها و رگبارهایی که در فصل بهار در کوهپایه‌های البرز و زاگرس و دیگر کوههای کشور ریزش می کنند، به جاری شدن سیلهای شدید و کوتاه‌مدت می انجامد و طبیعتا بخشی از آبهای سطحی کشور را نیز تأمین می کنند.
تقسیم‌بندی رودهای ایران
رودهای ایران از نظر زهکشی به دوازده حوضه به شرح زیر تقسیم میگردند:
حوضه دریای خزر
رودخانه‌های این حوضه که مساحت آن به 173،300 کیلومتر مربع می‌رسد به سوی دریای خزر جریان دارند. حوضة مزبور دارای شیب زیاد بوده و بیشترین اختلاف ارتفاع حوضه‌های کشور را که بالغ بر 5500 متر است، به خود اختصاص داده است. به همین مناسبت رودخانه‌های ارس، سفیدرود، هراز و اترک که دارای حوضه‌های آبریز کوهستانی پهناوری هستند، از طول کم و شیب زیاد برخوردار هستند و حوضة آبریز آنها غالباً از جنگل پوشیده است.
شامل 15 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله رودخانه های ایران