دانلود مقاله بزهکاری

اختصاصی از فی فوو دانلود مقاله بزهکاری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

- مقدمه
انسانها در فراز و نشیبهای تاریخ همیشه از دردها و آسیب های اجتماعی بسیاری رنج برده اند و همواره در جستجوی یافتن علل و انگیزه های آنها بوده اند تا راهها و شیوه هایی را برای رهایی از آنها بیابند . حال یکی از مسائل پیچیده و ناراحت کننده فعلی که توجه بسیاری از محققین ، جامعه شناسان ، جرم شناسان ، روانشناسان و متخصصین امر را به خود معطوف داشته موضوع مجرمین کم سن وسال و یا به اصطلاح « اطفال و نوجوانان بزهکار » می باشد که روزبه روز هم گسترش بیشتری می یابد.
با توجه به وضع موجود نخستین پرسشی که مطرح می شود این است که اقدامات لازم در زمینه مبارزه با جرایم اطفال و نوجوانان چیست ؟
عده ای ازدیاد جرایم را در سطح جهانی از اختصاصات جوامع متمدن دانسته و معتقدند که بشر به همان سرعتی که به سوی ترقی و تکامل صنعتی و مادی پیش می رود از معنویت دور شده و در نتیجه به تبهکاری و قانون شکنی روی می آورند.شماری نیز ازدیاد جرایم را محصول سستی اعتقادات دینی و مذهبی دانسته و معتقدند که علم و ایمان موجبات رشد انسان را فراهم می آوردو آفاتی نظیر خودپرستی ، حب دنیا ، مجادله با حق راسبب می شود که در نتیجه انسان از رشد و کمال بازمانده و به سوی تبهکاری سوق داده می شود.
از طرفی می توان گفت که قرن حاضر ، قرن اضطراب و سرعت است و اطفال و نوجوانان عجله دارند تا هرچه سریعتر خود را به مقصد خیالی و مورد نظر برسانند، هر چند که در این راه قواعد و مقررات و قوانین درهم شکسته شوند. بنابراین بزهکاری به عنوان یک پدیده شوم به گونه های مختلف در همه جوامع بشری در طول اعصار و قرون وجود داشته و هر زمانی به شکلهای متفاوت ولی با ریشه های مشترک انجام می گیرد.
فرد بزهکار بیماری است که در اجتماع رشد کرده و بیماری خود را به دیگران نیز منتقل می سازد ، در نتیجه باید او را شناخت ، علل و عوامل بیماریش را پیدا کرد و درمانش نمود تا امنیت اجتماعی از دست رفته به جامعه برگردد و جامعه بتواند فعال و پویا و با نشاط باقی بماند.

2- بیان مسئله :
افرادی که دریک جامعه معین زندگی می کند به عنوان سرمایه ومنافع انسانی آن جامعه محسوب می گردند .پیشرفت می گردند .پیشرفت یک جامعه علاوه برمنابع مناسب مالی به طور تنگاتنگی بستگی به کیفیت منابع موجود انسانی دارد واطفال ونوجوانان به عنوان اصلی ترین ومهمترین بخش این منابع ، نقش بسزایی رادراین زمینه ایفا می نمایند .
همانگونه که توجه به مسائل تغذیه وبهداشتی در دوران کودکی مابه معنای تربیت منابع سالم انسانی ( ازنظرجسمی ) می باشد عنایت به مسائل روانی اطفال پذیر متضمن رفتارهای سازگار وبهنجار آنان است وهرگاه این توجه به مسائل اقتصادی سیاسی ، فرهنگی واجتماعی ... نیز معطوف گردد مثبت این ادعا خواهد بود که نوعی پیشرفت نسبی وهمه جانبه در جامعه صورت پذیرفته است ودر غیر اینصورت آن جامعه شاهد پیامدهای زیانباری خواهد بود که به منابع انسانی خود بها ندهد ، به همان اندازه خسارات ناشی ازاین غفلت خواهد بود . ازمهمترین عواقب سوئی که در کمیت چنین جامعه ای می باشد ، پیدایش پدیده بزهکاری ، ناسازگاری و کثر مداری نوجوان است
بزهکار ی یک پدیده زیستی اجتماعی – روانی است که متاسفانه اکنون درجامعه آماربالایی رابه خود اختصاص داده است وابعاد گسترده ای را شامل می شود که می تواند پیامدهایی را به دنبال داشته باشد که ریشه یابی درمورد آن جای تامل واندیشه دارد و دلایل گوناگونی رابرای آن می توانیم بیان کنیم ، بنابراین علل وعوامل این پدیده را با تکیه برکسیختگیهای خانوادگی بررسی می کنیم
3- نظریه بی هنجاری رابرت مرتن
آیا اهداف فرهنگی و وسایل اجتماعی نهادی در جامعه سازگار هستند یا ناسازگار و اگر ناسازگار هستند علت آن ناسازگاری چیست؟
مرتون که از ساخت گرایان است معتقد است که درحیات اجتماعی دوعنصر ساختاری نقش تعیین کننده دارند. یکی از این عناصر فرهنگ است و عنصر دیگر اجتماع .
ساختار فرهنگی عبارتست از مجموعه ای سازمان یافته از ارزشها و هنجاری که هدایت کننده رفتار در بین اعضای یک جامعه یا گروه مشترک است.
ساختار اجتماعی عبارتست از مجموعه ای سازمان یافته از روابط اجتماعی که اعضای جامعه در اشکال مختلف در آن درگیر و شریک هستند . عنصر اصلی این تعریف روابط اجتماعی است.
نقش و کارکرد اساسی عنصر فرهنگ تعیین و معرفی اهداف و ارزشها در زندگی اجتماعی است.
عنصر اجتماع نیز تعیین کننده وسایل نهادی شده نیل به اهداف است ، یعنی بایدها و نبایدها را تعیین می کند . مرتون معتقد است که اگر در جامعه ای کارکرد این دو عنصر اساسی هماهنگ با هم باشد در آن جامعه نظم وجود دارد و الگوی تطابق مردم در زندگی الگویی هم نوایانه خواهد بود. به عبارت دیگر در چنین جامعه ای افراد دنبال اهدافی می روند که در درجه اول فرهنگ تعیین کرده است و راه تحقق آن اهداف با وسایل دنبال می شود که در جامعه مشروعیت دارد. حال اگر این هماهنگی نباشد یعنی بین فرهنگ و اجتماع از لحاظ کارکردی ناهماهنگی و گسست پیش بیاید آنگاه شاهد ناهمنوایی در میان مردم و رواج انحراف خواهیم بود.
مرتون می گوید الگوی انحرافات و ناهمنوایی و ناسازگاری در جامعه تابع کم و کیف رابطه بین فرهنگ و اجتماع است . مرتون مسأله اجتماعی را اینگونه تعریف می کند : اختلاف اساسی میان معیارهای اجتماعی و واقعیت اجتماعی ، به عبارت دیگر اختلاف کلی میان آنچه هست و آنچه مردم طبق هنجارها و ارزشهایشان می پندارند که باید باشد. ناسازگاری اهداف و وسایل از طریق ایجاد آنومی(بی هنجاری) منجر به بروز اختلال در نظم اجتماعی می شودبه عبارت دقیق تر این ناسازگاری منجر به بروز کجرویهای اجتماعی می شود و این کجرویها طی یک مجموعه فرآیندهای اجتماعی به آنومی(بی هنجاری) تبدیل می شود . بدین ترتیب که اگر رفتار انحرافی یعنی عدول از هنجاریها با توجه به عدم کنترل اجتماعی منجر به دستیابی موفقیت آمیز به اهداف گردد این موفقیت می تواند موجب ترغیب دیگران به انجام رفتار انحرافی شود . با این روند مشروعیت هنجارهای نهادی شده از بین می رود و رفتار انحرافی در سطح وسیعی شیوع می یابد.
رابطه میان اهداف و وسایل
رابطه میان اهداف و وسایل طبق الگوی مرتون چهار نوع می باشد:
1- همنوایی 2- مناسک گرایی 3- واپس گرایی 4- شورش(طغیان)
1- همنوایی یعنی پذیرش جمعی اهداف و وسایل دستیابی به اهداف که هر دو بنا کننده هماهنگی متعالی بین دو جنبه ساختار زندگی است.
2- مناسک گرایی یعنی پذیرش وسایل و طرد اهداف . مناسک گرایی پاسخی انطباقی است . فرد علی رغم ترک و فراموشی اهداف مهم فرهنگی ، همچنان هنجارهای نهادی را رعایت می کند.
3- واپس گرایی پاسخی است که در آن فرد هم اهداف و هم وسایل را طرد می کند . بدین ترتیب وی نه آرزویی دارد و نه در فعالیتهای عادی روزمره درگیر می شود.
4- شورش وطغیان افراد به مانند افراد پیشین نه اهداف را قبول دارند و نه وسایل را. اما سعی در جایگزین آنها دارند در این وضعیت اهداف و وسایل ترد افراد تغییر می یابد و ممکن است نوع جدیدی از یکپارچگی بین اهداف جدید و وسایل جدید ایجاد شود.
مرتون در خلال بحث درباره اهداف و وسایل نهادی شده مفهوم یکپارچگی را یادآور
می شود.
نظام اجتماعی به واسطه تأکید بیش از حد بر اهداف اجتماعی و متقابلاً عدم تأکید بر وسایل نیل به آن اهداف از یک نوع سوء یکپارچگی رنج می برد در این نظام اغلب مردم دریافته اند که امکان دسترسی به موقعیت را ندارند یا حداقل در محدوده مقررات اجتماعی موجود چنین امکانی وجود ندارد با درک چنین مطلبی مردم برای حصول به موقعیت به شیوه های انحرافی روی می آورند . حاصل این وضع زوال بیشتر مقررات اجتماعی است. به طور خلاصه آنومی هنگامی پدید می آید که شکافی بین اهداف و هنجارهای فرهنگی و ظرفیتهای ساختار اجتماعی برای نیل به موقعیت وجود داشته باشد . یعنی اولی از ایجاد رفتار و نگرش و دومی از تحقق آن جلوگیری نماید. در نتیجه کیفرهای نهادی شده به عنوان وسیله نظم اجتماعی ضمانت خود را از دست می دهند و نبوغ و استعدادهای افراد به تباهی کشیده می شود.

نظریه بی هنجاری دورکیم
هرگاه نظارتی که جامعه بر رفتارها و هنجارها دارد ضعیف یا حذف شود ، حالت بی هنجاری یا نابسامانی در جامعه به وجود می آید . بی هنجاری از تضعیف وجدان اخلاقی ناشی می شود و عموماً با بحرانهای بزرگ اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی همراه است. به نظر دورکیم نظم اخلاقی نیروی بیرونی است که برخواهشها و امیال درونی انسان مهار می زند این نظم اخلاقی یا وجدان اخلاقی به صورت وجدان جمعی در می آید و امیال سیری ناپذیر انسان را کنترل می کند. وقتی تغییرات ساختاری (ناشی از پیشرفت یا پسرفتاقتصادی) یک ساخت هنجارمند را به هم می ریزد ، امیال سیری ناپذیر از قید هنجارها آزاد می شود، اما منابع اقتصادی و اجتماعی برای پاسخ به خواهشها ،ماهیتاً محدود است فرد نمی داند که نمی تواند به هر خواهشی دست یابد. رقابت برای رسیدن به هدفهای دست نیافتنی افزایش می یابد. لذت در رقابت است و هدف دست نیافتنی است . کوششها افزایش می یابد و نتیجه کمتر حاصل می شود درا ین وضعیت شوق زندگی از میان می رود و در نتیجه گرایش به انحراف و ناامنی در جامعه فراهم می گردد.
آنومی یا بی هنجاری صرفاً به دوران بحران ورونق اقتصادی محدود نمی ماند ، به نظر دورکیم مسأله بی هنجاری در جامعه مدرن به صورت مزمن در آمده است و این وضع بسیار اسفبار است . به نظر او ورود جوامع به دنیای صنعت در قرن بیستم ، روابط انسانهارا از نظارت نظم اخلاقی جامعه سنتی آزاد می کند به طوریکه اجتماع سنتی مورد هجوم نیروهای گسستگی جامعه مردن قرار گرفته و اجتماعات ساده رو به تحلیل می روند و با افزایش تراکم جمعیت، زندگی اجتماعی پیچیده می شود ، ارتباطات از صورت برخورد آشنا به صورت برخورد با بیگانه در می آید . از همه مهمتر اعتقادات و رسوم مذهبی مشترک که موجب انسجام اجتماعی می گردید ، رو به تحلیل و تضعیف رفته و با کاهش محدودیتهای مذهبی ، حالت بی هنجاری تسریع می شود ، به طوریکه سودجوییهای آدمها از فشار هنجارها رها شده و کسب سود فراتر از هر قاعده ای قرار می گیرد. در این صورت وقتی فرد نتواند به اهداف مورد احترام جامعه نائل شود با واقعیت تلخ شکست رو به رو شده و با توجه به تضعیف مذهب در جامعه مدرن که در این موقعیت می توانست احساس شکست در فرد را به نحوی جبران و ترمیم کند، موجب روی آوردن فرد به خودکشی ، اعتیاد یا دیگر انحرافات اجتماعی خواهد شد و در نتیجه امنیت فردی و امنیت اجتماعی را به چالش خواهد کشاند.
از نظر دورکیم اگر نتوان فرد را در اجبار اجتماعی قرار داد و با اجتماع همراه کرد ، وی منافع فردی خودرا بر منافع جمعی تفوق می دهد و جامعه با آسیبهای اجتماعی رو به رو شده و این آسیبها و انحرافات با گرایشهای خودگرایانه نمود خواهد یافت.

رویکردها در مورد علل بزهکاری
1- رویکرد شکل ظاهری
رویکرد شکل ظاهری یکی از قدیم ترین نظریه های بزهکاری است که براساس ساختار زیستی و ظاهری بدنی بزهکاری را تبیین نموده است. این رویکرد در مورد بزه نظری کاملاً متفاوت با رویکردهای دیگر دارد. شلدون و کراچمر اندیشه تأثیر ریخت بدنی در پاسخ های فرد را نسبت به موقعیت مطرح نمودند و بر اساس آن سه تیپ شخصیتی اندومرفیک ، فرومرفیک و اکتومرفیک را معرفی کرده اند. در مطالعه شلدون نشان داده شده است که تیپ های شخصیتی تأثیر بسیاری در رفتار بزهکارانه دارند. بعدها مطالعات گلاک در مورد 500 نفر که بزهکاری آنها ثابت شده است در مقابل 500 نفر غیر بزهکار، تیپ شخصیت مزومورف را خشمگین تر و مساعدتر برای رفتار بزهکارانه تعریف کرده است . اگر چه در مطالعه او چهل ودو عامل فرهنگی و اجتماعی نیز با بزهکاری همبستگی داشته اند. در ارزیابی این رویکرد دی موی می نویسد آنچه در باور این اندیشه امروز باقی مانده است در نقشهای شخصیتی هنرپیشگانی است که در فیلم های سینمایی و یا تلویزیونی مشاهده می کنیم . معمولاً نقشهای خشن و بزهکارانه را افراد زشت صورت ایفا می کنند و نقشهای مثبت توسط افراد جذاب ایفا می شود. بعضی از مطالعات نیز در تأثیر موضوع به نتیجه قضاوتهای قضات پرداخته اند. یافته های برخی از آنها نشان می دهند تمایل قاضی در تأئید بیگناهی افرادی است که ازجذابیت ظاهری بیشتری برخوردارند.
2- رویکرد ساختار زیستی
این رویکرد به دور از هر ارتباطی بین شکل ظاهری و اختلالات ذهنی ، بر تأثیر نقش شخصیت زیستی فرد در رفتار بزهکارانه تأیید دارد مثل تأثیر ژنها بر رفتار. در این نظریه ها مسئله توارث و ژنها بطور جداگانه بررسی می شود. سابقاً مسئله توارث در رفتار بیشتر مورد توجه قرار گرفت در حالیکه در نظریه های نوین به مسئله ژنها و بزهکاری به نوعی دیگر نظر دارند. دیدگاه های نوین این رویکرد به تغییراتی که در اثر تخریب ژنتیکی در ژنها به وجود می آید تأکید می کنند. در نظریات جدید زیست شناختی تأثیر مستقیم زیستی در رفتار بزهکارانه مورد حمایت نیست ، در عوض شرایط زیستی خاص را در فرد که باعث بروز الگوهای رفتاری غیرعادی است پیش می کشد. رویکرد زیست شناختی به تعامل بین عوامل زیستی و محیط اجتماعی بیشتر تأکید دارد تا تأثیرات خالص زیستی . به همین دلیل در دیدگاههای جدید این مکتب نظریه های زیست شناختی تحت عنوان رویکرد زیستی ـ اجتماعی بیان می شود. بررسی جرم از دیدگاه زیستی ـ اجتماعی عوامل مانند توارث، غدد، سیستم عصبی، ژنها و تغییراتی را که در پاسخ تغییرات محیطی به وجود می آید مورد توجه قرار می دهند. برای مثال در چند مطالعه همبستگی زیادی بین جراحتهای مغزی و رفتار بزهکارانه یافت شده است. تأثیر اختلالات روانی مادر در حاملگیهای پیچیده نیز در رفتار بزهکارانه فرزندان در بعضی از مطالعات تأئید شده است.
در ارزیابی این رویکرد پیشنهاد می شود موضوع جرائم و تخلفات از دیدگاه زیست شناختی لازم است به صورت رویکردی چند عاملی موردتوجه قرار گیرد. اگر چه ممکن است حضور چند عامل زیستی عامل خطر بزهکار شدن در فرد را تقویت کند اما تعامل مسائل روانشناختی و اثرات عوامل اجتماعی در مسئله بزه باید درنظر گرفته شود. (لاندمن:Lundman ).
3- رویکرد روانشناختی
در این رویکرد علاوه برعوامل زیستی ، عوامل موقعیتی در تبیین رفتار بزهکارانه مهم به نظر می رسند. به همین جهت بسیاری از پژوهشهای زیست شناختی در مسئله بزهکاری توسط روانشناسان انجام شده است. برخی از نظریه های روانشناختی معتقد است ؛ رفتار بزهکارانه ریشه در یادگیری رفتار مشاهده شده دارد موضوعی که در بحثهایی که در رویکردهای جامعه شناختی رفتار بزهکارانه نیز مطرح است.
به طور اختصاصی تر رویکردهای روانشناختی بیشتر جنبه های روانپزشکی مسئله را در تبیین بزه مهم می دانند تا موضوع زیست شناختی را، نظریه های این رویکرد عمدتاً عنصر شخصیت را در بررسی رفتارهای بزهکاری آنچه که اصطلاحاً شخصیت ضد اجتماعی نامیده می شود را مورد بحث قرار می دهند. زمینه تاریخی این نظریه ها از اندیشه های فروید و دیدگاههای فروید نشأت گرفته است. بررسیهای نوین این رویکرد در پژوهشهای کاسپی(Caspi ) و مافیت(Moffitt ) نشان می دهد، خشم ، اضطراب، بی ثباتی شخصیت عواطف منفی از عوامل مرتبط و مستعد کننده رفتار بزهکارانه است و افرادی با خصوصیات ذکر شده در مقایسه با افراد معمولی بیشتر در خطر بروز رفتار انحرافی هستند . ارزیابی این رویکرد و بیانگر آن است که افراد دارای شخصیتهای درونی هستند که با جرم و رفتار بزهکارانه در ارتباط است.
4- رویکرد وضعیت اقتصادی
در تقابل بین دیدگاههای زیست شناختی و روانشناختی و در مطالعه بزه عده ای نیز عامل اقتصادی را مورد بررسی قرار داده اند. در رویکرد تأثیر عامل اقتصادی به موضوع بزهکاری ، مسئله فقر و بیماری به طور گسترده مطالعه شده اند. موضوع فقر و دلایل ارائه شده از تأثیر آن در بروز رفتار بزهکارانه ایجاب می کند که محله فقیرنشین و محله های غنی نشین با همدیگر مقایسه شوند تا بتوان ادعا کرد که فقر به عنوان عامل تأثیر گذار شناخته شده است. در مطالعاتی که از سالهای 1970 به بعد انجام شده است ، آمارهای موجود حاکی از آنند که درصد زیادی از افرادی که در 49 ایالت آمریکا در پایین تر از خط فقر هستند هیچکدام از هفت بزه مهم را که به عنوان شاخصهای جرم از طرف سازمان FBI تعیین شده مرتکب نشده اند. اما در مقابل به پژوهشهایی بر می خوریم که میزان درآمد ، تحصیلات و تک والدی را در بزهکاری مؤثر شناخته اند اما سهم وضعیت اقتصادی را تبیین نکرده اند. پژوهش در مورد بیکاری به عنوان یک شاخص درآمد نیز نشان می دهد ارتباطی بین بیکاری و بزهکاری نوجوانان یافت شده است ( گلاسر و رایس). در ارزیابی رویکرد اقتصادی نیز همانند رویکرد روانشناختی می توان ادعا نمود ، تأثیر نابرابریهای اقتصادی در بزه بیشتر از تأثیر عامل فقر است. اگرچه اکثر پژوهشها نشان داده اند، ارتباطی بین فقر و بزه وجود دارد ؛ لیکن فقر را به عنوان عامل اصلی بزه مطرح نشده است، به طوری که با افزایش و کاهش افراد فقیر بزهکاری نیز افزایش و یا کاهش یابد.
5- رویکرد کنترل اجتماعی
به عقیده هیرشی بزهکاری به عنوان یک مسئله اجتماعی باید در عرصه خانواده ، محله، مدرسه ، همسالان، و سایر ارگانها یا مؤسسات اجتماعی که نوجوانان به نوعی در آنها عضویت دارد بررسی گردد. هیرشی معتقد است که بزهکاری وقتی اتفاق می افتد که قیود فرد نسبت به اجتماع ضعیف شوند یا به طور کلی از بین بروند. این قیود را تحت چهار مفهوم کلی خلاصه می کند:
وابستگی: حساسیتی است که شخص نسبت به عقاید دیگران درباره خود نشان می دهد، در حقیقت یک نوع قید وبند اخلاقی است که فرد را ملزم به رعایت هنجارهای اجتماعی می کند. این وابستگی را هیرشی همپایه وجدان و یا من برتر می داند.
تعهد: میزان مخاطره ای است که فرد در تخلف از رفتارهای قراردادی اجتماع می کند. بدین معنی فردی که خود را نسبت به قیود اجتماعی متعهد می داند از قبول این مخاطرات پرهیز می کند. اگر وابستگی را همپای وجدان بدانیم تعهد همپایه عقل سلیم یا خود است.
درگیر بودن: میزان مشغولیت فرد در فعالیتها مختلف است، که باعث می شود او وقت برای انجام کار خلاف نداشته باشد. مثل درگیر شدن در سرگرمیهای مدرسه، خانه و اشتغال به فعالیتهای فوق برنامه .
باورها: میزان اعتباری است که فرد برای هنجارهای قرار دادی اجتماع قائل است، در حالیکه می تواند طبق میل خود از آنها تخلف کند، ولی به آنها پایبند باقی می ماند، مانند باور به نیکوکاری.
6- رویکرد انتقال فرهنگی (پیوند افتراقی)
این رویکرد بر این نکته تأکید دارد که رفتار انحرافی از طریق معاشرت با دوستان ناباب آموخته می شود. ادوین ساترلند بر این اعتقاد است که رفتار انحرافی از طریق معاشرت با اغیار یا پیوند افتراقی یعنی داشتن روابط اجتماعی با انواع خاصی از مردم مانند جنایتکاران ، آموخته می شود. او می گوید: برای آنکه شخص جنایتکار شود ، باید نخست بیاموزد که چگونه می توان جنایت کرد(کوئن؛1370:167).
در واقع فرآیند یادگیری رفتار انحرافی به وسیله دوستان فرد مجرم تعیین می شود.
چهار گام زیر این فرآیند رانشان می دهد:
1- رفتار انحرافی ، مانند دیگر رفتارهای معمولی در اثر کنش متقابل اجتماعی با دیگران به ویژه دوستان ناباب آموخته می شود.
2- یادگیری رفتار انحرافی هم مستلزم یادگیری تکنیکهای ارتکاب جرم و هم انگیزه ها، سایقها و گرایشهای مناسب برای تبهکاری است.
3- رفتار انحرافی فرد می تواند از جنبه های خاصی مانند: فراوانی، اولویت، دوام و شدت تماس متفاوت باشد. هر چه سطح تماس فرد با افراد یا گروههای تبهکار برحسب این چهار متغیر بالاتر باشد ، احتمال کجروی بیشتر می شود.
4- انسان بدان سبب مجرم می شود که فراوانی امکانات قانون شکنی بر محدودیتهای نامساعد آن بچربد. در واقع اگر ارزشهای یک نفر و ارزشهای افرادی که بر او تأثیر شدید دارند به جای حمایت از رفتار بهنجار از رفتار انحرافی حمایت کنند احتمالاً آن فرد مجرم خواهد شد.
7- رویکردهای التقاطی
در حالیکه نگرشهای اختصاصی به موضوع منجر به استفاده از چهار چوب نظری خاص آن رویکرد در پژوهشها گردیده است ، عده ای نیز دیدگاههای التقاطی را مورد توجه قرار داده و بادید وسیعتری به موضوع نگریسته اند . یکی از مطالعات کلاسیک در این زمینه پژوهشی است که توسط مشکارنی و مشکانی انجام شده است. نظریه تلفیقی این پژوهشگران شامل دو مؤلفه است که مجموعاً چهارچوب نظری پژوهش را تشکیل می دهد و به صورت مدل تحلیلی در آلگوریتم 1- نشان داده شده است. مؤلفه اول را کنترل های خانوادگی ، اجتماعی، روابط عاطفی کودک و نوجوان با افراد مهم در زندگی او قبیل اقوام، معلمین، دوستان صالح و غیره تشکیل می دهند که نقش بازدارنده در گرایش به بزهکاری دارند. مؤلفه دوم از نیروهای وارده بر کودک و نوجوان اثر می گذارند و او را درجهت بزهکاری سوق می دهند تشکیل می دهد. بدیهی است که بین مؤلفه اول و دوم کشمکشی در بین است و تعامل بین آن دو است که نهایتاً موضع کودک و نوجوان را نسبت به بزهکاری تعیین می کند. جمعیت مورد مطالعه در پژوهش 140 نوجوان پسر در کانون اصلاح تربیت و 15 دختر در زندان اوین بخش زنان می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد نتایجی که از تلفیق دو نظریه پیوند افتراقی و کنترل اجتماعی از این آزمون تجربی حاصل شده است، نشانه یا شاخص مؤلفه وابستگی نوجوان به خانواده و مؤلفه وضع سلامت خانواده با شدت بزهکاری مؤثر است . بدین ترتیب که هر چه پیوندهای عاطفی نوجوانان با خانواده بیشتر می شود و روابط پدر و مادر با فرزندان سالمتر و امن تر باشد بزهکاری کاهش می یابد.

4- سؤالات تحقیق
1- آیا بین مشکلات مالی و اقتصادی و کژرفتاریهای نوجوانان رابطه وجود دارد؟
2- آیا محیط طبیعی فرد در آن زندگی می کند می تواند به نحوی در کژرفتاریهای نوجوانان مؤثر واقع شود؟
3- آیا دیدگاه فرهنگی خانواده می تواند مؤثر بر کژرفتاریهای نوجوانان باشد؟
4- آیا بین طلاق و جدائی والدین و کژرفتاریهای نوجوانان رابطه وجود دارد؟
5- آیا کمبود محبت والدین می تواند دلیلی بر کژرفتاریهای نوجوانان باشد؟
6- آیا اشتغال به کار مادر دلیل کژرفتاریهای نوجوانان است؟
7- آیا اعتیاد اعضای خانواده می تواند در رفتار اطفال و نوجوانان تأثیرپذیر باشد؟

5- اهداف پژوهش
با توجه به مطالب ذکر شده و اهمیتی که جلوگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان و اصلاح و تربیت این دسته از بزهکاران در پیشبرد هدفهای توسعه اجتماعی دارد موضوع مورد بررسی انتخاب شده است و هدف از انجام این پژوهش شناخت مسائل زیر میباشد:
الف) بررسی و شناخت میزان تأثیر روابط والدین با یکدیگر و با فرزندان در بزهکاری جوانان.
ب) بررسی وشناخت میزان تأثیر طلاق و جدائی در بزهکار ی نوجوانان.
ج) آگاه ساختن مسئولان امر از اطلاعات بدست آمده و توفیق بیشتر در برنامه ریزی بهتر برای اصلاح این دسته از نوجوانان.
6- اهمیت وضرورت پژوهش
با توجه به تحول جامعه و تغییر نظام اقتصادی از کشاورزی به صنعتی و ازدیاد شهرگرائی و گسترش جامعه شهری و در نتیجه پیچیده تر شدن روابط اقتصادی و اجتماعی افراد پدیده ای به نام بزهکاری اطفال و نوجوانان را نیز با توجه ره آمارها افزایش داده است. لزوم نگرش به عوامل پدیدآورنده این محفل اجتماعی و تعیین راهها و خط مشی های پیشگیری و درمان آن و توجه به وجود خانواده هائی را که از هر نظر به مسائل و مشکلات اطفال خود توجه نموده و احساس ایمنی را در آنان افزایش دهند به این پژوهش اهمیت خاصی می بخشند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 92   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله یک مدل تصادفی مربوط به تصمیمات استراتژیک

اختصاصی از فی فوو دانلود مقاله یک مدل تصادفی مربوط به تصمیمات استراتژیک دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 مقدمه:
دراین فصل مطالب ارائه شده در فصول گذشته را برای ارائه و تهیه مدل تصادفی مورد تحلیل قرار می‌دهیم. در این رابطه متغیرهای تأثیرگذار و مهم را در مدل بررسی کرده و می‌توان میزان خطرپذیری را با توجه به متغیرهای اطلاعاتی و نحوه بر هم کنش و اثر متقابل آنها تحلیل می‌کنیم.
ـ مدل تصادفی: تصمیمات استراتژیک
ما تلاش می‌کنیم عوامل تأثیرگذار در تصمیم‌گیری را برحسب متغیرها تهیه کرده و ارتباطات بین آنها را تعیین کنیم. تلاش‌ها در جهت ارائه و تکمیل مدل یکپارچه و پیشرفته است. این امر با درنظر گرفتن متغیرهای مهم و تأثیرگذار در چهار فهرست قابل ارائه است که این موارد دارای ویژگیهای مشترکی هستند. این موارد بشرح زیر هستند.
ـ ویژگیها و خصوصیات محیطی: این متغیرها مربوط به ماهیت ساختار هستند و بر چهارچوب سازمانی آن می‌توانند تأثیر داشته باشند.
ویژگیهای واحد «بخش» تصمیم‌گیری: متغیرهای زیادی در ارتباط با این موضوع وجود دارند که می‌توانند در فرآیند تصمیم‌گیری تأثیرگذار باشند.
ـ ویژگیهای اطلاعاتی: این متغیرها با ابعاد و مقادیر کمی ارتباط دارند که در این رابطه اطلاعات و سیستم اطلاعاتی مرتبط با آنان به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند از فرآیند تصمیم‌گیری استراتژیک حمایت و پشتیبانی کنند.
90101 ویژگیهای محیط کاری «کاربردی»:
فرآیند انجام هر تصمیم‌گیری نمی‌تواند بدون وجود فضای کاربردی قابل پیاده‌سازی نیست. این فرآیند به منظور تحقق علاوه بر محیط پیاده‌سازی به عواملی نیز نیازمند است. مهمترین این موارد بشرح زیر هستند.
ـ محیط و فضای خارجی: تقاضا و درخواستها برای دریافت هر نوع خدمات می‌تواند سبب اعمال فشار و تنش بر محیط شود و بدنبال آن فضای بازار و شرایط حاکم برآن و میزان تقاضای مشتری تأثیر می‌پذیرند. در این رابطه برخی آژانسها و نمایندگی‌ها می‌توانند سبب تشویق و ترغیب فعالیتهای سازمانی و تحولات درون آن شوند.
ـ محیط سازمانی: درحین فرآیند سازمان‌دهی، چهارچوب کاری از جمله عوامل مهم و کلیدی در این رابطه هستند. میزان ارتباطات و بر هم کنشهای داخلی می‌توانند عملکرد حفاظتی و پشتیبانی از فعالیتهای مدیریتی را انجام دهد. اهداف و سیاستها برپایه محیط کاربردی و عملیاتی تعیین می‌شوند.
90102 ویژگیها و خصوصیات یک تصمیم ویژه
هر فرآیند تصمیم‌گیری استراتژیک برحسب ویژگیهای سازمانی تعیین می‌شود. این خصوصیت واحد و منحصر بفرد را می‌توان بصورت زیر طبقه‌بندی کرد:
1ـ ماهیت مشکل استراتژیک، این امر دارای 2 بخش است،
ـ مقیاس و وسعت مسأله بستگی به تصمیمات استراتژیک و ابعاد سازمانی دارد. این امر را می‌توان معمولاً برحسب میزان تأثیرگذاری منابع تعیین کرد. در این رابطه متغیر زمان و میزان در دسترس آن در تصمیم‌گیری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
ـ میزان پیچیدگی و تفاوتهای برپایه تعریفی که از یک مسأله استراتژیک ویژه صورت می‌گیرد تعیین می‌شود. در این رابطه خصوصیات و ویژگیهای محیط و شرایط کاری می‌توانند سریعاً ماهیت و محتوای تصمیم را تغییر دهند. نظر و عقیده مرتبط با آن می‌تواند از یک هفته تا هفته دیگر دچار تغییر شود. بازار می‌تواند در عرصه رقابت بین ارائه کنندگان محصولات می‌تواند در نرخ سرعت تغییرات اثرات قابل توجهی داشته باشند.
2ـ عوامل مربوط به تصمیم‌گیری می‌توانند در رابطه با هر نوع تصمیم استراتژیک تغییر کنند، باتوجه به تعداد متغیرها حالات و روشهای گوناگون قابل استفاده هستند و می‌توان در رابطه با هر موضوع چندین راه حل را ارائه داد. مثالهایی از این عوامل مهم بشرح زیر هستند.
ـ کیفیت تصمیم‌گیری در رابطه با سازمان.
ـ میزان قابلیت انحراف و اشتباه در هر بار تصمیم‌گیری
ـ گسترش و توسعه واحد تصمیم‌گیری از نظر تعداد اعضاء که می‌تواند نتایج قابل توجهی بدنبال داشته باشد.
ـ زمان و منابع مربوط که در یک فرآیند برای حل کردن یک مسأله بکار گرفته می‌شوند.
90103 ویژگیهای واحد تصمیم‌گیری:
ویژگیهای متنوع و گوناگونی در رابطه با واحد تصمیم‌گیری وجود دارند. این عوامل می‌توانند در سطوح مدیریتی گوناگون تأثیرگذار باشند، ورودی و خروجی فرآیند بشرح زیر است:
ـ مهارتها و کارآیی می‌تواند در مرحله اول انتخاب و فرآیند تصمیم‌گیری، تأثیرگذار باشند.
ـ مهارتهای فردی می‌تواند سبب شود که بهره‌برداری از امکانات بصورت بهینه انجام شود این منابع و امکانات می‌توانند در روش شناسی‌های بکار گرفته شده بصورت مناسب بکار گرفته شوند.
ـ مسیر ثبت اطلاعات مربوط به موفقیتهای قبلی و آسیب مربوط به آن می‌تواند در ارائه راه حل مؤثر و کارآمد واقع شوند.
ـ دو گروه مهم مربوط به این عوامل بشرح زیر است:
1ـ گروه یا فرد: تصمیمات استراتژیک شباهت زیادی به تلاش گروهی دارد، در این تصمیمات هدف نهایی بر نائل شدن به موفقیت در سازمانهای خاصی است. در این موارد فرآیند تصمیم‌گیری و قاعده‌مند کردن اطلاعات از ارزش قابل توجهی برخوردار است.
2ـ ویژگیها و خصوصیات فردی: دانش، مهارتها، تجربه و توانمندی‌ها می‌توانند در تصمیم‌گیری نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند. این متغیرها بسیار ت؟أثیرگذار هستند. در بسیاری از حالات ویژگیها و حالات می‌توان گروهی از حالات را در نظر گرفت. به این شیوه می‌توان اثرگذاری ویژگیها بصورت مطلوب شکل داد.
ـ ویژگیهای اطلاعاتی:
اطلاعات می‌توانند ارتباط معقول و منطقی بین عوامل مختلف برقرار کنند و در واحد تصمیم‌گیری نقش مهمی داشته باشند. برخی از ویژگیهای مهم و تأثیرگذار بشرح زیر هستند.
ـ انواع و کیفیت اطلاعات مربوط به اطلاعات و نتایج موجود.
ـ کیفیت این اطلاعات.
ـ هزینه‌های افزایشی که می‌توانند سبب بهبود کیفیت و کمیت اطلاعات شوند.
اطلاعات می‌توانند در اطمینان به تصمیمات و نتایج آنها از نظر تفکرات داخلی و خارجی مهم و ارزشمند باشند. این عوامل در سیستم‌های اطلاعاتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند و می‌توان به کمک آنها مکانیسم‌های مربوط به ابزار و امکانات را تعدیل کرد.
ـ اثر متقابل ویژگیها و خصوصیات
چهار عنصر مهم و اصلی در رابطه با پیشرفت و تکامل چهارچوب کاری در مورد تصمیمات استراتژیک وجود دارد، باید بر اهمیت این عوامل تأکید کرد و بیان کرد آنها نباید بصورت مستقل بکار گرفته شوند بدین ترتیب با بهبود فرآیند، اقدامات مرتبط با آن دچار پیچیدگی بیشتری می‌شوند. در زمان تصمیم‌گیری باید بر اثر این عوامل در چهارچوب کاری و محیط تصمیم‌گیری توجه ویژه‌ای داشت. متغیرهای بسیار متنوعی وجود دارند که متأسفانه امکان دخالت آنها بصورت تمام و کمال وجود ندارد. همین‌طور برخی از آنها بدلیل پیچیدگی‌هایی که به همراه دارند برخی اوقات نادیده گرفته می‌شوند. در فرآیند تصمیم‌گیری، علاوه بر وضعیت فعلی باید وضعیت آینده و بعدی در نظر گرفته شود. این امر می‌تواند در مسیر پیشرفت و تکامل طرح و تغییرات بعدی بسیاری کارآمد ظاهر شود. در این زمینه انطباق و هماهنگی این متغیرها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. نکته نهایی و مهم در این مدل مربوط به جهت‌گیری یکسان همه متغیرها و عوامل است. بکارگیری این دیدگاه می‌تواند توسط فرد تصمیم‌گیرنده، سبب کارآمدی تصمیم و تغییرات اعمال شده شود. استراتژی سازمانی که در همه موارد نقش کلیدی دارد، بوسیله برخی عوامل همواره محدود می‌شود. این امر سبب می‌شود تا تغییرات با روند و سرعت کمتری اعمال وند. تمایل در ایجاد تغییرات در جهت همگرایی عوامل مؤثر و افزایش ارتباطات بین آنها می‌باشد. مهمترین تاثیری که این عوامل می‌تواند بدنبال داشته باشند مربوط به دستیابی به کنترل کارآمد سیستم است. با اعمال اثر این متغیرها کارآمد می‌توان تاثیر تصمیمات اخذ شده را در محیط کاری خارجی بیشتر کرد.
ـ ارتباطات خطرپذیری با مدل
تعریف و توضیح خطرپذیری بصورت عمومی در یک مدل سبب بهبود مدل در همه ابعاد کاربردی آن می‌شود. مراحل نهایی مربوط به فرآیند تصمیم‌گیری و میزان تاثیر آن بر فرآیند مربوط در شکل 2ـ9 نشان داده شده است. در مواجه شدن با محیط کاری و سازمانی و در حالت تصمیم‌گیری، عدم قطعیت و خطرپذیری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. برخی از نتایج حاصله می‌توانند ناشی از تغییرات در شرایط محیطی باشند. بعنوان مثال تغییرات بعدی از نقطه‌نظر برخورد با مشتری و مصرف‌کننده و میزان استقبال او، به سختی قابل پیش‌بینی است. ویژگیهای یک تصمیم ویژه نظیر میزان پیچیدگی آن می‌تواند بر خطرپذیری طرح و تصمیم صورت گرفته اثرگذار باشد. ورودیها می‌توانند بصورت گروهی در فرآیند و نتایج حاصل تز آن اثر داشته باشند. سیستم‌های اطلاعاتی در فراهم کردن سطح آگاهی و اطلاع قابل قبول برای تصمیم‌گیرنده از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. میزان اثر بخشی و کارآمدی هر فرایند تصمیم‌گیری با توجه به میزان خطر طرح ارائه شده تعیین می‌شوند. سه نتیجه نهایی را می‌توان در این حالت بدست آورد.
خطر واقعی = خطر در نظر گرفته شده
خطر واقعی ‹ خطر در نظر گرفته شده
خطر واقعی › خطر در نظر گرفته شده
پیچیدگی بیشتر مربوط به ماهیت‌گذاری خطرات است، این خطرات از میزان اثرگذاری در همه مقاطع زمانی دارای اثرگذاری یکسان نیستند. بنابراین در حالت پیشرفت و توسعه می‌بایست وارد گوناگون را در نظر گرفت. در محیط‌های سازمانی میزان خطرپذیری در بالاترین سطح درنظر گرفته نمی‌شوند.
نظریه و عقیده کلیدی و مهم در رابطه با استراتژی‌های سازمانی این است که دیدگاه و عملکرد همراه باید در راستای بهینه کردن فرآیند صورت بگیرند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  20  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله طیف نگاری UV, FTIR, IR

اختصاصی از فی فوو دانلود مقاله طیف نگاری UV, FTIR, IR دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

طیف نگاری UV, FTIR, IR
موضوعات مورد بررسی در این سمینار، خصوصیات پرتوهای IR,UV و وسایل طیف نگاری است و همچنین کاربرد این پرتوها به عنوان آنالیز سطوح بر روی مواد می باشد.
فصل 1
1-1) خصوصیات و ویژگی های پرتو UV (وراء بنفش)
اشعه واراء بنفش بدسته ای از امواج الکترو مغناطیس اطلاق می شود که پس از طیف مرئی قرار گرفته و طول موج آن بین A3900-1800 ( و یا 39/0 مو و 0144/0 مو) می باشد. این اشعه قابل رویت نیست ولی از روی خاصیت شیمیایی آن می توان به وجودش پی برد حد اخیر قرار دادی است چون بین اشعه وراء بنفش واشعه ایکس از لحاظ خواص فیزیکی حد فاصل مشخص و واضحی وجود ندارد.
طبق توصیه کنگره کپنهاک (سال 1932) اشعه UV را به سه منطقه تقسیم می کنند.
1-وراء بنفش با طول موج بلند یا وراء بنفش A-این اشعه بین طول موجهای 39/0 و 315/0 مو قرار دارند. نسبت این اشعه در نور آفتاب، قوس الکتریکی ذغال و چراغهای الکتریکی معمولی زیاد است. از نظر بیولوژیک تولید اریتم نمی کند مگر اینکه تابش شدید و طولانی باشد.
2- وراء بنفش با طول موج متوسط یاوراء بنفش B- که بین طول موجهای 315/0 مو و 28/0 مو واقع شده اند. این اشعه در نور چراغ، بخار جیوه و قوس های الکتریکی با الکترودهای فلزی وجود دارد. تاثیر آنها در پوست شدید است و زودتر از وراء بنفش A، اریتم تولید می کند. پس از برطرف شدن اریتم، به علت پیگمانتاسیون شدید تا مدتی پوست تیره می ماند.
3-وراء بنفش با طول موج کوتاه و یا وراء بنفش C که شامل طول موج های کوتاهتر از 28/0 مو می باشد و فقط درقوس الکتریکی جیوه وجود دارد. خواص شیمیایی آن خیلی شدید است ولی چون در طبقات سطحی پوست جذب می شود، اریتم و تیرگی پوست در آن خفیف است. اما اثر میکروب کشی آن (باکتریها و مخمرها و غیره) بسیار شدید می باشد.
جذب اشعه وراء بنفش- از شیشه معمولی فقط اشعه وراء بنفش A عبورمیکند در صنعت، شیشه هائی با ترکیبات مخصوص می سازند که تا طول موج 26/0 مو یعنی وراء بنفش A و B و قسمتی ازC نیز ازآنها می گذرد.
آب خالص برای اشعه وراء بنفش شفاف ترین مایعات است وطبقات نازک آن امواج بلندتر از 2/0 مو را از خود عبور می دهند
آلبومین ها بر حسب فرمول شیمیایی خود، طول موج‏های مختلفی را عبور می دهند و دارای نوارهای جذبی مخصوصی هستند که به ترکیب شیمیایی آنها بستگی دارد.
گازها معمولاً برای اشعه برای اشعه وراء بنفش شفاف هستند و طول موجهای بلندتر از 18/0 مو از طبقات نازک هوا بخوبی می گذرند.
اندازه گیری اشعه وراءبنفش
اساس اندازه گیری اشعه وراء بنفش متکی بر خواص فیزیکی و شیمیایی است.
اسباب هائیکه برای اندازه گیری اشعه وراء بنفش وجود داردکه اکتی نومتر (Actinomre) نامیده می شود و به سه دسته تقسیم می گردد.
1-پیل ترموالکتریک
2-اکتی نومتر فیزیکی
3-اکتی نومتر شیمیایی
1- پیل ترمو الکتریک – اندازه گیری انرژی اشعه مانند اندازه گیری طیف مرئی واشعه زیر قرمز می باشد بدین معنی که جسمی را که کلیه اشعه را جذب می کند در معرض تابش اشعه قرار داده و حرارت حاصل را اندازه گیری می کنند.
در عمل این روش در پزشکی نتایج دقیق نمی دهد زیرا اغلب مقدار اشعه وارء بنفش خیلی کم است درصورتیکه اثر بیولوژیکی آن از اشعه مرئی زیر قرمز زیادتر و مهمتر است. برای اینکه شدت اشعه وراءبنفش به تنهایی اندازه گیری شود کافی است که ابتدا شدت تمام اشعه منبع نورانی را اندازه گیری نمود و سپس به کمک صافیهای مناسب که کلیه اشعه وراء بنفش راجذب می نماید، اندازه گیری را تکرارکرد. تفاضل این دو مقدار اشعه وراء بنفش را نشان می دهد.
2-اکتی نومتر فیزیکی – مهمترین این نوع اکتی نومترها، سلول فوتو الکتریک است که تشکیل شده از یک حباب از جنس کوارتز که به خوبی تخلیه شده است و شامل دو الکترود می باشد. کاتد تشکیل شده از یک رسوب فلزی نازک که جدار داخلی حباب به غیر از قسمت کوچکی را که برای ورود نور است می پوشاند. آند در داخل حباب بوده و از یک حلقه فلزی ساخته شده است. هر گاه بین دو الکترود اختلاف سطحی در حدود صد ولت برقرار نماییم به شرطی که قطب منفی به رسوب فلزی متصل باشد، و سلول در تاریکی باشد جریانی نمی گذرد ولی اگر به رسوب نور بتابانیم از آن الکترود جدا شده و جریانی که شدت آن متناسب با شدت نورتابنده است برقرار می شود. بایاد دانست که شدت این جریان معمولاً خیلی کم است (در حدود میکرو آمپر) و باید آنرا بوسیله لامپ های سه قطبی تقویت نمود.
برای افزایش حساسیت سلول داخل آنرا از گاز بی اثری با فشار کم پر می کنند حساسیت سلول فوتو الکتریک بستگی به جنس فلز داخل حباب که مورد تابش نور قرار می گیرد، دارد.
امروزه کادمیوم بیش از همه فلزات در اکتی نومترهای بیولوژیک به کار می رود زیرا این فلز فقط به اشعه وارء بنفش حساس است.
3-اکتی نومتر شیمیایی-املاح نقره در اثر تابش اشعه وراء بنفش احیاء می شود و چون نقره آن آزاد می گردد املاح سیاه رنگ می شود.
اکتی نومتری فوق، اکتی نومتر بوردیه (Bordier) است که محلول فرو سیانور پتاسیم در نتیجه تابش اشعه وراء بنفش رنگ زرد مایل به آجری پیدا می کند و شدت این رنگ با مقدار اشعه وراء بنفش بستگی دارد. برای این اندازه گیری نوارهای کاغذی را به محلول 20 درصد فرو سیانور دو پتاسیم آغشته می کنند و پس از خشک شدن در معرض تابش اشعه وراء بنفش قرار میدهند. پس از مقایسه این نوار کاغذی که رنگین شده است با یک سری نمونه هائیکه قبلاً تهیه و اندازه گیری شده به مقدار تابش اشعه وراء بنفش پی می برند.
خواص فیزیکی و شیمیایی اشعه وراء بنفش
گذشته از خواص مشترکی که هر اشعه ای دارد و پس از جذب در جسم تبدیل به حرارت میشود اشعه وراء بنفش سه خاصیت مهم دیگر نیز دارد.
1-خاصیت فوتوالکتریک
2-خاصیت فلوئورسانس
3-خاصیت فوتو شیمیایی
1-خاصیت فوتو الکتریک اگر اشعه وراء بنفش به فلزات بتابد از آنها الکترون جدا می کند ولی جدا شدن الکترون در کلیه فلزات به یک اندازه نیست و حساسیت کادمیوم بیش از همه است. مقدار الکترونی که از فلز جدا می شود متناسب با مقدار انرژی اشعه ایست که به آن می تابد.
2-خاصیت فلوئورسانس- اگر درمقابل اشعه وراء بنفش اجسامی از قبیل کچ و Colophane و محلول سالیسیلات دو سود و غیره قرار دهند ملاحظه می شود که هر یک به نسبت جذب اشعه به رنگ های مختلف درخشندگی پیدا می کنند. امروزه تحقیقات زیادی درباره فلوئور سانس بافت های سالم و بیمار دراثر تابش این اشعه نموده اند که نتایج مهمی در تشخیص بعضی از بیماریهای پوستی و حتی نسوج سرطانی داشته است. دندانهای سالم در اثر تابش اشعه وراء بنفش (33/0 تا 38/0 مو) رنگ آبی زیبایی پیدا می کند. در صورتیکه دندانهای مرده بدون تغییر رنگ وتاریک باقی می ماند همچنین جلیدیه سالم که در اثر آب مروارید استحاله نیافته باشد فلوئور سانس آبی ایجاد می کند.
اشعه وراء بنفش به برخی اجسام خاصیت فسفر سانس داده و سبب یونیزاسیون گازها و تخلیه الکتریکی خازنها می شود.(1)
3-خاصیت فوتو شیمیایی – اشعه وراء بنفش باعث فعل و انفعالات شیمیایی می شود و این خاصیت در اشعه با موج کوتاه (3/0 مو) شدید تر است.
منابع طبیعی و مصنوعی اشعه وراء بنفش
تنها منبع طبیعی اشعه وراء بنفش خورشید است ولی طیف نور خورشید طول موجهای کمتر از 2900 انگستروم ندارد زیرا قبل از رسیدن به زمین در جو صاف می شود و این خود وسیله ای برای حفاظت از خطرات اشعه وراء بنفش می باشد.
همانطور که گفته شد، مناسب ترین وسهل ترین وسیله تولید اشعه وراء بنفش استفاده از چراغهای بخارجیوه است که با مصرف کم انرژی الکتریکی مقدار نسبتا زیادی اشعه وراء بنفش تولیدمی کند که تا وقتی که چراغ روشن است نورمهتابی از خود پخش می کند که حاوی مقداری اشعه وراء بنفش است. معمولا این نوع چراغها را داخل نور افکن قرارمی دهند تا اشعه وراء بنفش رادرناحیه مورد درمان متمرکز کنند ضمنا قوس الکتریکی بین دو قطعه ذغالی یاجرقه الکتریکی بین دو قطعه فلزی نیز مثل طیف خورشید یک طیف پیوسته است که شامل اشعه وراء بنفش با طول موج 2700 انگستروم می باشد.
خواص و اثرات بیولوژیک اشعه وراء بنفش (1)
این اشعه در بدن دارای اثرات موضعی و عمومی است. اثر عمومی اشعه در حقیقت نتیجه اثرموضعی آن در پوست است.
اثرات مرئی و موضعی اشعه وراء بنفش دربدن عبارتند از:
اریتم – اریتم یا سرخی پوست که متعاقب تابش اشعه به بدن ایجاد می شود بستگی به مقدار و طول موج اشعه تابنده دارد و موثرین طول موج در تولید اریتم طول موج 2967 انگستروم است. این دسته اشعه که از نظر بیولوژی فوق العاده موثر است و حداقل طول موج آن 2800 انگستروم می باشد به اشعه دورنو Dorno معروف است.
شدت سرخی پوست بر حسب مقدار اشعه تابنده متفاوت است، تابش مقدارکم اشعه فقط باعث سرخی پوست می شود که پس از یک دوره نهفته چند ساعته ظاهر می گردد ولی تابش مقدار زیاد آن سبب تاول و ورم پوست شده و اگر مقدار آن خیلی زیاد باشد سوختگی شدید تولید می کند.
علت اریتم اتسااع رگ های موئین درنتیجه آزاد شدن مواد مشابه هیستامین در اپیدرم است. بدین ترتیب که تابش اشعه وراء بنفش به بدن و نفوذ آن در طبقات سطحی جلد باعث می شود که هیسترین موجود درسلولهای پوست تبدیل به هیستامین شود. اثر تسکینی اشعه وراء بنفش دردردهای عصبی نیز نتیجه تاثیر هیستامین است.
تیرگی پوست- متعاقب اریتم تیرگی در پوست ایجاد میشود ولی تیرگی بوسیله اشعه ای که طور موج آ“ بین 3000 تا 3600 انگسترم است بسیار رایج است
بنابراین طیف نور خورشید که از حیث اشعه دورنو فقیر است و می تواند تیرگی شدید در پوست ایجاد کند. تکرار تابش اشعه سبب کم شدن حساسیت پوست نسبت به اشعه می گردد بطوری که برای ایجاد تیرگی باید به تدریج بر مقدار اشعه افزود و از خواص مهم دیگر اشعه وراء بنفش، عوارض قسمت قدامی چشم می باشد.
موارداستعال درمانی اشعه وارء بنفش
یکی از مهمترین اثرات عمومی این اشعه در تبادلات غذایی، بهتر جذب شدن مواد پروتئین، کاهش قند خون و از همه مهمتر تاثیر در تبادلات کلسیم و فسفر است.
افزایش کلیسم و فسفر خون بیماران مبتلا به تتانی و راشیتیسم پس از تابش اشعه وراء بنفش دورنو نشان می دهد که همراه افزایش کلسیم و فسفر خون مقدار ویتامین D نیز در بدن بالا می رود و بطوریکه ترقی کلیسم و فسفر خون را باید نتیجه تولید ویتامین D دانست.
اشعه وراء بنفش در تعداد گلبولهای قرمز و هموگلوبین خون در دوره سلامتی تغییری نمی دهد ولی در مواقع کم خونی اثر محسوسی در بالابردن مقدار هموگلوبین و عده گلبولهای قرمز خود دارد.
مقاومت عمومی بدن در برابر بیماریهای عفونی پس از درمان با اشعه وراء بنفش زیاد می شود زیرا پوست در ساختن موادیکه موثر در ازدیاد مقاومت هستند، سهم عمده دارند.
اشعه وراء بنفش در درمان زخم‏های دیر التیام نتیجه مطلوب می دهد و این عمل به علت خاصیت باکتریو استاتیک و افزایش گرردش موضعی خون است.
اشعه وراء بنفش بین طول موجهای 4/0 و 2/0 مو خاصیت میکروب کشی واضحی دارد که حداکثر آن برای طول موجهای بین 25/0 و 28/0 مو می باشد.از خاصیت میکروب کشی اشعه وراء بنفش در پزشکی زیاد استفاده می کنند و ضد عفونی کردن هوای اطاقهای محروم از نور آفتاب و اطاق عمل و مکانهای سر بسته لامپ مولد اشعه را مدتی روشن می نمایند تا اکسیژن هوا به ازن که ضد عفونی کننده قوی است تبدیل گردد. در این موارد بیشتر از لامپی که اشعه با طول مو 25/0 مو ایجاد می نماید استفاده می شود.
حفاظت در مقابل اشعه وراء بنفش
حفاظت در مقابل اشعه وراء بنفش بسیار آسان است زیرا غالب مواد این اشعه را به آسانی جذب می نمایند مثلا لباس هر قدرهم نازک باشد برای حفظ بدن در مقابل اشعه کافی است.
محافظت چشم قدری مشکل تر است.شیشه های عینک معمولی اشعه کوتاهتر از 3/0 مو را جذب نمی کند ولی امروزه شیشه هایی می سازند که تمام اشعه وراء بنفش و حتی قسمت کمی از بنفش را جذب می کند. به کار بردن این نوع عینک ها برای کلیه افرادیکه با اشعه وراء بنفش سرو کار دارند اجباری است و باید کارگران جوشکاری و ذوب فلزات و همچنین پزشکان وپرستارانی که فوترتراپی می کنند و به طور کلی تمام افرادی که حتی مدت کمی در معرض تابش شدید این اشعه قرار می گیرند در موقع کار از آن استفاده نمایند (2).
2-1) خصوصیات و ویژگی های پرتو IR
این اشعه به منطقه ای از طیف امواج الکترو مغناطیسی اطلاق می شود که بلافاصله قبل از طیف نور مرئی قرار گرفته و دارای اثر حرارتی می باشد.
منطقه اشعه زیر قرمز بین طول موجهای 8/0 مو که حد اشعه مرئی است و 343 مو که جزء امواج هرتز نیز محسوب می شود قرار دارد.
در اشعه زیر قرمز طول موج های کوتاهتر از 5/1 مو از پوست می گذرند و بقیه جذب شده و تولید حرارت می نمایند.
جذب اشعه زیر قرمز
بهتر است که اشعه زیر قرمز را به دو قسمت تقسیم نمود:
1-شامل اشعه بین 8/0 مو و 4 مو است. می توان این اشعه را توسط انواع صافیها مجزا نمود و مورد مطالعه قرار داد.
2-شامل طول موجهای بلند تر از 4 مو است که بوسیله اغلب مواد جذب می شوند بخصوص طول موجهای بلندتر از 10 مو بوسیله هوا کاملاً جذب می شود و تحقیق خواص بیولوژیک آن مقدور نیست.
آب نیز یکی از مواد خیلی جاذب اشعه زیر قرمز است. محلول نمک طعام در حدود بیست برابر آب خالص اشعه را جذب می کند.
منابع اشعه زیر قرمز
منبع اصلی اشعه زیرقرمز، خورشید است. مقداری از نور آفتاب دارای اشعه زیر قرمز کوتاه است زیرا پرتوهای زیرقرمز بلند آن در طبقات هوا جذب شده اند.
بهترین منبع مصنوعی، اجسام ملتهب است که طول موج آنها برحسب درجه حرارت تغییر می کند. اگربخواهیم اشعه زیرقرمز تنها داشته باشیم باید نوراین قبیل منابع مصنوعی را بوسیله شیشه هائیکه درترکیب آنها ید و یا اکسید دو منگنز وجود داشته باشد صاف کنیم. این نوع صافیها طیف مرئی را جذب میکند و فقط اشعه زیر قرمز کوتاه را عبور می دهد. طریقه دیگر که سهل و عملی است عبور جریان الکتریسیته ازمقاومت های فلزی است بطوریکه این مقاومت ها سرخ شوند این مقاومت ها غالبا از آلیاژهای آهن و نیکل ساخته شده اند. چراغهائی هم که مفتول آنها از زغال ساخته شده است نیز به نسبت زیاد اشعه زیرقرمز دارند. دیگر ازمنابع اشعه زیر قرمز چراغ طوری است که در آن نسبت اشعه کوتاه بین یک مو و هفت مو خیلی کم ولی نسبت اشعه زیر قرمز بلند آن زیاد است. همچنین چراغ بخارجیوه اشعه زیرقرمز کوتاه بین 92/0 مو 3/1 مو تولید می کند ولی رویهم رفته نسبت اشعه زیر قرمز چراغ بخار جیوه نسبت به سایر منابع کمتر می باشد. بهمین مناسبت آنرا در فوتر تراپی برای این منظور به کار نمی برند.
اندازه گیری اشعه زیر قرمز و برخی از خواص آن
برای اندازه گیری اشعه زیر قرمز از جذب انرژی حرارتی آن استفاده می نمایند یعنی این اشعه را به جسمی می تابانند که بتواند کلیه انرژی را جذب کند و سپس مقدار حرارتی را که در جسم مزبور تولید گشته اندازه می گیرند. برای این کار میزان الحراره حساسی تهیه می کنند که مخزن آن بوسیله دوده سیاه شده باشد تا کلیه اشعه زیر قرمز را در خود جذب نماید.
وسیله دقیق دیگر استفاده از پیل ترمو الکتریک می باشد که در آن انرژی حرارتی تبدیل به انرژی الکتریکی می شود و به سهولت و دقت قابل اندازه گیری است.
برای اندازه گیری درجه حرارت در داخل نسوج زنده از دستگاهی به نام سوزن ترمو الکتریک استفاده می کنند. امروزه به کمک دستگاههای ترمو الکتریک دقیق می توانند تا یک میلیونیم درجه سانتی گراد حرارت را اندازه گیری کنند.
خاصیت فوتر شیمیک اشعه زیر قرمز خیلی ضعیف است یعنی معمولاً این اشعه باعث فعل و انفعالات شیمیایی نمی شود و برای ظاهر ساختن خاصیت فوتو شیمیک این اشعه غالبا به کاربردن مواد حساس کننده لازم است. خاصیت فوتو الکتریک اشعه زیر قرمز نیز چندان زیاد نیست و فقط در فلزاتیکه قابلیت اکسید شدن آنها زیاد باشد دیده می شود (مانند سزیوم و پتاسیم)
خاصیت فلوئورسانس نیز در اشعه زیر قرمز بسیار ضعیف است.
برعکس خواص بالا، تولید حرارت مهمترین خاصیت این اشعه می باشد و اجسامی که در معرض تابش آن قرار گیرند و جاذب اشعه باشند به شدت گرم می شوند.
خواص فیزیولوژیک اشعه زیر قرمز
اشعه زیر قرمز سبب گرم شدن پوست و نسوج سلولی زیر جلدی می شود. و ممکن است در پوست سوختگی های نسبتاً شدید ایجاد نماید.
اگر اشعه زیر قرمز را به مقدار مناسب به کاربرند، در نتیجه اتساع رگ های زیر پوست سبب تسهیل اعمال فیزیولوژیک پوست می شود و حتی از راه رفلکس پوستی در بهبودی حال عمومی نیز می تواند موثر واقع گردد، به علاوه این اشعه خاصیت تسکین درد را نیز دارد که علت آن همان اتساع عروق و بهتر انجام گرفتن عمل دفع سموم و تغذیه بافت هاست و بهمین علت از آن برای آرام کردن دردها هم استفاده می کنند.
در تالمات ناشی از ورزش و حرکات سنگین (پیچ خوردگیها، در رفتگیها و محدودیت حرکات مفصلی) بیماریهای گوش و حلق و بینی، بیماریهای چشم و جراحی فک و دهان به کار می رود.
فصل دوم – طیف سنجی
مقدمه
طیف سنجی زیر بنای شیمی آلی از نیمه دوم قرن بیستم است. معرفی طیف سنجی فرابنفش(uv) را در سال های حدود 1930 و طیف سنجی زیر قرمز (IR) را در سال های 1940 به عنوان روش های موثری برای شیمیدان ها در تشخیص گروههای عاملی در مولکول های آلی فراهم کرده است. اطلاعات ساختاری از مقادیر کم نمونه ها و با آزمایش های غیر تخریبی بدست می آمد.
طیف سنجی فرابنفش برای تشخیص سیستم های مزدوج به کار می رود؛ زیرا انتقال الکترون ها از حالت پایه به حالت برانگیخته در چنین سیستم هایی در این ناحیه موجب جذب می گردد.
طیف سنجی زیر قرمز، برای تشخیص و شناسائی ارتعاش های مولکولی و به ویژه ارتعاش های خاص پیوند های دو گانه و سه گانه موجود دراغلب گروههای عامل مورد استفاده قرار میگیرد.
طیف سنج (اسپکترومتر) IR
در این نوع اسپکترومترها، نور ناشی از منبع نورانی ابتدا به دو دسته نور دارای خواص همانند تقسیم می شود که یک دسته از آن از سل (Cell) حاوی جسم مورد آزمایش عبور می کند و دسته دیگر از سلی (Cell) که فقط حاوی حلال یا قرص KBr خالص است عبور می کند. دو اشعه مذکور پس از عبوراز سلهای مورد بحث از منشورهای منو کروماتور عبورکرده و به گیرنده اشعه ها می رسند. نوری که از جسم مورد ازمایش عبور کرده مسلماً ضعیف تر ازنوری است که از سل محتوی حلال خالص گذر کرده است. با مقایسه این دو دسته نور طیف توسط اسپکترومتر به طور اتوماتیک رسم می شود. شدت جذب معمولا به صورت درصد قابلیت عبور محاسبه و رسم می شود به همین دلیل مناطقی که در آنها جذب بسیار قوی باشد در طیف ترسیم شده به نقاط می نیمم منحنی ها می باشد. ضریب جذب مولی پیک ها که در ارتباط با غلظت مولی می باشد همانند مناطق طیفی و ماوراءبنفش بیان می شود. اما از آنجا که اندازه گیری شدت مطلق در منطقه اسپکتروسپکپی مادون قرمز هنوز به طور کاملاً رضایتبخشی عملی نیست کمتر از اسپکتروسکپی مادون قرمز ضریب جذب مولی ارائه می شود.
طیف زیر قرمز
ناحیه زیر قرمز برای مطالعه ساختار ماده مفید است زیرا فرکانس های لغزشی اتمها در مولکولها و کریستالها در ناحیه مادون قرمز رخ می دهد.
جذب پرتو درفرکانس های گوناگون به تعداد مولکولهای جذب شده در سیستم بستگی دارد که امکان آنالیز کمی را فراهم می کند.
طیف IR در آنالیز سطوح، به خصوص در سطوح فعال و اکسیداسیون سطوح و اثرات ناشی از عملکرد مفید می باشد طیف نگاری مادون قرمز را در ناحیه سطحی پلیمر های جامد به کار می برند. طیف زیر قرمز متوسط اطلاعات شیمیایی بسیارارزشمندی را بیان می کند و ماکزیمم مقدار آن قادر به دادن اطلاعات زیادی باروش های نسبتاً معمولی می باشد.
انرژی اکثر ارتعاشات مولکولی به ناحیه زیر قرمز طیف زیر الکترومغناطیسی مربوط می شود ارتعاشات مولکولی ممکن است مستقیماً به وسیله طیف زیر قرمز و یا به طور غیر مستقیم در طیف رامان مشخص گردد. از نظر شیمیدان آلی مفیدترین ارتعاشات، آنهایی هستند که در ناحیه 5/2 تا 16 ، که بوسیله اغلب طیف سنج های زیر قرمز پوشانده می شود، اتفاق می افتد. دامنه معمول یک طیف زیر قرمز بین ، بالاترین حد فرکانس و ، پایین ترین حد فرکانس قرار دارد.
طیف زیر قرمز ساده ترین، سریعترین و غالباً مطمئن ترین وسیله برای نسبت دادن یک ترکیب به گروه خودش می باشد.
تهیه نمونه ها و گرفتن طیف زیر قرمز
طیف سنج، تشکیل شده از یک منبع نور زیر قرمز که در تمام محدوده فرکانس عمل دستگاه نور را نشرمی دهد. این نور به دو دسته شعاع با شدت مساوی تقسیم می گردد که یک دسته از آنها طوری تنظیم شده که از نمونه مورد بررسی می گذرد. اگر فرکانس ارتعاش مولکول نمونه در محدوده فرکانس دستگاه قرار گیرد مولکول ممکن است انرژی این فرکانس را جذب نماید. بدین ترتیب طیف با مقایسه شدت دو دسته شعاع که یکی از آنها از نمونه مورد بررسی می گذرد گرفته می شود. محدوده طول موج که در آن مقایسه صورت می گیرد معمولاًتوسط منشور یا شبکه (Grating) فراهم شده است.
تمام کار به طور خودکار به طریقی صورت می گیرد که طیف نهایی عادی به شکل نموداری رو به پایین از جذب نسبت به طول موج یا فرکانس ظاهر شود.
با توجه به نوسانات طیف سنج ها ی مختلف، غالباً طیف سنج نسبت به نوارهای جذبی تنظیم می گردد، یک یا چند پیک از این نوارها با طیفی که باید گرفته شود منطبق می گردد.
ترکیبات را می توان در فاز بخار، به صورت مایع خالص، در محلول و یا به حالت جامد مورد بررسی قرار داد.
در فاز بخار
بخار وارد سل مخصوصی می شود که معمولا 10 سانتی متر طول دارد و می تواند مستقیماً در مسیر یکی از پرتوهای زیر قرمز قرار گیرد. دیواره های انتهایی سل معمولاً از سدیم کلرید ساخته شده اند که نسبت به نور زیر قرمز شفاف است. برای اغلب ترکیبات آلی که فشار بخار بسیار پایینی دارند استفاده از این فاز مفید است.
به صورت مایع
یک قطره از مایع بین صفحات مسطح سدیم کلرید (که درناحیه شفاف است) فشرده می شود. این ساده ترین روش کار است.
درمحلول
ترکیب مورد نظر در کربن تتراکلرید یا برای خواص حلالی بهتر در کلرو فرمی که عاری از الکل است حل می شود تا محلولی 5-1 درصد بدهد. این محلول به یک سل مخصوص که از سدیم کلرید به ضخامت mm1-1/0 ساخته شده وارد می شود.
یک سل دوم با همان ضخامت ولی حاوی حلال خالص، به منظور حذف جذب های مربوط به حلال در مسیر پرتو دیگر طیف سنج قرار می گیرد. معمولاً طیف گرفته شده از چنین محلولهای رقیق درحلال های غیر قطبی مطلوب ترین طیف است؛ زیرا در چنین محلولهایی طیف ها بهتر از طیف جامدات تفکیک می شوند. (شکل 2-13-ج) و نیز نیروهای بین مولکولی به ویژه در حالت کریستالی قوی هستند، و در محلول های رقیق می نیمم می گردند. از طرف دیگر، بسیاری ازترکیبات در حلالهای غیر قطبی حل نمیشوند؛ و همه حلال ها در زیر قرمز جذب دارند، هنگامی که جذب حلال از حدود 65 درصد نور اولیه تجاوز نماید طیف نمی تواند گرفته شود، زیرا نور خروجی از نمونه برای به کار اندازی مکانیسم تشخیص کافی نمی باشد.
خوشبختانه کربن تترا کلریدو کلروفرم65 درصد نور اولیه را فقط درآن نواحی جذب می کنند که کمتر مورد علاقه اند. البته حلال های دیگری ممکن است مورد استفاده قرار گیرند، اما مفید بودن آنها باید قبلاً با توجه به اندازه سل مورد استفاده ارزیابی شود. در موارد نادری که محلول های آبی مورد نیاز هستند، سل های مخصوص کلسیم فلورید به کار برده می شوند.
در حالت جامد
حدود mg1 از جامد دریک هاون سنگی با یک قطره از یک هیدروکربن مایع یا اگر ارتعاشات CH مورد نظر باشند با هگزا کلرو بوتا دی ان، ساییده می شود.
سپس مخلوط بین صفحات سطح سدیم کلرید فشرده می شود. در روش دیگر، جامد را با 10 تا 100 برابر حجمش با پتاسیم برمید خالص سائیده و مخلوط را توسط پرسهای هیدرولیکی به صورت قرص نازکی در می آورند. استفاده از KBr مسئله جذب های ناشی از مصرف امولسیون کننده را حذف می نماید (شکل 2-13 الف و 2-13ب) و در مجموع طیف بهتری می دهد، به جز اینکه تقریبا همیشه نواری در به علت گروه OH مقدار جزئی آب همراه KBr ظاهر می گردد. (شکل2-9) به خاطر برهم کنش های بین مولکولی موقعیت نوارها در طیف حالت جامد غالباً متفاوت از طیف محلول های مربوطه اند.این تفاوت به خصوص برای گروههای عاملی که تشکیل پیوند هیدروژنی می دهند صادق است. از طرف دیگر، تعداد خطوط تفکیک شده در طیف حالت جامد غالبا بیشتر است (2-13) به طوری که مقایسه طیف یک نمونه سنتزی و طبیعی به منظور تشخیص ماهیت آنها به بهترین وجهی در فازجامد صورت می گیرد. البته این موضوع فقط وقتی صادق است که از نمونه های کریستالی مشابهی استفاده شود.



نمونه مورد استفاده در طیف سنجی IR (ATR- IR)
نمونه بین سطوح صیقل یافته، ملح معدنی قرار می گیرد. ضخامت مایعات خالص بین سطوح حدود mm01/0 و از آن محلولها، بستگی به رقت نمونه mm10-1/0 می باشد. بررسی نمونه های جامد، به علت آن که ذرات جامد موجب انعکاس و پراکندگی تابش می شوند و از آن جا در صد عبور تابش کاهش می یابد، متشکل تر است. اگر نتوان نمونه جامد را در حلال مناسبی حل نمود، آنرا آسیاب نموده و سپس در پارافین مایع (nujol) به صورت سوسپانسیون یا (mull) در می آورند. این سوسپانسیون بین سطوح ملح معدنی قرارگرفته و همانند مایعات خالص و محلول ها مورد بررسی قرار می گیرد. اگر ضریب شکت فاز مایع و جامد خیلی متفاوت نباشد در این صورت پراکندگی خیلی کم خواهد بود.
روش دیگر، آسیاب کردن آنها با برمید پتاسیم است. این روش توصیه نمی شود زیرا که در تجدید کردن نتایج، مشکلاتی وجود دارد.
روش دیگر که برای نمونه های مشکل به کار می رود به نام طیف سنجی انعکاس کلی تضعیف شده یا ATR-IR Attenuated total reflection in frared) spectroscopy) مشهور است.
قطعه ذوزنقه ای شکل از یک ماده شفاف را در نظر بگیرید. اگر زوایای برش قطعه به درستی انتخاب شوند، تابشی که به یک انتها تابیده می شود تحت زاویه ای بیشتر از زاویه حد به سطوح تحت قطعه برخورد می کند و بنابراین باعث می شود که انعکاس کلی درونی رخ دهد و از انتهای دیگر تقریباً با همان شدت،خارج گردد. (شکل 2-5)
حال اگر چه انعکاس درونی به نام انعکاس «کلی » موسوم است. در واقع پرتو تابش درهر انعکاس اندکی به وراء قطعه نفوذ می کند. اگر نمونه روی سطح خارجی قطعه به صورت فشرده قرار گیرد، آنگاه پرتو درهر انعکاس فاصله کوتاهی را به درون نمونه طی نموده و بنابراین طیف جذبی نمونه را با خود به طرف دیگر قطعه می برد و انعکاس داخلی در اثر جذب نمونه کاهش یافته یا تضعیف می شود و به همین مناسبت این نوع طیف سنجی به چنین نامی خوانده می شود.
قطعه باید از ماده ای باشد که در ناحیه زیر قرمز شفاف بوده و ضریب شکستی بالاتر از نمونه داشته باشد در غیر این صورت انعکاس درونی رخ نمی دهد. مواد مناسب برای این منظور عبارتند از: کلرید نقره، هالیدهای تالیم یا ژرمانیم. قطعه در حدود cm 5 طول و cm عرض و cm 5/0 ضخامت دارد. نمونه می تواند به هر شکلی باشد، (به جز گازها، که طول مسیر برای آنها خیلی کوچک است) به شرط آنکه در تماتس نزدیک با قطعه قرار گیرد، اما این روش را معمولاً برای نمونه هایی به کار می برند که مطالعه شان به روش های معمولی مشکل است. مثلاً مطالعه مواد الیافی توسط عبور نور واقعاً غیر ممکن است. سطح زبر و ناهموار تمامی تابشی را که به آن می تابد پراکنده می سازد. اما اگر الیاف به طور محکم در خارج قطعه ATR قرار گیرند. طیف های قابل قبولی بدست می دهد. و این روش عالی برای مطالعه پوشش های سطحی می باشد، چون فقط

حال گرچه انعکاس درونی به نام انعکاس «کلی» موسوم است، در واقع پرتو تابش در هر انعکاس اندکی به وراء قطعه نفوذ می کند. اگر نمونه روی سطوح خارجی قطعه به صورت فشرده قرار گیرد، آنگاه پرتو در هر انعکاس فاصله کوتاهی را به درون نمونه طی نموده و بنابراین طیف جذبی نمونه را با خود به طرف دیگر قطعه می برد و انعکاس داخلی در اثر جذب نمونه کاهش یافته یا تضعیف می شود و همین مناسبت این نوع طیف سنجی به چنین نامی خوانده می شود.
قطعه باید از ماده ای باشد که در ناحیه زیر قرمز شفاف بوده و ضریب شکستی بالاتر از نمونه داشته باشد، در غیر اینصورت انعکاسی درونی رخ نمی دهد. مواد مناسب برای این منظور عبارتند از: کلرید نقره، هالیدهای تالیم یا ژرمانیم و قطعه نوعاً در حدود Cm5 طول، Cm2 عرض و Cm5/0 ضخامت دارد. نمونه می تواند به هر شکلی باشد ( به جز گازها، کاه طول مسیر Cm برای آنها خیلی کوچک است) به شرط آن که در تماس نزدیک با قطعه قرار گیرد، اما این روش را معمولاً برای نمونه هایی به کار می برند که مطالعه شان به روش های معمولی مشکل است. مثلاً مطالعه مواد الیافی توسط عبور نور واقعاً غیر ممکن است. سطح زیر و ناهمواره تمامی تابشی را که به آن می تابد پراکنده می سازد. اما اگر الیاف به طور محکم در خارج قطعه ATR قرار گیرند، طیف های قابل قبولی بدست می دهد. و این روش عالی برای مطالعه پوشش های سطحی می باشید، چون فقط سطح نمونه است که تابش در آن نفوذ می کند. به علاوه، از آن جا که می توان تا حدودی عمق نفوذ را با زاویه تابش تغییر داد، می توان به مطالعه تغییر درترکیب سطح با عمق پرداخت. به این ترتیب می توان میزان اکسیداسیون یک سطح پلیمری، یا میزان نفوذ هوا به داخل سطح را اندازه گیری نمود.
این روش، تغییراتی را در ترکیب و شکل و باندهای درون فیلم ها ایجاد می کند. ومعمولاً این تکنیک مخرب می باشد. هر چند که برای قرار دادن نمونه در تماس با ATR فشار مورد نیاز است که موجب تغییر شکل در بسیاری از نمونه ها می گردد.
ATR-IR برای نشان دادن مراحل انجام کار بر روی سطوح کافی به نظر نمی رسدو حساسیت کمی دارد.
یکی از مهمترین موارد در تکنیک IR بخصوص در مطالعات سطح، آماده سازی نمونه است.
در روش جدید IR منعکس یافته پراکنده (diffuse refectance IR) و طیف نگاری فوتو اکوستیک (Photoacoustic Spectroscopy)) می باشد. از روش (diffuse reflectance infrared fourier transform) DRIFT
بر روی نمونه هایی از قبیل پودر و بافت ها استفاده می شود. این روش در مطالعات بر روی پلیمرها بسیار ارزشمند هستند.
از طیف نگاری فوتو اکوستیک در عمق پلیمرها و پروتئین ها استفاده می کنند.
طیف سنجی تبدیل فوریه Fourrier transform Infrared Radiation (FTIR)
یکی از معایب اصلی روشهای معمولی برای تهیه یک طیف ، نظیر طیفی که در شکل 1-13 دیده می شود کند بودن این روشهاست.اساساً هر نقطه طیف بطور جداگانه ثبت می شود بدین معنی که طیف سنج از یک انتها خواندن را شروع کرده و فرکانس به آرامی در تمام ناحیه طیفی تغییر می کند، و علامت آشکار ساز ثبت میشود. عیب چنین روشی به ویژه در تهیه طیفی که تنها دارای یک یا دو خط طیفی است، آشکار میشود. زیرا جهت یافتن خطوط، لازم است که فرکانس در تمام ناحیه طیفی جاروب شود و بنابراین بیشترین وقت صرف ثبت چیزی جز اغتشاش نمی شود. تا این اواخر ثبت همزمان طیف – روی صفحه عکاسی – تنها برای نواحی مرئی و فوق بنفش میسر بود، ولی اخیراً با اختراع طیف سنجی تبدیل فوریه (Fourier transform) ثبت همزمان و تقریبا لحظه ای تمام طیف برای طیف های تشدید مغناطیسی، ریز موج، ونواحی زیر قرمز میسر شده است.
اگر چه این روش برای هر دو طیف سنجی تبدیل جذبی و نشری بطور یکسان کاربرد دارد، ولی احتمالاً درک طیف سنجی فوریه (FT) برای حالت نشری ساده تر است. طیف شکل 1-13 را به عنوان تابشی که از یک نمونه نشر می شود، در نظر می گیریم. و از پهن شدگی خطوط طیفی چشم پوشی کرده و تابش نشری را به صورت یک موج سینوسی محض با فرکانس کاملاً مشخص V تصویر می کنیم. اگر آشکار سازی که چنین تابشی را دریافت می دارد، با سرعت کافی بدان پاسخ دهد، آنگاه دوباره یک علامت نوسانی و با همان فرکانسV از آن خارج می شود خروجی آشکار ساز را به عنوان تابعی از زمان
(طیف سنجی در حیطه زمان: time domain) در نظر می گیریم نه تابعی از فرکانس (طیف سنجی در حیطه فرکانس: (Frequency domain که در شکل 1-13 ملاحظه می شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   48 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله شیوه های ساخت و تزئین قلمدان

اختصاصی از فی فوو دانلود مقاله شیوه های ساخت و تزئین قلمدان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
در مقوله هنرشناسی اولین سوالی که مطرح می شود این است که هنر چیست ؟!
البته مسلم است که نمی توان تعریف مانع و جامعی که دربرگیرنده تمامیت این واژه باشد ارائه نمود و علت اصلی عدم توانمندی ، همان تنوع و تکثری است که در سرتاسر این واژه سایه افکنده است. تنوع سلیقه ها و تکثر نظرها و عقاید از سویی و رفع نیازهای مادی و معنوی از سوی دیگر باعث گردید که هنر در قالبها، گونه ها ، شیوه ها و سبک های بیشماری به منحصه ی ظهور برسد که هرکدام به گونه ای ، دربرگیرنده بخشی از آمالها ، آرزوها و گاهاً خواسته های درونی خالقان و آفرینندگان آن می باشد.
با تکامل اندیشه های اجتماعی ـ زیستی انسان ، هنر نیز به رشد بالنده ای دست یافت که توانست خود را به تدریج از دیواره غارها بیرون کشد و در فضایی قرار گیرد که جنبه کاربردی تری را از خود به نمایش می گذاشت .
نیازها باعث ابدا شده بود و ابداعات نیز آراسته به سلیقه ، ذوق ، استعداد و در نهایت هنر بود.
هنری که روز به روز همگام با تکامل انسان به کمال ذاتی خود نزدیکتر می شد و همسان با این تکامل، تقسیم پذیری آن به شاخه های گوناگون و متفاوت نیز به وقوع پیوست . شاخه هایی که در عین وحدانیت هنری بودنشان هرکدام برای خود دارای سبک و سیاقی مشخص و هدفی معین وسازنده و ارزشی در خور توجه بود. این ارزشهای هنری که در قالبهای گوناگونی ظهور پیدا کرده بود، زمانی به اوج خود رسید که زندگی گروهی به زندگی قبیله ای مبدل گشت و سپس قومیت گرایی و ملیت های متعددی پا به عرصه حضور گذاشتند که هریک از اینها سابقه ی هنری خویش را سند معتبری در جهت عینیت بخشیدن به پیشینه تاریخی خود و سبقت از دیگر ملل، مطرح می کردند.
با بررسی سابقه هنری اقوام و ملل مختلف به وضوح می توان دریافت که هنر با تمامی کمی ها و کاستی های خود در سرزمینهای دور و نزدیکی چون بین النهرین ، مصر ، هند ، یونان ، رم باستان ، خاور دور، ایران و بسیاری از نقاط دیگر به مرحله ظهور رسیده است و در همین سرزمینها بوده که از خود آثاری ارزشمند و گرانبها به جای گذاشته است.
قلمدان و هنر قلمدان سازی یکی از همین آثار ارزشمند و ارزنده است که امروزه دیگر از آن سخنی به میان نمی آید و کمتر کسی پیدا می شود که به ساخت آن ، رغبتی نشان دهد و این در حالی است که این هنر زیبا و ظریف سالیانی نه چندان دور از این ، مورد استفاده ی دانش پژوهان و دانش دوستان و اصحاب ذوق و هنر و قلم قرار می گرفته است و در راه تشویق و ترغیب دانش اندوزی و فراگیری علم و ادب رسالت مهم و ارزشمندی را ایفا می کرده است.
اگرچه در این زمان از آن همه ظرافت و اهمیت و ارزش کمتر اثری باقی مانده است ولی امید می رود با یاری اندیشمندان هنر دوست و هنرمندان اندیشمند ، غبار فراموشی و غربت از وجود چنین هنرهایی زدوده شود.
در این مجموعه سعی شده است ضمن بزرگداشت مقام والای مجموعه هنرهای اصیل سنتی یادمانی از هنر ارزشمند قلمدان سازی شود تا شاید بدین وسیله ضمن شناسایی فنون قلمدان سازی که نزد بسیاری گمنام و ناشناخته مانده است، گامی گرچه کوچک و ناچیز نیز در راه اعتلای نام این هنر ارزشمند که زمانی مایه فخر و مباهات فرهنگ این مرزو بوم بوده است برداشته شود.

بخش دوم
واژه شناسی
« قلمدان قوطی کوچک دراز مقوایی یا چوبی یا فلزی است که در قدیم ، قلم ، قلمتراش ، قیچی قط زن و دوات را در آن می گذاشتند . »
این شا ید سلیس ترین تعریفی باشد که می توان از واژه ی «قلمدان » به لحاظ مفهوم کاربردی آن ارائه داد. در سایر فرهنگهای لغت نیز ، تعریفی نزدیک به آنچه نقل شد، آمده است. و با این تعریف از قلمدان به عنوان وسیله ای « جهت نگهداری » نام برده اند.
« قلمدان » در میان واژه های اروپایی معادل مشخصی ندارد ولیکن به لحاظ نوعیت ساخت شاید بتوان با پاره ای ملاحظات ، واژه ی انگلیسی lacquer و نیز واژه ی فرانسوی papier - mache را بدان اطلاق کرد. ا لبته ذکر این نکته ضروری است که واژه های مذکور هردو به یک فن اشاره داشته و در واقع هردو از یک منظر به «قلمدان و قلمدانسازی» نگریسته اند.
Lacquer که در فرهنگ لغت به معنای لاک و جلا ـ لاک و الکل زدن آمده است به همان هنر « لاکی » اشاره دارد که در قدیم برای ساخت و پرداخت جلاهای روغنی ، قلمدانها ، رحل ها ی قرآن و حتی قابهای آینه و نیز دیگر اشیاء مربوط به صنایع دستی ایرانی ، از آن استفاده می شده است و papier -mache «پاپیه ماشه » نیز که اساساً واژه ای فرانسوی است و در فرهنگ لغت به معنای کاغذ فشرده آمده است به همان معنا و مفهومی اشاره می کند که واژه ی انگلیسی lacquer آن را در بر می گرفت با این تفاوت که «پاپیه ماشه » اصطلاحی است که امروزه به جای واژه ی «لاکی» به کاربرده می شود و در واقع کاربردی امروزی دارد . اما به لحاظ دستوری «قلمدان » واژه ای مرکب است که از ترکیب کلمه قلم « pen » و پسوند « دان » به وجود آمده است که این ترکیب از جمله ترکیبات فرجی است و این بدان معناست که مرکب فرجی در حکم مفرد است و باید که مانند یک کلمه تلفظ شود و جدا نویسی آن به هنگام کتابت جایز و مطلوب نیست و بایستی آن را متصل به هم و به صورت تک کلمه ای نوشت .

بخش سوم
تاریخچه
قلمدان ـ چونان بسیاری از هنرهای پیشین ـ تاریخ تولد معین و روشنی ندارد . در میان کتبی که در آنان از قلمدان سخن به میان آمده است کمتر می توان مطلبی را در زمینه ی تعیین زمانی دقیق جهت ظهور این هنر بدیع پیدا کرد. اما آنگونه که مسلم است و از قرآین پیداست هنر قلمدان سازی از دیرباز در ایران زمین به گونه های خاص خود مرسوم بوده است به نحوی که از این ابزار به نیات و جهات خاصی از جمله تشویق و ترغیب به آموختن سواد و گسترش دایره ی دانش اندوزی ، نگهداری ابزار الات مربوط به کتابت ، هدیه دادن به افرادی که یا مورد لطف و علاقه هدیه دهنده و یا باید به نوعی از آنان تقدیر و تشکر می شد و مواردی دیگر مورد استفاده قرار می گرفته است.
در اثر تحقیقات و تفحصات قابل توجهی که در این زمینه صورت پذیرفته است محققان توانسته اند، قلمدانهایی را بیابند که مربوط به دوران پیش از اسلام است. با این تحقیق مسلم شده است که در دوران ساسانیان پیش از آنکه اسلام ظهور پیدا کند قلمدان سازی نیز رواج داشته است. قلمدانهای آن زمان بیشتر از موادی چون فولاد و مفرغ بوده و به صورت مشبک و غیر مشبک ساخته می شده است و به جهت زیبایی هرچه بیشتر بدنه و رویه آن را ، نقره کوبی و گاهاً طلاکاری می کردند.
با اوج گیری هنر فلزکاری در عهد سلجوقیان هنر قلمدان سازی نیز پا به پای آن رشد کرد. اما این رشد تنها به خاطر بالندگی هنر فلز کاری نبود بلکه تا اندازه ی بسیار زیادی باید آن را مرهون تشویق رجال و بزرگان کشور و همچنین دستان توانا و سحر آمیز هنرمندان آن زمان دانست ، چه که همین دو عامل باعث گردید که این هنر ارزنده رشد صعودی خود را با عزتی خاص در عصر تیموریان ادامه داده و همچنان راه ترقی و پیشرفت خود را بهتر از پیش بپیماید.
این رشد و بالندگی بدان درجه از تعالی رسید که امروزه برخی از قلمدانهای برنجی و پولادین عهد سلجوقیان و تیموریان در ارزنده ترین موزه های جهان با دقت و وسواسی خاص نگهداری و محافظت می شود تا مبادا گزندی بر این گوهرهای هنری ارزشمند وارد آید. البته این پایان دوران افتخار آمیز هنر قلمدان سازی در ایران نیست.
بلکه با روی کار آمدن دوران صفویه ، صنعت ساخت قلمدان دچار تحول و دگرگونی عظیمی گردید چه که در این دوران بود که هنرمندان به اهمیت استفاده از کاغذ در ساخت ابزاری چون قلمدان پی بردند و توانستند با استفاده از این روش، مشکل عظیم قلمدانهای دوران پیشین را که همان سنگینی قلمدانها بر حکم فلزی بودنشان بود را از بین ببرند و باعث رونق و پیشرفت سریع و غیر قابل تصور این هنر شوند.
قلمدانهایی که از این پس به وسیله کاغذ ساخته شد به علت سبکی وزن و نیز به دلیل نقش و نگارهای بسیار بدیع و زیبایی که در روی آنها به کار رفته بود، پیش از هرزمانی دیگر نظر هنردوستان و هنرپژوهان و نیز دانش طلبان و ادب دوستان را به خود جلب کرد.
بیشترین تزئینات قلمدانهایی که به وسیله ی مقوا ساخته شده بود را نقشهای گل و بلبل، تصاویر انسان ، جانواران و مناظر و درختان و طبیعت تشکیل می داد که هریک از این نقشها دارای ظرافت و دل انگیزی منحصر به فردی می باشند که در نوع خود بی نظیرند، و درست در همان زمان بود که به واسطه ی جلوگیری از آسیب هایی که ممکن بود بعدها به این نقشها و نگارها وارد آید، سرتاسر قلمدان را به روغنی به نام روغن کمان آغشته می کردند، و بدین خاطر چنین قلمدانهایی را قلمدانهای روغنی نیز می نامیدند.
تکامل و تزئینات هنر قلمدان سازی بدان پایه از شکوه و ارزش و اهمیت خود رسید که دیگر از حکم ابزاری برای نگهداری قلمها و دواتها خارج شد و به وسیله ای کاملاً هنری و نفیس مبدل گشته که به تدریج توجه جهانگردان و سیاحان خارجی را به خود جلب کرد تا آنجا که بسیاری از جهانگردان از بردن قلمدانهای ایرانی به عنوان ارمغانی ارزشمند دربازگشت به کشورشان غفلت نمی ورزیدند.
در عصر قاجار، روند تکامل قلمدان سازی به اوج خودرسید، ولی در واقع باید این دوره را علی رغم پیشرفتهایی که در قلمدان سازی به وقوع پیوست دوره ی توقف و ایست این هنر دانست . چه که از این پس به علت تغییرات سیاسی و بروز برخی نابسامانی های اجتماعی ، اقتصادی و نیز ظهور تکنولوژیهای اولیه ای چون صنعت چاپ، سقوط تدریجی و در عین حال تاثر انگیز ارزش و مقام و اهمیت این هنر بدیع آغاز گردید و تا بدان جا ادامه یافت که به جز نامی و هراز گاهی یادی دیگر هیچ از آن باقی نماند. رشد روزافزون تکنولوژی و به عرصه آمدن ماشینهای چاپ و تحریر همه و همه باعث گردید که سرانجام در اواخر دوران قاجاریه شغل فروزان هنر قلمدان سازی آخرین نفسهای حیات ارزشمند خویش را بکشد و بعد از چندین قرن زندگانی با شکوه و سراسر تغییر و تحول و تکامل به ناگاه سر به زمین فراموشی گذاشت و اندک اندک چونان بسیاری از هنرهای دیگر، شمع وجودش به خاموشی گرایید و چونان نام و رسم صاحبانش، برای همیشه به تاریخ کهن هنرهای ملی این سرزمین پیوست.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  90  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله دامهای شیری

اختصاصی از فی فوو دانلود مقاله دامهای شیری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
دامهای شیری را می توان کار آمدترین تبدیل کنندهای علوفه و گیاهان به مواد غذایی مورد احتیاج انسان ها نامید که شیر تولیدی توسط آن ها جزو ارزانترین منابع پروتئین انسان ها می باشد.(8) یکی از بیماریهای که باعث بروز مشکلات زیادی در سطح گله های گاو شیری شده و بر کمیت و کیفیت شیر تولیدی تاثیر می گذارد بیماری ورم پستان می باشد . این بیماری را می توان در بیشتر تلیسه ها و همچنین گاوهای شیری ردیابی نمود. بطوریکه در بعضی از گزارشات آمده حدود %70 تلیسه ها در اولین زایش به این بیماری مبتلا هستند . طبق آمار های ارائه شده حدود %50 تلیسه ها در زمان گوسالگی و حدود 6 ماهگی به بیماری ورم پستان مبتلا می شوند که این امر در نهایت باعث آسیب به بافت غدد ترشح کننده شیر و پستان می گردد.(3-41)
با توجه به میزان شیوع وسیع این بیماری کنترل و پیشگیری از این بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد . برای کنترل و پیشگیری از بیماری ورم پستان باید در مورد دام های جدیدی که به گله وارد می شوند، دقت لازم را مبذول نمود تا از ورود کانون های جدید آلودگی به گله جلوگیری شود همچنین باید سریعاً نسبت به شناسایی و درمان دام های در گیر اقدام نمود و با استفاده از روش های کنترلی میزان بروز بیماری را در گله کنترل نمود . در حال حاضر نسبت به جلوگیری از ابتلا به بیماری ورم پستان و درمان آن در تلیسه هایی که وارد گله می شوند توجه بسیار کمی می گردد . مطالعات اخیر بیان کننده این مطلب هستند که تلیسه ها به عنوان یکی از مهمترین منابع افزایش موارد ابتلاء به بیماری ورم پستان وبطور کلی افزایش سطح آلودگی به این بیماری مطرح هستند که این امر در نهایت می تواند باعث کاهش تولید شیر وافزایش SCC شیر تولیدی گردد.
ورم پستان پر هزینه ترین بیماری در صنعت گاو شیری می باشد و با وجود تلاش های بسیاری که برای کنترل و پیشگیری از این بیماری به عمل آمده ، این بیماری هنوز یکی از مهمترین معضلات و مشکلات درصنعت تولید شیر است . به عنوان مثال در آمریکا حدود 8 میلیون دام در سال علائم این بیماری را نشان می دهند که حدود 8000 راس دام در سال بدلیل شوک و مسائل ناشی از این بیماری می میرند . بطوریکه این بیماری در سال 7/1 میلیون دلار به صنعت دامداری آمریکا ضرر می رساند که حدود %70 این ضرر بدلیل فرم تحت بالینی بیماری می باشد که باعث می شود علیرغم ظاهر سالم شیر و پستان ها کاهش تولید و کیفیت بوجود آید . در کنار آن شیر دور ریخته شده هم مبلغ هنگفتی را بخود اختصاص می دهد . در صورتیکه هزینه دام های حذف شده و مرده ( بدلیل بیماری )و دامپزشک و درمان را هم به این هزینه اضافه شود این بیماری در سال حدود 12 میلیون دلار را به صنعت دامداری آمریکا ضرر می رساند و می توان گفت که این بیماری بطور متوسط باعث صرف هزینه 200 دلار به ازاء هر راس دام بیمار می گردد. (7-22-4)
با توجه به این مطلب که در اکثر کشورهای دنیا زمان و هزینه ای که صرف تولید شیر با کیفیت بالا می گردد تقریباً برابر با هزینه و زمانی است که برای تولید شیر با کیفیت پایین صرف می شود ، اگر دامپروران ، دامپشکان و مدیران گله از راه ها و علل بروز بیماری ورم پستان در گله آگاهی کافی داشته باشند بهترین وضرورین راه های کنترل این بیماری را اعمال خواهند نمود.

کلیات
فصل اول
هدف
هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر درمان آنتی بیوتیکی به دو روش تزریق داخل پستانی به تنهایی و یا همراه با درمان عمومی در کاهش شیوع ورم پستان در تلیسه ها می باشد .
ورم پستان با سایر بیماری های گاوشیری تفاوت دارد بطوریکه در موارد انفرادی چهره های مختلفی از بیماری را می توان مشاهده کرد ، از موارد خفیف که هیچگونه نشانه قابل مشاهده ای وجود ندارد تا موارد بسیار شدید که حتی ممکن است سبب مر گر حیوان گردد . دلیل آن این امر است که در بیماری ورم پستان فاکتورهای متعددی دخیل هستند و پاتوژن های مختلفی باعث بروز این بیماری می شوند که همین امر باعث ایجاد چهره های مختلف بیماری می شود. تاکنون بیش از 140 نوع ارگانیسم شناخته شده که در ایجاد این بیماری نقش دارند . با توجه به طیف وسیع پاتوژن های مولد بیماری و نیز آلودگی محیطی و دائمی که وجود دارد این بیماری قابل ریشه کن شدن نمی باشد . همچنین واکسنی هم نمی توان ساخت که بر علیه تمام پاتوژن های مولد بیماری موثر باشد .
بیماری ورم پستان محصول تداخل یکسری عوامل می باشد که این عوامل در مجموع می توانند باعث ایجاد ورم پستان شوند که می توان از میان آن ها به عوامل ذیل اشاره نمود.(7)
1- میکرو ارگانیسم 5- مقاومت طبیعی
2- انسان 6- تمیز بودن محیط
8- روش های شیر دوشی 7- استرس
4- مدیریت 8- سایر عوامل

فصل دوم
2-1-ورم پستان چیست ؟
هر گونه التهاب غدد پستانی – صرف نظر از عامل ایجاد کننده التهاب – را ورم پستان می گویند. (8) منظور از ورم پستان التهاب پستان می باشد . در واقع اغلب دامپروران ورم پستان را همراه با التهاب پستان و تغییرات ظاهری شیر می دانند . این تغییرات به علت پاسخ التهابی بدن دام در برابر عفونت می باشد. (2)
واژه ورم پستان از دو کلمه یونانی Mastos به معنای پستان و it is به معنای التهاب تشکیل شده است . التهاب پستان بر اثر یکی از موارد زیر رخ می دهد
1-ضربه با صدمه به پستان
2- تحریک های شیمیایی
8- عفونت ابجاد شده بوسیله میکروارگانیسم وعمدتاً باکتریها که از متداولترین انواع اورام پستان به شمار می رود.
واکنش های التهابی غدد پستانی در حقیقت مکانیسمی در جهت دستیابی به مقاصد زیر است:
1- حذف میکروارگانیسم مولد عفونت
2- خنثی کردن توکسین آن ها
3- کمک به ترمیم بافت های آسیب دیده مولد شیر در پستان و در نتیجه برگشت به وضع طبیعی
درجه التهاب پستان بسته به اینکه شدت واکنش پستان به منبع تحریک چگونه باشد بسیار مختلف است و ممکن است بیماری از شکل تحت بالینی تا اشکال مختلف بالینی دیده شود. (2-1)
2-1-1- عفونت داخل پستانی :
مراحل وقوع ورم پستان شامل 8 مرحله می باشد :
1- نفوذ میکروارگانیسم مولد ورم پستان از مجرای سرپستان به داخل
2- تکثیر میکروارگانیسم در بافت های تولید کننده شیر
3- آزادسازی توکسین توسط عامل بیماری
حضور باکتریها، توکسین ها و سایر ترکیبات ، شروع مجموعه ای از وقایع ایمنولوژیک از قبیل حرکت لکوسیت های خون (گلبول سفید) از جریان خون به شیر برای حمله به میکروارگانیسم مهاجم را موجب می شود . مایعاتی مثل سرم نیز از خون و سیستم لنفاوی به داخل پستان های آلوده تراوش می شوند تا توکسین های تولید شده بوسیله باکتریها را رقیق کنند این حرکت لکوسیتها و مایعات به داخل پستان های مبتلا اساس پاسخهای التهابی پستان است (1)
2-1-2- نشانه های بالینی ورم پستان
بیماری ورم پستان طیفی از حالات بسیار شدید و همراه با واکنش عمومی و توکسمی تا حالات خفیف که تنها به وسیله آزمایشات دقیق مشخص می گردند را شامل می شود . نشانه های بالینی ورم پستان می تواند شامل بروز علائمی چون تغییر رنگ و تغییر قوام شیر، حضور چرک در شیر، حضور لخته یا خون در شیر، گرمی و قرمزی و تغییر قوام پستان و یا واکنش های عمومی در دام باشد (84-9)
اساساً عفونت ها را می توانی بسته به درجه التهاب به انواع بالینی و تحت بالینی تقسیم بندی کرد اما در موارد خاص به اشکال دیگر تقسیم بندی می شوند که در ادامه خواهد آمد.
2-2- تقسیم بندی انواع ورم پستان
2-2-1- ورم پستان تحت بالینی
این شکل از ورم پستان متداولترین شکل عفونت پستان است که به شکل مخفی باقی مانده و معمولاً دامپر وران نیز مانند شیر دوشان از آن غافل هستند (1) در این شکل از ورم پستان ، وضعیت پستان و ترشح شیر ظاهراً طبیعی می باشد اما میزان لکوسیت های شیر افزایش یافته و عوامل پاتوژن نیز در پستان حضور دارند . همچنین SCC موجود در شیر که بطور مستقیم توسط شمارش با دستگاه فوزوماتیک یا بطور غیر مستقیم توسط روش CMT یا بر اساس قابلیت هدایت الکتریکی مشخص می شود . افزایش معنی داری را نشان می دهد و نشاندهنده حضور واکنش های التهابی در شیر است . (26-14-5) . اصولاً در شیر مبتلا به ورم پستان میزان یون کاهش و افزایش پیدا می کند که این وضعیت بدلیل افزایش نفوذ پذیری خون مویرگی و تخریب اتصالات مسدود صورت می گیرد.(p7) میزان تولید شیر نیز در این نوع ورم پستان کاهش می یابد . این کاهش تولید برای هر کارتیه بین 9% تا حدود 50% برآورد گردیده است. این شکل ورم پستان میزان وقوع بیشتری داشته و تقریباً در مقابل هر مورد ورم پستان بالینی طبق آمارهای ارائه شده 40 مورد ورم پستان تحت بالینی بطور متوسط وجود دارد.( 8-14-81)
ورم پستان تحت بالینی مهمترین نوع ورم پستان به شمار می رود چون می تواند از راه های مختلف خسارات اقتصادی هنگفتی به بار آورد مانند:
1- کاهش تولید شیر
2- کاهش کیفیت شیر
8- کاهش جایزه کیفیت شیر
ورم پستان تحت بالینی بندرت به عنوان یک خطر فوری برای تخریب پستان یا مرگ دام محسوب می شود . ورم پستان تحت بالینی بطور طبیعی چهره ای مخفی دارد و بسیاری از دامپروران همان طور که متوجه کاهش تولید شیر نمی شوند ، امکان گسترش عفونت به سایر گاوهای گله را نیز تشخیص نمی دهند. (1)
باکتریهای که بیشتر در این شکل از عفونت پستان دیده می شوند عبارتند از :
استافیلوکوکها مانند استافیلوکوکوس اورئوس و سایر گونه های استافیلوکوکوس همچنین تعدادی از استرپتوکوکها مانند استرپتوکوکوس بوبرس و استرپتوکوکوس اگالاکتیه
دلایل اهمیت ورم پستان تحت بالینی به شرح زیر می باشد
1. شیوع آن 15 تا 40 برابر بیشتر از شکل بالینی ورم پستان است
2. معمولاً مقدمه ورم پستان بالینی است .
3. معمولاً دوره ای طولانی دارد
4. ممکن است درمان آن با آنتی بیوتیک ها مشکل باشد
5. تشخیص آن مشکل است
6. تولید شیر را به طور چشمگیری کاهش می دهد
7. اثر منفی روی کیفیت شیر دارد
8. ممکن است به عنوان منبع عفونت برای سایر دامهای گله عمل کند
2-2-2- ورم پستان بالینی
ورم پستان بالینی به 4 درجه به شرح زیر تقسیم می گردد:
درجه I ورم پستان تحت حاد:
در این شکل علاوه بر حضور عامل پاتوژن و افزایش میزان لکوسیت ها ، تغییرات قابل مشاهده ای نیز در شیر و پستان دام وجود دارد . ورم پستان تحت حاد ممکن است بصورت بسیار خفیف که با حضور لخته های بسیار کوچک در ابتدای دوشش تا موارد شدیدتری که علائم بالینی بسیار مشهود در شیر و پستانی دارد نمود پیدا کند. ( 4-84)
درجه IIA ( ورم پستان حاد)
در این شکل از بیماری ورم پستان بالینی، پستان نیز حالات التهابی شدیدی را نشان می دهد اما واکنش عمومی در موارد پیشرفت زیاد بیماری دیده میشود (p 5-8) . کارتیه مبتلا متورم، دردناک و اغلب همراه با تغییر رنگ ، سرخ شدن ، می باشد. ترشح پستان اغلب کم می شود وشیر حالت آبکی ، آبکی خونی وچرکی پیدا می کند (p 5-84-81) نشانه های عمومی که ممکن است دیده شود عبارتند از (1)
1- افزایش درجه حرارت رکتوم 5- از دست رفتن آب بدن
2- از بین رفتن اشتها 6- ضعف
8- کاهش فعالیت شکمبه 7- بی حالی
4- افزایش ضربان قلب
درجه IIB ( ورم پستان مزمن)
در فرم مزمن کارتیه مبتلا سفت تر بوده اما گرم و دردناک نیست . اصولاً متعاقب مزمن شده ورم پستان فر م IIA بافتها سفت و سخت شده و ممکن است به تناوب به شکل تحت بالینی وبالینی ظاهر شود (8-80). ورم پستانی مزمن در نهایت به آتروفی کارتیه مبتلا منجر می شود . مرز خیلی مشخص بین ورم پستان حاد و مزمن وجود ندارد . در واقع اگر ورم پستان حاد بطور موفقیت آمیزی درمان نشود بعد از مدتی تبدیل به فرم مزمن می گردد.( 5-9-84-86) نشانه های بالینی آن عبارتند از :
1-گسترش پیشرونده بافت اسکار
2- تغییر در اندازه و شکل پستان های مبتلا
8- کاهش تولید شیر(1)
درجه III ( ورم پستان فوق حاد)
این فرم از ورم پستان تمام مشخصات شکل حاد را داشته و علاوه بر آن واکنش عمومی نیز در دام دیده می شود ، علائم عمومی مانندتب، کاهش اشتها، کاهش فعالیت شکمبه افزایش ضربان قلب، بیحالی ، افزایش تنفس ، سختی در حرکت ، از دست دادن آب بدن ، عدم نشخوار، توکسمی و سپتی سمی دیده می شود (5-8-9-) در بعضی موارد ورم پستان فوق حاد ناشی از استافیلوکوک اورئوس ممکن است نکروز گانگرن پستانی نیز رخ دهد. (5-25-86)
در هنگام دردناک بودن پستان چون دام در برابر معاینه پستان معمولاً با لگد زدن عکس العمل نشان می دهد لذا باید جهت ملامسه کارتیه هر طرف، در طرف دیگر حیوان قرار گرفت و یا پاهای حیوان را کاملاً مقید ساخت چنانکه در بخش مربوط به درمان اورام پستان خواهد آمد ، تشخیص شکل بالینی ورم پستان در اتخاذ شیوه درمانی موثر خواهد بود.
بطور کلی این نوع ورم پستان نادر تر از سایر انواع ورم پستان می باشد و شدت علائم و نشانه ها نیز بیشتر می باشد . علاوه بر علائم ذکر شده علائمی مانند شک ، فیبروز پستان ، از بین رفتن هماهنگی عضلات ، سردی اندامهای انتهایی و نیز کاهش رفلکس پلکی هم دیده می شود . علی رغم درمان عمومی تعدادی از گاوهای مبتلا به درمان پاسخ نداده و ممکن است تلف شوند . اگر دام زنده بماند ممکن است تا چندین ماه بهبودی کامل آن طول بکشد ودر تعدادی از مبتلایان بافت پستان از بین برود . همچنین دفع میکروارگانیسم مولد بیماری ممکن است تا مدتی ادامه یابد و اگر عامل ، واگیر دار باشد خطر گسترش بیماری به سایر دامهای سالم هم وجود دارد پس بهتر است دامهای مبتلا به این نوع ورم پستان از گله حذف شوند. (1) مختصات کلی اشکال مختلف اورام پستان از نظر بالینی در جدول 1-2 صورت خلاصه ارائه شده است :
جدول 2-1: مشخصات کلی اشکال گوناگون ورم پستان از نظر بالینی اقتباس از منبع 8)
کارتیه نرمال
ورم پستان تحت بالینی ورم پستان بالینی
درجه I درجه II حاد و مزمن درجه III
گاو - - - - +
پستان - - - + +
شیر - - + + +
سلول های دفاعی - + + + +
مقدار شیر تولیدی - + + + +
پاتوژن ها - + + + +
طبیعی :-
غیر طبیعی: +
2-2-3- ورم پستان غیر اختصاصی
ورم پستان غیر عفونی یا ورم پستان غیر باکتریایی است که با افزایش سلول های بدنی مشخص می گردد اما نمی توان میکروارگانیسمی را از شیر جدا کرد . ورم پستان غیر اختصاصی معمولاً بدلایل زیر بوجود می آید:
1-ضربه فیزیکی به پستان
2- تحریک شیمیایی بعد از تجویز پمادهای درمانی
8- نامناسب بودن عملکرد دستگاه شیردوشی، این شکل از بیماری ورم پستان ممکن است بالینی یا تحت بالینی باشد (1)
2-2-4- ورم پستان نهفته
این نوع ورم پستان زمانی اتفاق می افتد که عامل اولیه ورم پستان مانند استافیلوکوک اورئوس یا استرپتوکوک آگالاکتیه از پستان جدا شود بدون اینکه SCC افزایش یافته باشد . این اصطلاح بیشتر واژه های تحقیقاتی می باشد و در صنعت دامپروری مصطلح نیست . به عقیده محققین باکتریهای جدا شده مربوط به منفذ مجرایا داخل مجرای پستان بوده و عفونت داخل پستانی واقع نیست .(1)
2-3- شیوع ورم پستان
2-3-1- شیوع ورم پستان تحت بالینی
تعریف آن عبارتست از درصد گاوها یا پستان های آلوده ای که در هر مقطع زمانی تشخیص داده شوند و در اصطلاح اغلب شیوع نقطه ای یا سطح عفونت نامیده می شود . شیوع ورم پستان متفاوت از بروز آن است به طوریکه بروز ، تکرار یا میزان عفونت های جدید است که در گله اتفاق می افتد . تصویر واقعی از شیوع ورم پستان در دسترس نمی باشد. در آمریکا آمارهای مربوط به 80 تا40 سال قبل نشان می دهد که تقریباً 50 درصد گاوهای مبتلا دو کارتیه درگیر داشته اند و یا به عبارت دیگر 25 درصد پستان ها دیگر بوده اند ولی با انجام برنامه های کنترلی ، آمارها در سال 1996 میلادی نشاندهنده این موضوع بودند که تقریباً 88 درصد گاوهای مبتلا با 5/1 کارتیه با ورم پستان درگیر بودند که تقریباً سطح عفونت 12 درصد کل کارتیه ها می باشد وسعی شده است که با انجام شیوه های نوین مدیریتی برای کاهش عفونت های جدید و بهبود بیماران سطح عفونت به 80 درصد گاوها یا 1 درصد کارتیه ها نزدیک شود .
شیوع ورم پستان تحت بالینی خود را در SCC نشان می دهد . شیوع پایین با پایین بودن SCC و شیوع بالا همراه با افزایش SCC می باشد . تحقیقات اخیر در آمریکا نشان داده که SCC در بسیاری از گله ها کمتر از 200000 عد در هر میلی لیتر شیر بوده و این میزان می تواند به عنوان حاشیه بالایی برای شیرهای طبیعی گرفته شده از پستان های غیر آلوده در نظر گرفته گردد . SCC بیشتر از 200000 عدد در هر میلی لیتر شیر معیاری است که نشاندهنده درگیری پستان گاو با تعدادی از میکرو ارگانیسم های مولد ورم پستان می باشد . در آمریکا SCC شیر تولیدی توسط %85 تولید کنندگان کمتر از 400000 عدد در هر میلی لیتر است . متوسط SCC در اتحادیه اروپا ، نیوزیلند واسترالیا کمتر از 800000 عدد در هر میلی لیتر می باشد.(2)
2-3-2- شیوع ورم پستان بالینی
برخلاف ورم پستان تحت بالینی که طی سالیان اخیر شیوع آن کاهش پیدا نموده ، بهمان اندازه شیوع ، ورم پستان بالینی کاهش پیدا نکرده است . در حالیکه ورم پستان های بالینی ایجاد شده به علت استرپتوکوکوس اورئوس و استرپتوکوکوس اگالاکتیه به طور معنی داری کاهش پیدا کرده است نسبت بیماری های ایجاد شده به علت استرپتوکوک های محیطی وکلی فرمها افزایش پیدا کرده است . در مجموع میزان بروز ورم پستان های بالینی نیز اندکی کاهش پیدا کرده است .
ورم پستان بالینی اغلب بصورت میزان بیماری بالینی به ازای هر 10 راس گاوشیری در یک ماه بیان می شود اغلب بررسیها در آمریکا نشان داده که شیوع ورم پستان بین 2 تا5 درصد گاوهای دوشا در ماه است . میزان ورم پستان بالینی ایجاد شده در ماههای گرم و مرطوب تابستان به علت پاتوژن های محیطی به بیشترین حد رسد . در گله های با SCC بالا ورم پستان بالینی بدلیل استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس آگالاکتیه می باشد. گله هایی که SCC پایین دارند ورم پستان بالینی بیشتر ناشی از کلی فرمها و استرپتوکوک های محیطی می باشد از آنجا که بیشتر عفونت ها تحت بالینی است ، بروز بیماری بالینی شاخص ضعیفی برای شیوع ورم پستان در گله است .(8)
2-4 عوامل ایجاد کننده ورم پستان
بیماری ورم پستان گاو بیماری است که عوامل بسیاری اعم از باکتریها، قارچها و ویروسها و حتی عوامل غیر عفونی را در سبب شناسی این بیماری ذکر کرده اند لیکن عوامل شایع واصلی این بیماری را باید در میان باکتریها جستجو کرد . اصولاً ورم پستان ، بیماری است که در اکثر موارد به دنبال ورود باکتریهای بیماریزا به داخل غده پستان ایجاد می گردد (5-8-81) عوامل باکتریایی متداولترین در این بیماری در دو دسته به شرح زیر طبقه بند می شود:
2-4-1- پاتوژن های اجباری پستان
این عوامل معمولاً روی پوست وبافت های سرپستان و یا داخل پستان گاو زندگی کرد و تکثیر می یابند پاتولوژیهای اجباری پستان عبارتند از: استرپتوکوک آگالاکتیه ، استرپتوکوک دیس گالاکتیه ، استافیلوکوک اورئوس کواگولاز مثبت، استافیلوکوک های کواگولاز منفی ، مایکوپلاسما و کورینه باکتریوم بویس . لازم بذکر است که معمولاً در بعضی از منابع استرپتوکوک دیس گالاکتیه را حد واسط بین عوامل ایجاد کننده ورم پستان محیطی و واگیر دارمی دانند به این دلیل که بخوبی در محیط می تواند زنده بماند همچنین در مورد استافیلوکوک های کواگولاز منفی با توجه به محل قرار گرفتن آن ها که در نوک سرپستانک و مجرای پستان می باشد بسیار مشکل می توان آن ها را مسبب ورم پستان بالینی دانست اعتقاد بر این است که در شرایط خاصی ممکن است این باکتری هاسبب افزایش تعداد سلول ها و بروز عفونت تحت بالینی در پستان شوند. (16-5-8-9) این عوامل واگیر دار بوده و عمدتاً در هنگام شیردوشی به وسیله دست های کارگران یا وسایل شیردوشی از گاوی به گاو دیگر انتقال می یابند به همین دلیل ورم پستان حاصل از این عوامل را ورم پستان واگیردار می نامند.(5-8-9-12) پاتوژنهای اجباری پستان خود به دو دسته عوامل بیماریزای اصلی - استرپتوکوک آگالاکتیه ، استافیلوکوک های کواگولاز مثبت ،و مایکوپلاسماها بخصوص مایکو پلاسما بویس و کالیفرنیکم و عوامل بیماریزای فرعی مانند استافیلوکوک های گواگولاز منفی ، استرپتوکوک دیس گالاکتیه و کورینه باکتریوم بویس تقسیم می شوند .عوامل فرعی چندان قادر به به بیماریزای نیستند اما وجود آنها موجب تحریک لکوسیتها جهت هجوم به پستان شده و لذا میزان سلول های دفاعی پستان افزایش می یابد. (5-9-8)
عوامل ایجاد کننده ورم پستان در 2 گروه واگیر دار و محیطی طبقه بندی می گردند که در جدول 1-4 به آن پرداخته شده است .

جدول 2-2: عوامل ایجاد کننده ورم پستان محیطی و واگیر دار( اقتباس از منبع 8)
عوامل محیطی عوامل واگیر دار
استرپتوکوهای محیطی (مانند استرپتوکوک یوبریس و استرپتوکوک دیس گالاکتیه)
کلی فرمها (proteus ، seratia ، klebsille E.coli)
پزودوموناس- آنتروباکترها
مخمرها، قارچها، ویروسها، استافیلوکوک اورئوس استرپتوکوک آگالاکتیه استرپتوکوک دیس گالاکتیه کورینه باکتریوم بوویس مایکوپلاسماها

2-4-2- عوامل فرصت طلب
این عوامل خارج از پستان گاو زندگی می کند. آنها درمحیط مانند مدفوع ، آب ، بستر وغیره وجود داشته و لذا آلودگی پستان به این عوامل از طریق محیط صورت می گیرد با توجه به این اورام پستان حاصل از آن ها را ورم پستان محیطی می نامند.
برخی از این عوامل عوامل عبارتند از اشریشیاکلی، کلبسیلاپنومونیه ، پزودوموناس آئروژینوزا ، آنتروباکتر آئروژنز، اکتینومیسس پیوژنز(8-18)
عوامل فرصت طلب هنگامی که دفاع پستاتن ضعیف می باشد ، هجوم آورده و معمولاً صدمات بسیار شدیدی ایجاد کرده و حتی موجب مرگ دام می شوند اما در میزبان مقیم نگشته ومعمولاً برای گاوان دیگر منبع عفونت واقع نمی گردد . جهت کنترل و پیشگیری از ورم پستان حاصل از این اجرام باید روی مسائل بهداشت محیط تمرکز داشت .( 5-18).
2-4-3- انواع عوامل و اورام پستان حاصل از آنها
2-4-3-1-استرپتوکوک آگالاکتیه
مهم ترین و اصیلیترین استرپتوکوک ها در ایجاد ورم پستان مسری است و میتواند پستان گاو را به صورت تحت بالینی درگیر کند(5-8-18) اساساً داخل پستان زندگی کرده و فقط8 هفته می تواند در خارج از پستان زنده بماند . البته بعضی دامپزشکان عنوان کرده اند که این باکتری ا نگل اجباری پستان نبوده و می تواند در محیط روی دست ها زنده بماند . ورم پستان حاصل از این باکتری معمولاً تحت حاد و تدریجی بوده و ندرتاً فرم درجه 8 بالینی ایجاد می گردد .( 16) بیشتر درگاوهای مسن تر دیده می شود و میزان واگیری آن حدود 25% بوده و همچنین تا 25% در تولید شیر کاهش ایجاد می کند .
انتشار باکتری از گاو به گاو در اغلب زمان شیر دوشی رخ می دهد . با بهداشت شیردوشی و انجام عمل فرو بردن سرپستان ها در مایع ضد عفونی و درمان گاو خشک می توان ورم پستان ناشی از این یباکتری ر ا کنترل و پیشگیری نمود .( 8-1) استرپتوکوک آگالاکتیه نسبت به پنی سیلین ها و خانواده پنی سیلین و اغلب آنتی بوتیک ها حساس بوده وی می توان با این دارو ها در درمان ورم پستان ناشی از آن موفق بود . همچنین اگر پستان گاو به فرم مزمن مبتلا نباشد تولید شیر نیز به راحتی اصلاح می گردد.( 1)
این میکروب در مجاری شیر تکثیر شده و وارد لنف و غده لنفاوی فوق پستانی می گردد. بافت بینابینی دچار فیبروز شده و غدد مولد شیر حالت پیچ خورده پیدا می کند. در نتیجه عمق پستان حالت سفت و سخت یافته و سایر قسمت های آن طبیعی می باشد وبتدریج به میزان این قسمت سخت و فیبروزه افزوده می گردد(8-7)
2-4-3-2- استرپتوکوک دیس گالاکتیه :
این باکتری روی پوست پستان و داخل پستان و لوزتین گاو وجود دارد و در محیط نیز زنده می ماند این باکتری از شیر سالم و شیر ورم پستانی جدا شده است (7-18) این باکتری همراه با اکتینومایسس پیوژنز ورم پستان تابستانه را بوجود می آورد (18) استرپتوکوک ایجاد کننده این نوع ورم پستان تغییر نکند بیماری مجدداً عمودی کند ورم پستان ناشی از این باکتری اغلب ملایم وگاه نیز حاد به فرم بالینی می باشد .(18)

2-4-3-3-استرپتوکوک یوبریس:
این عامل از استرپتوکوکهای محیطی بوده و در دومین ارگانیسم متداول در ورم پستان محیطی است . روی پوست سر پستان ، داخل پستان ، لوزه ها ، مدفوع و واژن گاو زندگی می کند نیز در محیط هم وجود دارد البته باید توجه داشت که سطح باکتری در مدفوع بالا نبوده و از این نظر با کلی فرم ها تفاوت دارد (2-18-22) درفصول سرد اغلب همراه با اشریشیاکلی می باشد حدود %15 موارد بالینی ناشی از عفونت های مخلوط بوده است معمولاً فرم درجه I,II ورم پستان بالینی را ایجاد می کند (18) با روش های بهداشتی معمول نمی توان آن را کنترل کرد (18) این باکتری به درمان پاسخ نسبتاً خوبی دارد . اپسویزاسیون در پستان پایین است و لذا فاگوسیتوز (هضم باکتری) و تخریب باکتری توسط گلبول های سفید خون پائین است. بنابراین درمان آنتی بیوتیکی بسیار مهم و در اکثر موارد پاسخ خوبی بهمراه دارد (18) هر چند به پنی سیلین و تتراسایکلین خوب جذب می دهد اما اگر وضعیت ایجاد کننده ورم پستان تغییر نکند مجدداً بیماری عود خواهد کرد.(18-22)
2-4-4-1- استافیلوکوک اورئوس
این باکتری از عوامل اصلی ایجاد کننده ورم پستان است و می توان گفت که مهمترین عامل ایجاد کننده ورم پستان باشد (41) استافیلوکوک آرئوس اساساً داخل و روی پوست سرپستانکها ، لوزه ، واژن ، بینی گاو و روی پوست حیوان وجود دارد و نیز در محیط اطراف حیوان (غذا ، آب ، انسان ، حیوانات دیگر) هم وجود دارد (15) این باکتری روی سوراخ نوک سرپستانک و اپتیلیوم مجروح- مانند خراشیدگی، بریدگی،زخم ، جراحات ناشی از آبله-کلنی تشکیل می دهد. (5-8-19) . بیشترین زمان آلودگی با باکتری در هنگام اولین زایش می باشد. در هنگام آبستنی حیوان مستعد به آلودگی با باکتری می گردد(41) منبع آلودگی پستان گاوهای آلوده وشیر تولیدی آنها می باشد که می توان با مدیریت قوی بخوبی آلودگی با این باکتری را کنترل کرد .(15-41)
از نظر اثر استافیلوکوک ارئوس بر روی SCC طی یک مطالعه بر روی 82 گله گاو شیری مشخص گردید در 16 گله ای که دارای SCC پایین بوده است میزان شیوع استافیلوکوک ارئوس %44 گزارش گردیده است و در 16 گله ای که دارای SCC بالا بوده اند میزان شیوع استافیلوکوک ارئوس معادل %10 بوده است (p 41) حتی در گاوهاییکه به استناد شمارش SCC ابتلا به ورم پستان بعید به نظر می رسد ، استافیلوکوک ارئوس را می توان مکرراً از گاوهای دارای SCC پایین جدا نمود (41)
اصولاً جهت مطالعه پیشر فت گله آلوده به عفونت ناشی از استافیلوکوک ارئوس انجام آزمایش CMT بر روی کلیه کارتیه ها در هرگاو ضرورت دارد نمونه گاوهاییکه در این آزمایش دارای درجه CMT +2 و +8 هستند باید جهت بررسی میکروبی به آزمایشگاه منتقل گردند.
این باکتری دارای همولیزین آلفاو بتا و نیز آنزیم کواگولاز می باشد . قدرت بیماریزایی آن نیز با تولید همین توکسین ها در ارتباط است و لذا شدت بیماری مانند سایراورام پستانها رابطه چندانی با تکثیر و تزاید تعداد باکتری ندارد یکی از بیشترین راههای انتشار باکتری ، انتقال از گاو به گاو در هنگام شیردوشی- بدلیل برخورد بدنی گاوها و دستگاه و انسان- می باشد (15-18-20-41) استافیلوکوک ارئوس تمام اشکال بالینی ورم پستان گاو را ایجاد می کند و جز عوامل اصلی ایجاد کننده ورم پستان بصورت تحت بالینی می باشد .( 7-8-19) این باکتری در فرم بالینی از طرق توکسین های مترشحه خود موجب انقباض آتریولها و ایجاد نکروز گانگرن می گردد از جمله فاکتورهای مقاومت این پاتوژن می توان به موارد زیر اشاره نمود :
1- پروتئین A : تولید شده بوسیله استافیلوکوک ارئوس به پروتئین F ایمنوگلولبین G متصل شده و در نتیجه فعالیت اپسونیزه کردن وفاگوسیتوز نوتروفیل ضعیف می شود (28)
2- کپسول های ایجاد شده بوسیله استافیلوکوک ارئوس که در اپسویزاسیون فاگوسیتوزو فعالیت کمپلمان ایجاد اختلال می کند (8)
3-Alfatoxin که توسط استاف ارئوس تولید می شود و می تواند غشای تروفیل ها را تخریب نموده و خاصیت فاگوسیتو زی آن ها را از بین برد و مسئول بروز ورم پستان قانقاریایی است (8-41)
4- انعقاد پروتئین ها پلاسما با ایجاد سد فیزیکی در برابر فاگوسیتوز باکتری را محصور نموده و شرایط رشد و ایجاد پری گنه را برای باکتری فراهم می کند (8)
5- لکوسیدین حاصل از استافیلوکوک ارئوس به ویژه بر روی لکوسیت ها اثر می کند و باعث تخریب و غیر فعال کردن آنها می شود.( 8)
6-میکرو ابسه و کلونی تولید شده بوسیله استافیلوکوک ارئوس داخل پستانی عامل بیماری را از فعالیت محافظت می کند و همچنین استافیلوکوک ارئوس در داخل نوتروفیل باقی مانده و سبب بروز عفونت پستانی مجدد می گردد چنانچه عفونت در اوایل دوره شیرواری ایجاد شود ورم پستان فوق حاد همراه با گانگرن ایجاد می گردد- به اصطلاح ورم پستان گانگرونوز به وجود می آید- در مراحل بعد شیرواری با هنگام خشک شدن پستان ، عفونت جدید معمولاً واکنش عمومی ایجاد نکرده شکل مزمن یا حاد به وجود می آید (5-18) در شکل گانگرونوز ، ادم یا خیز موضعی، خارج شدن سرم در قاعده و اطر اف سرپستانک ها و مرگ بافت بوجود می آید. این جراحات تنها بوسیله استافیلوکوک ارئوس درپستان گاو ایجاد می گردد. در این شکل تب شوک و توکسمی نیز تولید میشود.
استافیلوکوک ارئوس به دلیل شکل خاص بیماریزایی یکی از مقاوم ترین اورام پستان را نسبت به درمان ایجاد می کند. کمتر از %50 بهبود باکتریولوژیکی رخ می دهد (8) بسیاری از انواع این باکتری بدلیل دارا بودن آنزیم پنی سیلیناز به پنی سیلین مقاوم می باشد (1) گزارش شده است که بسیاری از استافیلوکوکهای جدا شده از اورام پستان گاو در آزمایشگاه نسبت به پنی سیلین و تتراسایکلین حساس هستند اما احتمالاً بدلیل اینکه دارو بخوبی به میکروبهای موجود در پستان نمی رسد پاسخ به درمان ناچیز است . به هر حال این باکتری به کلوگزا سیلین و بخش دیگری از آنتی بیوتیک ها مانند آکساسیلین ونفسیلین حساس می باشد (2)
2-4-4-2- استافیلوکوکهای کواگولاز منفی:
اغلب اولین باکتری است که درشیر گاوانی که در آغاز اولین دوره شیر واری می باشند . دیده می شود این باکتری روی پوست وجود داشته و راه انتقال آن بخوبی مشخص نشده است (7-22) CMT را مثبت نمی سازد . در واقع برای پستان بیماریزا نبوده و ورم پستان احتمالی ناشی از آن سبک میباشد (18-22) بالا رفتن تعداد این باکتری در شیر نشانه عدم رعایت بهداشت می باشد.
2-4-4-2-1-استافیلوکوک اپیدرمیس:
یک نوع استافیلوکوک کواگولاز منفی است که در محیط کشت بلاد آگار کنیهای سفید رنگی بوجود می آورد. محل زندگی آن روی پوست بدن گاو خصوصاً پوست پوستان گاو و اطراف کارتیه ها است البته این باکتری می تواند از دست کارگر شیردوش هم به پستان گاو منتقل شود . چرا که در مواقعیکه بهداشت زمان شیردوشی رعایت نگردد میزان این باکتری در سطح کارتیه گاو بالا می رود . از طریق مجرای سرپستانک وارد شده وایجاد جراحت می کند البته ضایعات ایجاد شده در پستان خفیف می باشد و این عوامل با فعال شدن سیستم دفاع پستان و رعایت بهداشت زمان شیردوشی خود بخود از بین می رود نیاز به درمان ندارد .
2-4-4-2-2-استافیلوکوک ساپروفیکوس
این باکتری هم استافیلوکوک کواگولاز منفی است محل زندگی مثل اپیدرمیس روی پوست بدن گاو و پستان است این پاتوژن بیماریزا نیست و در شرایطی که بهداشت شیردوشی( ضد عفونی پستان بعد از شیردوشی، ضد عفونی دستگاه شیردوشی، شستشوی دست کارگر، استفاده از دستمال یکبار مصرف جهت خشک کردن پستان گاو) رعایت نگردد این عامل می تواند ضایعات خفیف در پستان گاو ایجاد کند که این ضایعات بدون درمان بصورت خود بخود بهبود پیدا می کند.
2-4-4-3- کورینه باکتریوم بوویس:
این باکتری یکی از ساکنین معمولی پستان گاو می باشد وبطور کلی غیر بیماریزا تلقی می شود اما گاه تنها میکروبی است که در شیر ورم پستانی یافت می شود که البته ممکن است ظهور آن بعد از ناپدید شدن عامل اصلی بوده یا اینکه واقعاً عامل اصلی باشد (4-24) چون وجود آن تا حدی موجب افزایش تعداد سلول های سوماتیک شیر می گردد حضور آن در پستان مقاومت کارتیه ها نسبت به پاتوژن های اصلی یا فرصت طلب را افزایش می دهد (5-18) گزارش شده در برخی گله ها توانسته ایجاد ورم پستان کندو نیز احتمال داده اند می تواند در تولید شیر به میزان کمی کاهش ایجاد کند و نیاز به کنترل و پیشگیری ندارد(24)
2-4-4-4-مایکوپلاسما:
حداقل 7 نوع مایکوپلاسما از موارد کلینیکی ورم پستان جدا شده اند که تقریباً نیمی از عفونت های داخل پستانی مایکوپلاسما بوسیله مایکوپلاسما بوویس و یک چهارم آن بوسیله مایکوپلاسما کالیفرنیکم ایجاد میشود و مایکو پلاسما الکالسنس ، مایکوپلاسما یجنیتالیوم ، مایکوپلاسما کانادانس و بندرت مایکوپلاسما مولیکوتس مابقی انواع ورم پستان مایکوپلاسمایی را ایجاد می کنند (8-29) گونه های مایکوپلاسما عوامل بیماریزایی دارند که سیستم ایمنی گاو را با روش های پیچیده مهار می کنند . اگر چه ترشحات موارد بالینی عفونت های داخل پستان مایکوپلاسمایی ، محتوی غلظت بالایی از نوتروفیل ها است ولی مایکوپلاسماها تحت تاثیر فاگوسیتوز قرار نگرفته و به تکثیر خود ادامه می دهند (8) گونه های مایکوپلاسما فعال کننده لنفوسیت های B هستند و تولید سیتوکینها و سلول های T سیتوتوکسیک را تحریک می کنند.گزارش شده است که توانایی ویژه مایکوپلاسماها در تحریک یا مهار سیستم ایمنی که پاسخ شدید داخل پستانی به عفونت مایکوپلاسمایی نامیده شده است به جای محافظت سبب بروز تغییرات هیستو پاتولوژی و مشاهده واکنش التهابی می شود( 29) نشان داده شده است که مایکوپلاسمابوویس پلی ساکارید پیچیده ای تولید می کند و به عنوان یک توکسین التهابی قوی فعالیت نموده و نفوذ پذیری عروق را افزایش می دهد و لکوسیتها را به وسیله کموتاکسی( جاذبه شیمیایی) به محل التهاب جذب می کند(8)
درمناطقی از پستان که فرایند التهاب به اندازه کافی شدید است . پس از کاهش مرحله حاد حبابچه ها و مجاری بطور پیشرفته و کامل توسط فیبروز جایگزین می شوند در مناطقی از پستان که با شدت کمتری درگیری شدند واکنش التهابی حاد ممکن است کاهش یافته و تولید شیر در سطح کمتر یا در شیر دهی بعدی از سرگرفته شود (29) آبسه های متعدد در اندازه کوچک (میکروسکوپی) تا قطر cm 1 بطور معمول تشکیل می شوند . آبسه ها ممکن است برجستگی هایی قابل مشاهده و لمس ایجاد کنند . از آنجا که آبسه ها محتوی مایکوپلاسمای زنده هستند وجود آن ها ممکن است مسئول دفع متناوب مایکوپلاسما ازگاوهایی باشد که بطور مزمن عفونی شده اند(8). از اصلی ترین مشخصات ورم پستان مایکو پلاسمایی عدم پاسخ آن نسبت به درمانهای آنتی بیوتیکی معمولی ورم پستان است و چنانچه مواردی از ورم پستان در گله رخ داد که به درمان پاسخ نداده و در آزمایشات کشت باکتری نیز ارگانیسمی مشخص نشد باید به ورم پستان مایکوپلاسمایی مشکوک شد ( 8-29) ورم پستان مایکوپلاسمایی به دو فرم تحت بالینی و بالینی (درجه II,I ) بوده و ممکن است درهر مرحله از شیر واری یا دوره خشکی رخ دهد در گاوان تازه زا یا خشک نشانه های آن شدید تر می باشد علائم بالینی این نوع ورم پستان عبارتند از :
1-کاهش ناگهانی شیر تا آنجا که ممکن است در فاصله بین شیردوشی میزان تولید شیر به صفر برسد ( 12-20)
2- تورم مفاصل و حتی لنگش
3- پنومونی (25)
4- تغییر حالت شیر به این نحو که اگر شیر را مدتی بی حرکت در جایی قرار دهند ذرات شن مانندی در آن رسوب کرده و مایع آبی کدری در روی آن باقی می ماند.
5- ترشحات پستان حالت دلمه ای و چرکی یافته ممکن است تغییر رنگ دهد( قرمز ، قهوه ای ، خاکستری) : این ترشحات ممکن است هفته ها و حتی ماهها ادامه یابند .
در کارتیه مبتلا تورم شدید و تقریباً بدون درد دیده می شود (8) در بسیاری از مبتلایان میزان تولید شیر هرگز به مقدار قبلی نمی رسد و دامهاییکه بهبود یافته و مجدداً شیر تولید می کنند متناوباً میکروارگانیسم را دفع خواهند نمود (24) این ورم پستان نسبت به درمان های معمول ورم پستان مقاومت بوده و حتی درمان با آنتی بیوتیک های پستانی معمولی بر شدت آن می افزاید.( 8)
2-4-4-5-کلی فرم ها
عوامل اصلی ورم پستان کلی فرمی عبارتند از : اشر یشیاکلی ، آنتروباکتر آئروژنز، کلبسیلا پنو مونیه این باکتریها در محیط زندگی گاو شایع بوده و E.Coli را می توان از دستگاه گوارش ، مدفوع ومواد آلوده به مدفوع مانند بستر و یا وسایل شیردوشی جدا کرد. ( 8-18)
اغلب آن ها فرم حاد درجه III فرم بالینی ورم پستان را ایجاد کرده و ندرتاً فرم تحت بالینی را بوجود می آورند(18). گزارش شده است که در گله هایی که میزان آلودگی با استرپتوکوکها واستافیلوکوک ها پایین بوده و پیشگیری از آن ها با موفقیت انجام گرفته، حساسیت بیشتری نسبت به اورام پستان کلی فرمی ایجاد می شود (8). انگلستان طی مطالعه ای در سال 1991 بر روی 180 راس گاو مبتلا به ورم پستان بالینی مشخص گردید که %80 از اورام پستان بالینی ناشی از کلی فرم ها بوده و در آمریکا مطالعه ای دیگر در سال 1998 بر روی 1500 راس گاو معلوم شد که E.coli و کلبسیلا و آنتروباکتر %12 از اورام پستان حاد را بوجود آورده اند. (8-18)

2-4-4-5-1- اشر شیاکلی :
این باکتری شایع ترین عامل ورم پستان در میان عوامل کلی فرمی می باشد. (1-8) . در مدفوع، محیط آب آلوده به مدفوع وجود دارد بنابراین انتشار آن از طریق محیط به گاو می باشد. (18) در شرایط غیر بهداشتی و مرطوب بیشترین میزان وقوع را دارد و اصولاً یکی از عوامل شایع فرم درجه III بالینی می باشد گاو در دروان خشکی معمولاً نسبت به این باکتری مقاوم بوده اما در شروع و انتهای دوره خشکی حساس است. اشر یشیاکلی ، اندوتوکسین تولید می کند. اندوتوکسین موجب افزایش قابل ملاحظه نوتروفیل ها در شیر شده و لذا حالت نوتروپنی مشخص بروز می کند (8) مرگ ممکن است در عرض 1-6 ساعت رخ دهد و در مواردی که اقدام به درمان نمی شود ممکن است ورم مفصل خرگوشی نیز دیده شود (18) اگر گاوها از این فرم نجات یابند تولید شیر آن ها تا حدی بازگشت نموده و در شیرواری بعد تولید آن ها کاملاً به حالت اولیه باز می گردد زیرا این باکتری به بافت پستان تهاجم نکرده و تغییرات غیر قابل برگشت ایجاد نمی کند (8-18). این باکتری به پنی سیلین و کلوکساسیلین مقاوم بوده و حساسیت متغییری نسبت به آنتی بیوتیک های دیگر دارد که تست آنتی بیوگرام را لازم می سازد. ( 22-39)

2-4-4-6-کورینه باکتریوم پیوژنز( اکتینومایسس بیوژنز)
این باکتری پراکندگی گسترده ای داشته و در لوزه ها ، پرده های موکوسی، دستگاه تناسلی و زخم ها یافت می شود. این نوع ورم پستان در ماه های تابستان بسیار شایع بوده و به ورم پستان تابستانه مشهور است (18-24)
بیشترین وقوع بیماری در فصل فعالیت مگس های گزنده دیده می شود. گفته شده است که معمولاً مخلوطی از باکتری های دیگر مانند استرپتوکوک دیس گالاکتیه و میکروکوکوس های بی هوازی مانند پیتوکوکوس ایندولتیکوس همراه با کورینه باکتریوم بیوژنز در ایجاد ورم پستان تابستانه نقش دارند این باکتری همچنین ممکن است به دنبال سایر اورام پستان شدید بطور ثانویه مسئله ساز باشد (8-18) . پنی سیلین در آزمایشگاه بر این باکتری موثر است اما نتایج درمانی آن ضعیف می باشد و ممکن است در صورتیکه تشخیص درمان سریع انجام شود بتواند مقید واقع شود ( 22) . گفته شده سدیم سولفا دیمیدین یا تتراساکلین ها بهتر از پنی سیلین می باشد. (18-22) . کارتیه مبتلا باید مکرراً تخلیه شود (22) در هر حال باید توجه داشت پیش آگهی بیماری خوب نبود و علی رغم درمان ممتد و شدید حداقل %50 کارتیه ها از کار خواهند افتاد در تولید بسیاری از کارتیه هایی که درمان می شوند نیز کاهش می یابد(22)
2-4-4-7- سایر عوامل ایجاد کننده ورم پستان (18)
از سایر کلی فرمها :
1-7: کلبسیلا پنومونیه
2-7: آنترو باکتر آئروژنز
از سایر کورینه باکترها:
8-7: کورینه باکتریوم اولسرانس
باکتری های گرم منفی دیگر:
4-7: پزودموناس آئروژینوزا
5-7 : پاستورلاها
6-7: سراتیا مارسه سنس
7-7: پروتئوس
8-7 سیتوباکتر ، سالمونلا ، مورکسلا

2-4-4-8-عوامل غیرشایع:
1-8: نوکاردیا استروئیدس 5-8 : کلستریدیوم پرفرنژنس
2-8 : باسیلوس سرئوس 6-8 : مخمرها، کپکها، قارچها
8-8: مایکوباکتریومها 7-8: پروتکا
4-8 : لپتوسپیراها 8-8 : ویروسها
9-8: ریکتزیاها

2-5- مکانیسم دفاعی
عفونت داخل پستانی زمانی حاصل می شود که عامل عفونت موفق به گذر از مجرای سرپستان شده به بافت تولید کننده شیر برسد . این امر حادث نمی شود مگر اینکه بر مکانیسم های متعددی که جهت ممانعت از نفوذ باکتری طراحی شده و رشد باکتری را متوقف می کند چیره شود ابتدا یک سیستم دفاعی غیر اختصاصی اولین مرحله دفاعی را در برابر تهاجم عوامل عفونت زا تشکیل می دهد. این سیستم شامل مجرای سر پستانک، سلول های دفاعی بیگانه خوار و عوامل ضد میکروبی محلول می باشند. در صورتیکه سیستم دفاعی غیر اختصاصی نتواند در برابر هجوم عوامل بیماریزا مقاومت ورزد بافت های غدد پستانی از سیستم اختصاصی دفاعی کمک می گیرند و این سیستم در ایجاد مقاومت در برابر عفونت های بعدی نیز موثر است .لنفوسیت های مختلف تشکیل دهنده دفاع اختصاصی هستند. (36)

2-5-1- مکانیسم های دفاعی غیر اختصاصی پستان گاو:
2-5-1-1- مجرای سرپستان
این مجرا از راه های فیزیکی به همراه بامواد ضد میکروبی و شیمیایی موجود در آن اولین سد را در مواجهه با پاتوژن های مولد ورم پستان تشکیل می دهد این مجرا یک لایه اپیدرم کراتین دار شبیه پوست سرپستان داشته و وقتی نقش آنتی باکتریال موثر دارد که کانال مزبور بسته بوده و عضله اسفنگتر آن چین های اپتیلیوم سنگفرشی را که دندانه دار است در هم نموده یک انسداد ایجاد می کند (6) پس از شیردوشی ماده کراتین به داخل کانال ترشح می شود حدود 20 تا 80 دقیقه پس از دوشش کانال کاملاً بسته می شود. (36)
2-5-1-2- عوامل ضد میکروبی محلول در ترشحات پستان:
2-5-1-2-1-لاکتوفرین :
گلیکو پروتئینی است که خاصیت جذب آهن در حضور بیکربنات را دارا می باشد. میزان این ماده در شیر نرمال بسیار پایین و در غدد پستانی غیر عفونی به میزان1/0 تا 5/0 میلی گرم در میلی لیتر می رسد لاکتوفرین از سلول های اپتیلیوم و لکوسیت های چند هسته ای منشاء دارند خارج کرده بدین طریق رشد این باکتریها را محدود می سازد. (18-22-36)

2-5-1-2-2-لاکتو پراکسیداز
شیر دارای آنزیم Lp می باشد در حضور تیوسیانات و این آنزیم مانع رشد باکتری های گرم مثبت و کشتن باکتری های گرم منفی می شوند. باکتریهای گرم مثبت مانند استرپتوکوکوس یوبریس بعلت اینکه مقدار کافی تولید می کنند این مکانیسم در کنترل آن ها مفید است .سطح تیوسیانات در شیر بستگی به رژیم غذایی دارد وبا مصرف گونه های براسیگا و لگومینه میزان آن بالا می رود ( 36) باکتری های گرم منفی کمتری تولید می کند و این مکانیسم در کنترل آن ها چندان مهم نیست (18)
2-5-1-2-3-کمپلمان:
این واژه مخصوص پروتئین هایی است که وقتی با هم کار می کنند روی باکتری هایی گرم منفی تاثیر کشندگی زیادی دارند. ( 29)
2-5-1-2-4- ایمنوگلوبولینها :
نقش اولیه ندارند گو اینکه آغوز حاوی مقدار زیادی از آن است ولی گاو تازه را به ورم پستان شدید مبتلا می شود نقش آنتی بادیهای اختصاصی کاملاً مشخص نیست و احتمالاً نقش اپسونیزاسیون دارند یعنی به باکتری ها چسبیده و باعث تحریک PMN ها شده و فاگوسیتوز سریعتر انجام می گیرد.( 8-36)
اصولاً چهار دسته آنتی بادی در گاو توصیف شده است که در جدول 1-5 آمده است .
جدول 2-3: توزیع فراوانی انواع آنتی بادهای در ترشحات شیر،آغوز و سرم خون بر حسب mg در 10 میلی لیتر اقتباس از (18)
IgM IgA IgG2 IgG1 ترشحات
880 89 2200 1400 سرم خون
540 470 250 9000-4000 آغوز
9 18 6 40 شیر
در مورد منشاء هر یک از Ig های شیر نظ