لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 24
استاندارد
استاندارد واژه‌ای انگلیسی به‌معنای پرچم و عَلَم است، و از کلمه Stand به‌معنی ایستادن، ماندن، و قرارگرفتن اخذ شده است. استاندارد در اصطلاح متداول امروزی به‌معنای مقیاسی برای اندازه‌گیری، مدل و نمونه اشیاء، تعیین کمیّت و کیفیت، و آنچه دارای مشخصات رسمی است به‌کار می‌رود.
استانداردها مدارکی دربرگیرنده قواعد و رهنمودها یا ویژگی‌هایی برای فعالیت‌ها یا نتایج آنها هستند که به‌منظور استفاده مکرر عمومی، ایجاد هماهنگی و وحدت، توسعه تفاهم، تسهیل ارتباطات، صرفه‌جویی در اقتصاد ملی، حفظ سلامت و ایمنی عمومی، و گسترش مبادلات بازرگانی داخلی و خارجی فراهم آمده و توسط سازمان معتبری تصویب شده باشند طبق تعریف سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو) هر استاندارد نتیجه تلاش خاصی است که برای هماهنگ کردن جریان یا محصولی معیّن پدید آمده و به‌تصویب مقام صالحی رسیده باشد و ممکن است به یکی از شکل‌های زیر باشد: الف) نوشته‌ای حاوی یک سلسله شرایط لازم؛ ب) واحدی اساسی یا کمیّتی ثابت مانند آمپر، صفر مطلق، و جز آن؛ و ج) ابزاری مادی برای سنجش، مانند متر.
تاریخچه
استاندارد از دیرباز در زندگی بشر وجود داشته و مانند بسیاری از پدیده‌های طبیعی، شناخت و برداشت انسان از محیط بوده که از آغاز به‌صورت ناخودآگاه تحقق یافته است. گسترش فن و تجارت در ادوار گذشته انسان را واداشته است تا در برخی زمینه‌ها، به‌ویژه در اندازه‌گیری‌های یکسان و نیز ساخت وسایل و لوازم، استانداردهایی را تعیین کند. وجود ظروف سفالین یک شکل، کشتی‌هایی با طرح و شکل یکسان، ابعاد ثابت و مشخص آجرها، و حتی قطعات سنگ در بنای اهرام مصر نشانه‌هایی از استاندارد در عهد باستان محسوب می‌شود.
در ایران، در زمان داریوش اول هخامنشی، وزنه‌های استانداردشده‌ای بر اساس واحدی به نام کرشه ساخته می‌شد که معادل 3/83 گرم بود. در انگلستان زمان پادشاهی جان، در منشور کبیر استانداردهایی درباره اوزان و مقیاس‌ها در امر تجارت تعریف شده است. اما پس از عصر رنسانس، با توجه به تحول بنیادی در طرز تفکر اجتماعی و رشد اختراعات و تولیدات صنعتی (انقلاب صنعتی)، استانداردهای صنعتی نیز پدید آمد. با رشد فن‌آوری و افزایش کارخانه‌ها، استانداردهای دیگری از قبیل فنون کنترل کیفیت، توصیف ویژگی‌ها، و جز آن به ثبت رسید .
به‌کارگیری این استانداردها توسط تولیدکنندگان و محققان مستلزم آن بود که به‌شکل مکتوب در آیند و در کتابخانه‌ها و مراکز استاندارد نگهداری و سازماندهی شوند. به همین سبب، تدوین استانداردهای بین‌المللی در زمینه‌ها و سطوح مختلف توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو) انجام گرفت و به‌صورت جزوه‌هایی منتشر شد و به کلیه کشورهای عضو سازمان ارسال گردید.
در ایران، نخستین حرکت مدون استانداردنویسی با تصویب قانون اوزان و مقیاس‌ها در سال 1304 آغاز گردید و در سال 1332 به لحاظ ضرورت تعیین ویژگی‌های کالاها و جلب توجه تولیدکنندگان و واردکنندگان به اهمیت کالاهای استاندارد شده، تشکیلاتی جهت تهیه و تدوین استانداردهای ملی در وزارت بازرگانی ایجاد شد. در سال 1339، با تصویب قانون تأسیس مؤسسه استاندارد ایران، کار رسمی این مؤسسه در چارچوب اهداف و مسئولیت‌های تعیین شده در این قانون ادامه یافت و در سال 1343 به مؤسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران تغییر نام داد. مؤسسه استاندارد از سال 1340 به عضویت ایزو از سال 1344 به عضویت کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک در آمد .
نخستین استانداردهای تهیه شده به ویژگی و درجه‌بندی کالاهای صادراتی (عموماً محصولات کشاورزی) اختصاص داشت و به‌صورت آزمایشی تدوین شد. تا سال 1343 هفده استاندارد به‌صورت آزمایشی تهیه گردید که عموماً مربوط به کالاهای سنتی و به‌منظور کمک به بهبود صادرات بود ولی بعدها تصمیم گرفته شد که در همه زمینه‌ها استانداردهای لازم تدوین شود و تهیه استانداردها از حالت آزمایشی به‌صورت قطعی تغییر یابد. در سال 1345 برای نخستین بار علامت استاندارد ایران بر روی کالاهای ایران مشاهده شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، ضرورت دگرگونی در ساختار اقتصادی کشور و توجه جدّی به امر کیفیت منجر به تدوین استانداردهای ملی گردید و مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به تهیه و تدوین و نشر استانداردهای ملی ایران در زمینه‌های مختلف مواد و مصالح و فرآیندها پرداخت (1:7-2). تدوین استانداردهای ملی با مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، نمایندگانی از سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط، صاحبان صنایع، نماینده‌های انجمن‌های صنفی مربوط، و جز آن انجام می‌شود. در این فعالیت، کارشناسان مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و ادارات کل تابعه به‌عنوان دبیر تدوین فعالیت دارند. این مؤسسه در حاشیه کار اصلی خود، یعنی تهیه استانداردها، وظیفه گردآوری و سازماندهی استانداردهای سایر کشورها و نیز هماهنگی و ارتباط با سازمان جهانی استانداردها (ایزو) را عهده‌دار است. کتابخانه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بسیاری از استانداردهای جهانی و خارجی را در مجموعه خود دارد که، به‌لحاظ صرفه‌جویی‌های ارزی و اقتصادی، کتابخانه‌های تخصصی می‌توانند به این مؤسسه مراجعه کنند .
انواع استاندارد
استانداردها را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
- استاندارد کارخانه‌ای. این نوع استاندارد با مشارکت کلیه بخش‌های مختلف یک واحد تولیدی از قبیل بخش طراحی، بخش تولید، بخش کنترل، بخش تدارکات، و مانند آن به‌منظور هماهنگ کردن مواد اولیه، قطعات، قابلیت تعویض‌پذیری، شیوه ارتباط، روش تولید، روش کنترل، روش بازرسی، طراحی و مهندسی، روش آزمون، روش تعیین کیفیت، روش نمونه‌گیری، و جز آن در سطح کارخانه تهیه و تدوین می‌شود.
- استاندارد ملی. این نوع استاندارد به‌منظور حفظ و افزایش سطح فن‌آوری، با نظر کلیه دست‌اندرکاران، صاحب‌نظران و متخصصان؛ از جمله تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، و مسئولان توسط مؤسسه استاندارد کشورها در سطح کشور تدوین و منتشر می‌شود. استانداردهای ملی از نظر اجرایی به دو دسته استاندارد اجباری و استاندارد تشویقی تقسیم‌بندی می‌گردد: الف) استاندارد اجباری که در رابطه مستقیم با ایمنی و بهداشت، محیط زیست، یا تجارت خارجی است و قانوناً از نظر اجرا اجباری اعلام می‌شود؛ ب) استاندارد تشویقی که تولیدکننده با توجه به توان بالای تولید و نیز علاقه‌مندی و موافقت خود داوطلبانه تمایل به اجرای آن دارد .
- استاندارد منطقه‌ای. این نوع استاندارد توسط تعدادی از کشورهای همجوار یا دارای دادوستد تجاری، به‌منظور سهولت در مبادلات اقتصادی و کاهش هزینه‌های بازرسی، تهیه و تدوین می‌شود و به‌عنوان شاخص در منطقه‌ای از جهان مورد استناد و استفاده قرار می‌گیرد.
- استاندارد بین‌المللی. این نوع استاندارد توسط سازمان‌های بین‌المللی از قبیل کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک و سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو) بر اساس نیازهای بین‌المللی توسط کمیته‌های فنی گوناگون به‌صورت پیش‌نویس تهیه و تدوین شده و، پس از ارسال برای کلیه کشورهای عضو سازمان و بررسی و تأیید آنها، به‌صورت استاندارد بین‌المللی منتشر می‌شود.
استانداردها در کتابخانه‌ها
در کتابخانه‌های علوم و فن‌آوری، از جمله کتابخانه‌های مهندسی، استانداردها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. استانداردها هم به‌صورت تک‌نگاشت‌ها و هم به‌صورت مجلداتی از همان تک‌نگاشت‌ها منتشر می‌شوند و از نظر فهرست توصیفی تفاوت چندانی با سایر انواع مدارک کتابی ندارند. هنگامی‌که استانداردها به‌صورت مجلّد منتشر و به متقاضیان ارائه می‌گردند در واقع مجموعه‌ای را تشکیل می‌دهند که می‌توانند در مجموعه کتب جایی را برای خود باز کنند. اما استانداردهای تک‌برگی یا چندبرگی معمولاً بهتر است به‌صورت سری نگهداری شوند.
استانداردهای چاپ شده کتابی معمولاً دارای نمایه‌های جامعی هستند و به‌عنوان منابع مرجع در کتابخانه‌های تخصصی نگهداری می‌شوند. فهرست مندرجات این‌گونه منابع معمولاً از رده‌بندی خاصی (مانند دهدهی‌جهانی) پیروی می‌کند و نظام رده‌بندی به‌کار گرفته شده نیز بر حسب شماره سریال "استاندارد" سازماندهی می‌شود. هریک از مجلدات استاندارد دارای نمایه موضوعی است که ارجاعات مربوط به شماره‌های مورد نظر را فراهم می‌کند.
برای انتخاب استانداردها در کتابخانه‌های تخصصی، ابزارهای خاصی چون سالنامه‌ها و نمایه‌نامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. مدارک استاندارد ملی ایران در چهار مقوله: آیین‌کار، ویژگی، روش‌های آزمون، و واژه‌نامه موضوعی تهیه می‌شوند و به ترتیب الفبایی موضوعی و شماره رده در سالنامه‌ها به‌چاپ می‌رسد. استفاده کننده با مراجعه به این سالنامه‌ها، عنوان و شماره مدرک را بازیابی کرده و اصل مدرک را از مرکز فروش مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه می‌کند یا در تالار مطالعه کتابخانه مؤسسه مورد استفاده قرار می‌دهد.
استاندارد باز
استاندارد باز نوعی استاندارد است که در دسترس عموم مردم است و بر رعایت حقوق مختلفی در استفاده از آن تأکید شده است. تعریف‌های گوناگونی از استاندارد باز وجود دارد که بر روش تهیه، دسترسی، بها و یا چگونگی اعمال تغییرات بر یک استاندارد تمرکز دارند. با این وجود این تعریف‌ها در نکات زیر با هم اشتراک دارند:
دسترسی آسان برای مطالعه و استفادهٔ همگان.
تولید استاندارد در فرآیندی باز که شرکت در آن برای همه آسان باشد.
به گروهی خاص وابستگی نداشته باشد یا توسط آن کنترل نشود.
بعضی از تعریف‌های استاندارد باز در زیر می‌آید.
تعاریف
انستیتو ملی استانداردهای آمریکا (ANSI)
این سازمان استانداردی را باز می‌داند که در فرآیندی ایجاد شده باشد که نتیجهٔ اجماع گروهی باشد که نمایندگان همهٔ کسانی که استاندارد به هر شکل به آنها مربوط می‌شود یا علاقه دارند آزاد باشند در آن شرکت کنند
بروس پرنز
بروس پرنز در کتابی که در مورد استانداردهای باز به چاپ رسانده، عقیده‌اش را این طور بیان می‌کند که باز بودن استاندارد به پایبندی آن به سلسله اصل‌هایی و همچنین روش ارائه و کارکرد استاندارد برمی‌گردد. اصول پیشنهادی پرنز از این قرار است:
دسترسی: خواندن و به‌کارگیری استانداردهای باز برای همگان آزاد است.
حداکثر کردن انتخاب کاربر نهایی: استانداردهای باز بازاری رقابتی و منصفانه برای پیاده‌سازی ایجاد می‌کنند و از وابستگی مصرف‌کنندگان به یک گروه یا فروشندهٔ خاص جلوگیری می‌کنند.
رایگانی: پیاده‌سازی استانداردهای باز برای همه آزاد است و برای این کار نباید پولی دریافت شود. ممکن است برای دریافت گواهی انطباق با استاندارد پرداخت هزینه لازم باشد.
نفی تبعیض: استانداردهای باز و سازمان‌های ناظر بر آنها به جز انطباق فنی محصول با استاندارد مورد نظر رجحانی بر استفاده‌کنندگان از این استانداردها قائل نیستند.
گسترش یا محدود کردن: می‌توان پیاده‌سازی‌های استانداردهای باز را گسترش داد و یا به موارد خاصی محدود کرد. با این حال می‌توان شرائطی برای این گسترش یا محدودیت‌ها قائل شد.
اعمال تجاوزگرانه: استانداردهای باز می‌توانند مجوزهایی داشته باشند که از تحریف استاندارد توسط دیگران جلوگیری کند. ممکن است این مجوز گسترش‌دهندگان را ملزم کند همواره اطلاعات مرجع را در گسترش‌های خود ذکر کنند، یا همواره اجازهٔ استفاده و تغییر نسخهٔ جدید را به دیگران بدهند. به جز این حالت، نمی‌توان مانعی برای گسترش استانداردهای باز ایجاد کرد.
استانداردهای جهانی
استانداردهای جهانی یا بین‌المللی توافق‌هایی هستند که در مسایل تکنیکی در سطح تمام کشورهای جهان رعایت می‌شوند.
این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید
دانلود تحقیق کامل درمورد استاندارد