- اهمیت ضرورت انجام پژوهش
کشور ما ایران یکی از کشورهایی است که دارای سابقه و فرهنگ کار تیمی است . در ساختار اجتماعی سنتی ما به ویژه در جماعت های روستایی و عشایری که قرن ها ستون بنای اجتماعی بوده اند ، بسیاری از کار ها به شکل تیمی و با همکاری انجام شده است . اما فرهنگ و نگرش کار تیمی تا حدی که پاسخگوی نیازهای کنونی باشد قوام نیافته است . (حبیبی ، 1383)
یکی از معیار هایی که کشور های توسعه یافته را از کشور های در حال توسعه مجزا می کند ، فرهنگ گروهی کار کردن است ، در کشورهای توسعه نیافته ، افراد علاقه ای به فعالیت گروهی ندارند و همین امر سبب می شود علاوه بر صرف انرژی بیشتر ، کارها با کیفیت پایین تری انجام پذیرد . اصولاً جهت رسیده به یک جامعه کارآفرین ، رشد فعالیت های گروهی نیز ضروری است و بدون چنین ویژگی ، کارآفرینی در جامعه فراگیر نخواهد شد . (میرزا آقایی ، 1382)
موجودیت یک شرکت در گروه افرادی است که برای تأمین هدفی مشترک دور هم جمع می شوند برای موفقیت در محیط های کاری و در پاسخ به چالشهای کاری و در پاسخ به چالشهایی که شرکت ها با آنها روبه رو هستند ، ضروری است که دانش ، مهارت ها ، تجربه ها و دیدگاه های تمام کارکنان یک شرکت با هم ترکیب شوند.
در این راستا تشکیل تیم های موثر برای مقابله با چالش هایی که شرکت ها در محیط کسب و کار با آن روبرو هستند. ضرورتی انکار ناپذیر است و سازمان هایی که به موفقیت می اندیشند نه تنها در بخش های مختلف خود کار تیمی را به عنوان شیوه سازماندهی به کار میبرند بلکه برای ایجاد "فرهنگ کار تیمی" نیز تلاش می کنند. (تدین ،1385)
شرایط صنعتی 15 تا 20 سال گذشته به طور اساسی تغییر کرده است. در این دوره ، تکنولوژی ، شرایط بازار و خواسته های مشتری با سرعت و در جهت های مختلف تغییر پیدا کرده در حالی که این تغییرات سابقاً کمتر مورد توجه بوده است. برای نمونه چند مورد از این چالش ها در زیر نام برده شده که شامل بخش بندی بازار های پویا ، کاهش زمان رسیدن به بازار،افزایش تنوع محصول ،تولید برای مشتریان مشخص ،کاهش طول عمر محصول ،جهانی سازی تولید و غیره است. در عصر رقابت جهانی ،اقتصاد جهانی هم به سرعت جایگزین بازارهای محلی می شود. ظهور بازارهای باز ،کاهش موانع تجاری، بهبود در حمل و نقل و پیوندهای ارتباطی منجر به ایجاد موقعیتی شده است که بازارها و رقابتهای محلی به صورت استاندارد جهانی عمل می کنند. در نتیجه بنگاههای صنعتی امروز با چالشها و فشارهای رقابتی جدیدی روبرو شده اند.پروژه نسل آینده سیستم های تولیدی در موسسه تکنولوژی ماساچوست بر چابکی در پاسخگویی بر مشتری ، شبکه بودن در بازار جهانی ،مشارکت کارکنان ، یکپارچکی در مدل بنگاه بسط یافته ، توسعه شایستگی و مدیریت دانش تاکید می کند. زمینه های صنعتی تغییرداده شده ، توانمندی های جدیدی را جستجو می کند رایز و جوهانسون توانایی بنگاه های صنعتی برای تطبیق سرعت و دقیق با شرایط در حال تغییر را یک عامل کلیدی برای موفقیت در آینده می دانند و بیان می کنند در این فرآیند بنگاه باید جمع کثیری از نقطه نظرات مدیریتی ، سازمانی و تکنولوژیکی را یکپارچه و متحد کند . (رایز و جوهانسون ، 2001)
تحولات سریع تکنولوژیکی ، افزایش خطرات ، جهانی شدن و انتظارات خصوصی سازی از ویژگی های محیطی هستند که سازمان های تجاری کنونی با آنها مواجه اند. برای کسب موفقیت در این محیط ، چابکی یک مزیت رقابتی را ایجاد می کند که می توان با شهرت در نوآوری و کیفیت ، آن حفظ نمود. سازمان چابک فرآیندها و افراد سازمان را با تکنولوژی پیشرفته همگام ساخته و نیاز های مشتریان را براساس محصولات و خدمات با کیفیت خود در یک قالب زمانی نسبتاً کوتاه رفع می کند. البته این وضعیت زمانی روی می دهد که چابکی یک ارزش سازمانی نظامند و یک استراتژی رقابتی برای رهبران تلقی شود. (شهایی، 1387)
سازمان ها به چند دلیل نیازمند ایجاد چابکی در خود هستند :
وجود فرصت های تجاری محدود است، در واقع وجود رقبای بسیار زیاد مانع از وجود طولانی مدت فرصت های به وجود آمده می شود و هر سازمانی با تمام نیرو به دنبال دست یابی به این فرصت هاست.
نبود توانمندی های سازمانی لازم برای نفوذ سریع محصول جدید در بازار.
سومین عاملی که وجود سازماندهی چابکی را برای سازمان های فعلی ضروری ساخته است، پیش بینی ناپذیر بودن تغییرات مستمر در سطوح گوناگون بازار است.
چهارمین دلیل و مزیت مهم و کلیدی ایجاد سازمان مجازی است که، به واسطه آنکه سبب تجمیع تمامی توانمندی های موجود در تمامی سازمانهای پراکنده می شود، سازمان می تواند از فرصت های محدود و اندک بازار به سود بیشتری دست یابد (ملاحسینی، علی؛ مصطفوی، شهرزاد، 1386 ).
همزمان با شروع قرن 21 دستیابی به موفقیت و بقا سازمان مشکل تر می شود و این این واقعیت ناشی از ظهور عصر تجاری جدید است که تغییر، یکی از خصوصیات آن است این وضعیت موجب بازنگری اساسی در اولویت های تجارت ، دیدگاه استراتژیک ، قابلیت بقا و روش ها شده است در جهان امروز بیشتر تاکید بر قابلیت سازگاری با تغییر در محیط تجاری است و یک روش پیش کششی یپبرای درک نیازهای مشتری و بازار ، متدهای تازه همکاری مانند سازمان های مجازی است. پارادایم ظاهر شده ، تولید چابک[1] است که در مفهوم یک گام به جلو و ایجاد معانی جدید برای عملکرد بهتر موفقیت در تجارت بوده و در عمل نیز رویکردی استراتژیک در تولید و در نظر گرفتن شرایط جدید محیط تجاری است. پاسخ به تغییرات و در نظر گرفتن مزیت آنها از طریق استفاده استراتژیک از متدها و ابزارهای تولیدی و مدیریتی ، مفاهیم محوری و اساسی تولید چابک هستند (شریفی و ژانگ ، 1999).
به نظر می رسد بانک های بخش دولتی در کشور در ارائه خدمات به مشتریان خود از چابکی لازم برخوردار نبوده و نیازهای آنان را مرتفع نمی سازند. شاید به همین دلیل باشد که در سال های اخیر اقبال عمومی از بانک های خصوصی و خدمات آن ها بیشتر شده است. اگر چابکی را پاسخگویی سریع، شایسته و منعطف به نیازهای مشتریان در عرصه خدمات بدانیم، احساس می شود که این شیوه از پاسخگویی و ارائه خدمات در وضعیت کنونی بانک های بخش دولتی کشور رضایت مشتریان را جلب نمی کند. به علاوه با توجه به گسترش بانک های خصوصی در کشور، بانک های دولتی برای این که بتوانند در عرصه رقابت پیروز باشند، نیازمند توانایی تغییر خود در این محیط هستند، این نیاز می تواند با چابکی سازمان پاسخ داده شود. به همین دلیل در این پژوهش بانک ملی ایران به عنوان یکی از بزرگترین بانک های این بخش مورد مطالعه قرار گرفته است تا میزان آمادگی این بانک برای چابک شدن بررسی شود. طبق نظر راماداس چابکی در چارچوب بانکداری تنها به معنای سرعت در اجرا نیست ، بلکه همچنین به این معناست که بانک چالاک و منعطف است. بانکی که چابک است، قادر خواهد بود تا خدمات جدیدی را با سرعتی بسیار سریع تر ارائه دهد، با این قصد که حل مشکلات هر مشتری خود یک هدف مشخص است. این گسترش و بهبود خدمت تنها در صورتی عملی می شود که بانک بوسیله یک استراتژی شفاف پشتیبانی شود تا بتواند از عهده پیچیدگی خدمات و رشد همراه با آن برآید. انتظار می رود که این ترکیب خدمت و فرآیند در یک بانک چابک تجربه مشتری را ارتقا دهد ، که این می تواند استفاده از یک معیار برای سنجش رشدی همراه با ماندگاری را محک بزند. بواسطه رشد، مقصود این است که یک بانک توانایی جذب مشتریان جدید را به علاوه داد و ستد بیشتری با مشتریان موجود خود داشته باشد. ماندگاری بالا به معنای ریزش کم مشتری است. از این رو، چابکی به یک بانک کمک می کند تا این فرآیند را ساده کند به طوری که بتواند خدمات جدیدتری را با سرعتی زیاد گسترش دهد تا کیفیت تجربه مشتری را ارتقا داده ، و بنابراین مشتریان موجود را حفظ کرده و مشتریان جدیدی را هم جذب کند (راماداس، 2011). بنابراین از آنجایی که در کشور کمتر به مبحث چابکی سازمان، خصوصاً در عرصه سازمان های دولتی پرداخته شده است، در این تحقیق محقق درصدد شناسایی ویژگیهای چابکی برای معرفی یک سازمان به عنوان یک سازمان چابک در صنعت بانکداری در بخش دولتی برآمده است، و به دنبال این است که اولویت و سهم هر یک از این ویژگیهای شناسایی شده را در میزان چابکی یک سازمان شناسایی کند. پس از آن با ارائه مدلی سعی بر این بوده چارچوبی برای سنجش میزان آمادگی بانک های دولتی ایران برای چابکی سازمان ارائه شود.
[1] - Agile Manufacturing
بررسی رابطه ای کارتیمی و چابکی سازمان