متداولترین، آسانترین، ارزانترین و سریعترین روش تشخیص حاملگی، جستجوی هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG: human Chorionic Gonadotropin) در ادرار، با استفاده از روشهای سرولوژی می باشد. هورمون hCG در دوران حاملگی، توسط سلولهای سینسی شیوتروفوبلاست
(Syncytiotrophoblast) جفت (Placenta) تولید شده و در سرم و ادرار قابل تشخیص است. این هورمون 3 تا 5 روز بعد از عقب افتادن عادت ماهانه (Menstrual cycle) در ادرار و قبل از آن، در سرم بانوان باردار قابل تشخیص است، و حدود دو هفته پس از زایمان طبیعی، در سرم ناپدید شده و قابل تشخیص نمی باشد. هورمون hCG ساختار گلیکو پروتئینی دارد. مقدار قند هورمون مذکور از تمام هورمونهای دیگر انسان بیشتر است. هورمون hCG از دو زنجیره آلفا (a) و بتا (b) تشکیل شده است. زنجیره آلفای هورمون HCG از نظر ساختمانی با هورمونهای LH ـ FSH و TSH مشابه است، اما زنجیره بتای آن، ساختار منحصر بفردی دارد، به همین دلیل، اساس آزمایشهای سرولوژی تعیین حاملگی، جستجوی زنجیره بتای هورمون hCG در ادرار می باشد.
معمولاً هورمون hCG را می توان، یک هفته بعد از تخمک گذاری یا 20 روز بعد از آخرین قاعدگی در سرم یا ادرار شخص حامله پیدا کرد. تولید هورمون hCG توسط جفت در طول 9 ماه حاملگی انجام می شود. اما میزان تولید آن در ماههای مختلف حاملگی متفاوت است (نمودار 1). به این ترتیب که، مقدار هورمون hCG، در ابتدای حاملگی، کم و در روز 60 تا 80 (ماه دوم حاملگی) تولید hCG در حد بالایی انجام می گیرد، و ممکن است تا Iu/ml 250 برسد. بعد از روز 60ـ80 تولید هورمون hCG کاهش می یابد، طوری که در شروع 3 ماهه (Trimester) دوم حاملگی تولید هورمون hCG کاهش می یابد، ولی هیچ وقت صفر نمی شود. و تا آخر حاملگی، پیوسته به میزان Iu/ml 15ـ10 تولید می شود. تا اینکه، حدود دو هفته پس از زایمان طبیعی، در سرم ناپدید شده و قابل تشخیص نمی باشد.
روشهای مختلف تشخیص و اندازه گیری هورمون hCG
1) روش ممانعت از آگلوتیناسیون غیر فعال ذرات لاتکس Passive Latex Agglutination Inhibition Test
2) روش آگلوتیناسیون غیر فعال ذرات لاتکس Reversed Passive Latex Agglutination
3ـ روش الیزا (ELISA: Enzyme Linked Immunosorbent Assay)
4ـ روش آر. آی. ایRIA: Radio Immuno Assay) RIA:) که حساسترین و دقیق ترین روش است.
در بین چهار روش فوق، روش اول، در آزمایشگاههای تشخیص طبی، بیشترین کاربرد را دارد. که در ادامه، روش انجام آن بطور مفصل بحث می شود.
چگونه باید از تستهای حاملگی خانگی استفاده کرد؟
تستهای حاملگی خانگی، وجود یکی از هورمونهای نشانگر حاملگی به نام "گونادوتروپین جفتی انسان" یا hCG را در ادرار نشان می دهد. این هورمون که توسط سلولهای جفت تولید می شود، ابتدا هنگامی که تخمکِ بارور شده، در رحم جای می گیرد (تقریبا شش روز پس از حامله شدن)، در جریان خون شما وارد می شود. سپس میزان هورمون hCG در طی هفته های بعدی در بدن به سرعت افزایش پیدا کرده و مقدار آن هر دو روز دو برابر می شود. 14 روز پس از حاملگی (یعنی تقریبا همان زمانی که شما انتظار دارید پریود بعدی شروع شود)، برخی از تستهای حاملگی ممکن است بتوانند این هورمون را در ادرار شما تشخیص داده و نتیجه مثبت برای حاملگی را اعلام کنند. اما بر خلاف ادعاهای تهیه کنندگان آنها، این تستها غالبا آنقدر دقیق نیستند که بتوانند حاملگی را در این مرحله تشخیص دهند. در واقع، اگر یک هفته دیگر هم (پس از زمانی که انتظار داشته اید پریود بعدی آغاز شود) صبر کنید، می توانید امید داشته باشید که نتیجه دقیق تری از این تستها به دست آورید.
اگر در اولین روزی که انتظار پریود شدن را داشته اید اما پریود نشده اید از این تستها استفاده کنید، نتیجه تا چه حد دقیق خواهد بود؟
اکثر این تستها ادعا می کنند که بیش از 99% دقت دارند، یعنی به طور ضمنی بیان می کنند که شما همین که زمان پریود بعدی تان فرا رسید اما پریود نشدید، می توانید از این تستها استفاده کنید؛ اما تحقیقات نشان داده است که این ادعاها چندان هم صحیح نیستند. واقعیت این است که میزان hCG در ادرار در روزهای پس از لقاح، در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است از انواع تست های موجود در بازار، یک یا تعداد کمی از آنها به اندازه کافی دقیق باشد که بتواند در اولین روز از پریود بعدی، سطح هورمون hCG را تشخیص داده و نتیجه مثبت بدهد. در واقع علت اصلی این است که حساسیت برخی از این تستها بقدری نیست که بتواند به آن مقداری از این هورمون که در ادرار خانمهای حامله در اولین روز از پریود بعدی شان وجود دارد، واکنش نشان دهد. اکثر این تستها در روز اول از موعد پریود بعدی، تنها قادرند 16% از حاملگی ها را تشخیص دهند؛ هر چند یک هفته بعد از موعد پریود بعدی، اکثر این تستها می توانند نتیجه مثبت حاملگی را ارائه دهند.
پس چگونه این تستها می توانند ادعای دقت در همان روزهای اول باردار شدن را داشته باشند؟ در واقع آنها چنین ادعایی ندارند. آنها صرفا ادعا می کنند که در مجموع "بیش از 99% دقت دارند"، سپس به طور جداگانه می گویند که می توانید در اولین روز از موعد پریود بعدی، از این تستها استفاده کنید. در صورتی که تهیه کنندگان یک تست بخواهند از برچسب "دقت بیش از 99%" بر روی تست حاملگی خانگی خود استفاده کنند باید نشان دهند که نتیجه این تست در آزمایشگاه، مشابه با نتیجه سایر تستهای موجود یا حتی بهتر از آنها است. از آنجا که تستهای
شامل 12 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله آزمایش تشخیص حاملگی و هورمون HCG