مقدمه
بعضی از ورزشکاران در سطوح رقابتی ممکن است برای دستیابی به سطوح بالای عملکردی، تمرینات بیش از حدی انجام دهند. در چنین حالتهایی ممکن است آنها جهت بهبود هر چه بیشتر عملکرد به استفاده از موادی که برای افزایش توان جسمانی ، نیروی روانی یا تحریک مکانیکی طراحی شده اند متوسل شوند. در سالهای اخیر صدها مکمل غذائی مخصوص ورزشکاران در بازار عرضه شده است. اکثر این محصولات مانند نوشیدنیهای ورزشی و پودرهای آمینو اسید و پروتئینی به منظور دسترسی کافی به سوخت و مصرف بهینه آن قبل و یا در حین تمرین، افزایش بازسازی انرژی بعد از تمرین، افزایش تحمل فشار تمرین یا بازگشت به حالت اولیه موثر بعد از تمرین طراحی شده اند. رایج ترین مکمل غذائی که در بازار برای ورزشکاران به عنوان ماده ای نیروزا به وفور به فروش می رسد کراتین[1] می باشد(56). کراتین یا اسید متیل گوانیدین استیک در بدن انسان در کبد، لوزالمعده و کلیه ساخته می شود و همچنین می تواند از طریق تغذیه وارد بدن انسان شود. دو سوم حجم کراتین در سارکوپلاسم به فسفوکراتین (PCr)[2] فسفریله می شود و یک سوم باقیمانده کراتین آزاد عضلات اسکلتی در حال استراحت را تشکیل می دهند(43،33) . مطالعات قدیمی وجدید فراوانی ارتباط این ماده را با تمرین و عملکرد ورزشی تصدیق کرده اند(56).
از سال 1990 به بعد تحقیقات گسترده ای تأثیرات مصرف خوراکی مکمل های کراتین را در مقادیر و مدتهای مختلف مورد ارزیابی قرار دادند . رایج ترین و در دسترس ترین نوع کراتین، کراتین مونو هیدرات می باشد که دراغلب مطالعات تحقیقی از آن استفاده شده است(56). کراتین مونو هیدرات یک پودر سفید، بی مزه و بی بو و تا اندازه ای قابل حل در آب می باشد که در آزمایشگاهها ساخته می شود(33). در سال 1992 نشان داده شده که خوردن یک دوز 5 گرمی کراتین مونو هیدرات، غلظت کراتین خون را به اندازه قابل توجهی افزایش می دهد که حدوداً یک ساعت بعد از خوردن به اوج خود می رسد و بعد از 2 تا 3 ساعت به سطح اولیه خود بر می گردد. در این پژوهش برای حفظ میزان افزایش یافته کراتین در خون در طول روز ، توصیه شده است که همان مقدار 5 گرم کراتین ، هر دو ساعت یک بار به مدت 8 ساعت انجام شود. این مقدار مصرف کراتین اگر حداقل 2 روز مکرر انجام شود منجر به افزایش معنی داری در کل محتوای کراتین عضلات می شود(41). مطالعات دیگری نیز افزایش ذخائر کراتین بدن بعد از مصرف همین مقدار مکمل کراتین را تایید کرده اند(48،37). گزارش شده است افزایش کل کراتین عضله 10 تا 37% می باشد . بیشترین بارگیری کراتین در دو روز اول اتفاق می افتد و عضلات در کمتر از 7 روز با 20 تا 25 گرم مصرف کراتین در روز، از کراتین اشباع می شوند و به حداکثر میزان خود که 155 تا 160 میلی مول در هر لیتر عضله خشک می باشد، می رسد(33).
همچنین گزارشات فراوانی از تأثیر مکمل سازی کوتاه مدت (4 تا 7 روز) کراتین بر ترکیب بدنی ، قدرت ، سرعت و توان آزمودنیهای مختلف ارائه شده است. گزارشات مبنی بر این است که مکمل سازی کراتین ، وزن بدن و جرم خالص بدن را به اندازه معنی داری افزایش داده است(74،54،51،49،45،31). تحقیقاتی نیز نشان داده اند که تکرار های قدرتی پرس سینه و اسکوات پس از مکمل سازی کراتین پیشرفت معنی داری داشته است(70،60،33،11). محققین پیشرفتهای بدست آمده بعد از مکمل سازی کراتین را به افزایش حضور کراتین – که در انباشتگی سریع ADP تولیدی از هیدرولیز ATP ، مخصوصاً در تارهای عضلانی نوع II ، نقش بافری ایفا می کند - ، افزایش در میزان دوباره سازی فسفو کراتین طی دوره های بازگشت به حالت اولیه در فعالیت های تناوبی شدید ، سطوح بالای فسفو کراتین در شروع تمرین و کاهش زمان مورد نیاز برای استراحت عضله بعد از انقباض نسبت داده اند(78،1). پژوهشهایی نیز بر روی عوارض جانبی کراتین انجام شده است که نشان داده اند ، مصرف مقدار توصیه شده کراتین در افراد سالم از نظر پزشکی ایمن می باشد(33،5). همچنین سازمانهای بین المللی ورزشی، تاکنون کراتین را بعنوان یک ماده شیمیایی غیر قانونی معرفی نکرده اند(15،5).
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
فصل اول : طرح تحقیق........................................................................................................................
1
1-1. مقدمه.....................................................................................................................................................
2
1-2. بیان مساله.............................................................................................................................................
4
1-3. ضرورت و اهمیت تحقیق....................................................................................................................
7
1-4. اهداف تحقیق........................................................................................................................................
10
1-5. متغیرهای تحقیق.................................................................................................................................
11
1-6. فرضیات تحقیق....................................................................................................................................
11
1-7. محدودیتهای تحقیق...........................................................................................................................
12
1-8. تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق.................................................................................................
13
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق.........................................................................................
15
2-1. مقدمه.....................................................................................................................................................
16
2-2. مبانی نظری تحقیق.............................................................................................................................
16
2-2-1. کراتین.........................................................................................................................................
16
2-2-1-1. تاریخچه کراتین................................................................................................................
16
2- 2-1-2. منابع کراتین....................................................................................................................
17
2-2-1-3. سنتز درونی و مکانیزم کراتین.......................................................................................
18
2-2-1-4. نقش کراتین در بدن........................................................................................................
21
2-2-1-5. عوارض جانبی...................................................................................................................
23
2-2-2. آمونیاک .......................................................................................................................................
25
25
2-2-2-1. متابولیسم بنیان آمین در عضله اسکاتی........................................................................
25
2-2-2-2. پاسخهای آمونیاک هنگام ورزش..................................................................................
26
2-2-2-3. سایر حامل های بنیان آمین..........................................................................................
27
2-2-2-4. انتقال آمونیاک از عضله اسکلتی.....................................................................................
29
2-2-2-5. پالایشNH3پلاسمائی..................................................................................................
32
2-2-2-6. سازگاری آثار مرکزی و محیطی آمونیاک.....................................................................
32
2-2-2-6-1. خستگی مرکزی.............................................................................................................
35
2-2-2-6-2.خستگی پیرامونی..........................................................................................................
40
2-2-2-7.متابولیسم آمونیاک و اسید آمینه در عضله اسکلتی ورزیده.....................................
44
2-2-3. سیستم غالب تولید انرژی در تکواندو و تأثیر کراتین بر آن..........................................
47
2-2-4. وزن..........................................................................................................................................
48
2-2-4-1. عوامل مؤثر در وزن..........................................................................................................
50
2-2-5. وزن بدون چربی ....................................................................................................................
52
2-2-6. چربی و مهارتهای ورزشی.......................................................................................................
53
2-2-7. سرعت.....................................................................................................................................
55
2-2-7-1. انواع سرعت و آزمونهای آن............................................................................................
56
2-2-7-2. عوامل موثر بر سرعت.....................................................................................................
58
2-2-8. چابکی.....................................................................................................................................
59
2-2-8-1. آزمون های چابکی...........................................................................................................
60
2-3. تحقیقات انجام شده در زمینه مکمل های کراتین......................................................................
60
2-3-1. تحقیقات داخلی.....................................................................................................................
61
2-3-2. تحقیقات خارجی.....................................................................................................................
61
2-3-2-1. مکمل سازی کوتاه مدت..............................................................................................
63
2-3-2-2. مکمل سازی کراتین و قدرت.........................................................................................
66
2-3-2-3. مکمل سازی کراتین و سرعت.......................................................................................
69
2-3-2-4. مکمل سازی کراتین و توان...........................................................................................
74
2-3-2-5. مکمل سازی کراتین و چابکی.......................................................................................
76
2-3-2-6. مکمل سازی کراتین و ترکیب بدنی.............................................................................
80
2-3-2-7. مکمل سازی کراتین و آمونیاک......................................................................................
84
فصل سوم : روش شناسی تحقیق......................................................................................................
85
3-1. مقدمه...................................................................................................................................................
85
3-2. روش تحقیق.......................................................................................................................................
85
3-3. مشخصات آزمودنیها............................................................................................................................
86
3-4. مکمل سازی آزمودنیها................................................................................................87
3-5. تمرینات ورزشی آزمودنیها................................................................................................................
88
3-6. متغیر های تحقیق...............................................................................................................................
88
3- 7. ابزار های اندازه گیری.......................................................................................................................
89
3-8. روشهای اندازه گیری متغیرها..........................................................................................................
89
3-8-1. قد..................................................................................................................................................
89
3-8-2. خونگیری.....................................................................................................................................
90
3-8-2-1. تحلیل نمونه های خونی.................................................................................................
90
3-8-3. ترکیبات بدن.............................................................................................................................
90
3-8-4. آزمون 40 یارد سرعت............................................................................................................
91
3-8-5. آزمون چابکی ایلینویز..............................................................................................................
92
3-9. روشهای آماری تحلیل داده ها.........................................................................................................
93
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها...............................................................................................
94
4-1- مقدمه...................................................................................................................................................
94
4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها.....................................................................................................
95
4-2-1. آمونیاک.......................................................................................................................................
96
4-2-2. سرعت..........................................................................................................................................
97
4-2-3. چابکی...........................................................................................................................................
98
4-2-4. وزن بدن......................................................................................................................................
99
4-2-5. توده بدون چربی.......................................................................................................................
100
4-2-6. مایعات بدن.................................................................................................................................
101
4-2-7. کراتینین......................................................................................................................................
102
4-2-8. میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن......................................................................................
103
4-3. آزمون فرضیه های تحقیق................................................................................................................
103
4-3-1. فرضیه اول..................................................................................................................................
105
4-3-2. فرضیه دوم...................................................................................................................................
106
4-3-3. فرضیه سوم.................................................................................................................................
107
4-3-4. فرضیه چهارم.............................................................................................................................
108
4-3-5. فرضیه پنجم...............................................................................................................................
109
4-3-6. فرضیه ششم...............................................................................................................................
110
4-3-7. فرضیه هفتم...............................................................................................................................
111
4-3-8. فرضیه هشتم..............................................................................................................................
113
4-3-9. فرضیه نهم..................................................................................................................................
114
4-3-10. فرضیه دهم...............................................................................................................................
118
4-4. متغیرهای وابسته به تحقیق..............................................................................................................
121
فصل پنجم : بحث ، بررسی و نتیجه گیری........................................................................................
122
5-1. مقدمه.....................................................................................................................................................
122
5-2. خلاصه تحقیق................................................................................................................................
124
5-3. بحث و بررسی..................................................................................................................................
129
5-4. نتیجه گیری.........................................................................................................................................
129
5-5. پیشنهادات............................................................................................................................................
131
منابع..................................................................................................................................................................
پیوستها
142
پیوست 1. فرم یادداشت تغذیه و تمرین آزمودنیها.................................................................................
143
پیوست 2. مواردی که در طول تحقیق باید توسط آزمودنیها رعایت شوند.......................................
144
پیوست 3. نمونه فرم دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن ..................................................................
فهرست جدولها
صفحه
عنوان
45
جدول2-1 ظرفیت و توان بیشینه سه دستگاه انرژی............................................................................
53
جدول2-2. حداقل درصد چربی بدن برای مردان و زنان ورزشکار در مراحل مختلف رشد ........
86
جدول 3-1 . شاخصهای آماری سن، قد و وزن و سابقه تمرینی آزمودنیها......................................
95
جدول 4-1. شاخصهای آماری مربوط به پاسخ آمونیاک گروه کراتین و دارونما ............................
96
جدول 4-2. شاخصهای آماری مربوط به سرعت گروه کراتین و دارونما در پیش و پس آزمون..
97
جدول 4-3. شاخصهای آماری مربوط به چابکی گروه کراتین و دارونما در پیش و پس آزمون..
98
جدول 4-4. شاخصهای آماری مربوط به وزن گروه کراتین و دارونما ..............................................
99
جدول 4-5. شاخصهای آماری مربوط به توده بدون چربی گروه کراتین و دارونما ........................
100
جدول 4-6. شاخصهای آماری مربوط به کل مایعات بدن گروه کراتین و دارونما .........................
101
جدول 4-7. شاخصهای آماری مربوط به کراتینین گروه کراتین و دارونما در پیش آزمون..........
102
جدول 4-8. شاخصهای آماری مربوط به میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن گروه .....................
104
جدول 4-9. مقایسه میانگین آمونیاک در پیش و پس آزمون گروه کراتین..................................
جدول 4-10. مقایسه میانگین سرعت در پیش و پس آزمون گروه کراتین....................................
105
جدول 4-11. مقایسه میانگین چابکی در پیش و پس آزمون گروه کراتین....................................
106
جدول 4-12. مقایسه میانگین وزن در پیش و پس آزمون گروه کراتین.........................................
107
جدول 4-13. مقایسه میانگین توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه کراتین..................
108
جدول4-14. مقایسه میانگین آمونیاک در دو گروه کراتین و دارونما.................................................
109
جدول4-15. مقایسه میانگین سرعت در دو گروه کراتین و دارونما..................................................
110
جدول4-16. مقایسه میانگین چابکی در دو گروه کراتین و دارونما..................................................
112
جدول4-17. مقایسه میانگین وزن بر حسب کیلوگرم در دو گروه کراتین و دارونما....................
113
جدول4-18. مقایسه میانگین توده بدون چربی در دو گروه کراتین و دارونما................................
115
جدول 4-19. خلاصه ای از تغییرات متغیرهای تحقیق در گروه کراتین و دارونما........................
116
جدول 4-20. خلاصه ای از اختلاف تغییرات متغیرها در دو گروه کراتین و دارونما.....................
117
جدول 4-21. تغییرات متغیرهای وابسته به تحقیق در گروه کراتین و دارونما..............................
118
جدول 4-22. اختلاف تغییرات متغیرهای وابسته به تحقیق در دو گروه کراتین و دارونما...........
120
فهرست شکلها
عنوان
صفحه
شکل 2- 1. سنتز کراتین............................................................................................................................
21
شکل 3-1. مسیر حرکت در تست چابکی ایلینویز...............................................................................
92
نمودار 4-1. تغییرات آمونیاک خون در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما..............
110
نمودار 4-2. تغییرات سرعت در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما...........................
111
نمودار 4-3. تغییرات توان در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما...............................
112
نمودار 4-4. تغییرات چابکی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما...........................
114
نمودار 4-5. تغییرات وزن در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما................................
115
نمودار 4-6. تغییرات توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما.........
117
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
فصل اول : طرح تحقیق........................................................................................................................
1
1-1. مقدمه.....................................................................................................................................................
2
1-2. بیان مساله.............................................................................................................................................
4
1-3. ضرورت و اهمیت تحقیق....................................................................................................................
7
1-4. اهداف تحقیق........................................................................................................................................
10
1-5. متغیرهای تحقیق.................................................................................................................................
11
1-6. فرضیات تحقیق....................................................................................................................................
11
1-7. محدودیتهای تحقیق...........................................................................................................................
12
1-8. تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق.................................................................................................
13
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق.........................................................................................
15
2-1. مقدمه.....................................................................................................................................................
16
2-2. مبانی نظری تحقیق.............................................................................................................................
16
2-2-1. کراتین.........................................................................................................................................
16
2-2-1-1. تاریخچه کراتین................................................................................................................
16
2- 2-1-2. منابع کراتین....................................................................................................................
17
2-2-1-3. سنتز درونی و مکانیزم کراتین.......................................................................................
18
2-2-1-4. نقش کراتین در بدن........................................................................................................
21
2-2-1-5. عوارض جانبی...................................................................................................................
23
2-2-2. آمونیاک .......................................................................................................................................
تأثیر مصرف مکمل کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نخبه