حجت الاسلام والمسلمین رشاد در پاسخ به سوال خبرنگار گروه دین و اندیشه "مهر" مبنی بر این که رویت هلال ماه از چه مقوله ای است و آیا "موضوع" است یا "حکم" ؟ گفت: رویت هلال موضوع است و موضوعاتی که دارای حکم شرعی اند چند قسم هستند. قسمی از آنها موضوعات شرعیه نامیده می شود که بعضی از موضوعات احکام شرعی را عرفیه می نامیم و برخی دیگر را موضوعات علمیه تعبیر می کنیم. همین جا تذکر بدهم که این تقسیم متعارف نیست، تقسیم مشهور تفکیک موضوعات به دو دسته شرعی و عرفی است. موضوعات شرعیه آن دسته از موضوعات احکام اند که شارع آن را جعل کرده است. اگر شارع اختراع و جعل نکرده بود دیگران نمی توانستند تلقی مورد نظر شارع را از آن موضوعات بفهمند مانند صلاة یا صوم که دو اصطلاح اند و از آنها دو موضوع مراد می شود و احکامی بر آنها بار می شود. صلاة در لغت به معنای دعاست، ولی شارع این کلمه را در معنای مناسک مخصوصی به کار برده که اگر کاربرد خاص شارع نمی بود و به نحوی از انحاء این کاربرد احراز نمی شد و معلوم نمی شد شارع از کلمه صلاة چه اراده کرده، دیگران آن معنای مورد تلقی شارع را از کلمه صلاة نمی توانستند فهم کنند. البته ما بحث هایی در اصول فقه داریم تحت عنوان حقیقت شرعیه یا بحث صحیحی و اعمی که به این مبحث ما مربوط می شود که در مجال مصاحبه قابل طرح نیست.
اگر حاکم شرع حکم به افطار کرد و عید فطر را اعلام نمود بر همه مسلمانان و حتی مجتهدین تبعیت از این حکم واجب است و در عرض حکم حاکم، شرع دیگری نمی تواند حکم صادر نماید. به جهت این که حاکم شرع یکی بیش نیست اگر در عرض حکم حاکم شرع عادل، شخص دیگری هم حق حکم کردن داشته باشد ناامنی و اختلال نظام لازم می آید و این مورد تایید عقل و شرع نیست .
شارع به هر حال بعضی موضوعات را جعل و اختراع کرده و تلقی ای از آن دارد و احکامی را نیز بر این معنا و تلقی حمل کرده است. موضوعات عرفیه هم موضوعاتی هستند که شارع تصرف در آن نکرده بلکه عرف و عامه آن را جعل کرده اند و شارع نیز احکام را بر موضوع یا همان تلقی عرفی اش بار کرده است. مثلا وقتی از عموم مردم بپرسند که بیع یعنی چه، اغلب توضیحی مشابه ارائه می دهند. اگر از مردم بپرسیم که ربا یعنی چه فرض بر این است که مردم عصر بعثت می دانستند ربا یعنی چه. شارع هم بیع را با همان تلقی عرف تحلیل و ربا را تحریم نموده، پس موضوعات عرفیه، موضوعاتی هستند که شرع در شکل گیری و تعریف آن نقشی ندارد و موضوعاتی است که مردم با آن سر و کار دارند و اغلب آن را می فهمند و فقط شارع حکمی بر آنها حمل کرده است. موضوعات علمیه را ما به آن موضوعاتی که برای تشخیص آن خبر به تخصص خاصی لازم است و شناخت آن نه شان شارع است و نه کار عرف تعبیر می کنیم. مرجع تشخیص موضوعات شرعیه شرع است و مرجع تشخیص موضوعات عرفیه عرف است. متخصصین خاص و مرجع تشخیص موضوعات علمیه هم طبعا خبرگان و اهل تخصص آن موضوع هستند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: موضوعات شرعیه نیز به دو گروه تقسیم می شوند:
برای دانلود کل تحقیق از لینک زیر استفاده کنید:
دانلود تحقیق آماده هویت شرعی رویت هلال ماه و طرق احراز آن - 5 صفحه وورد قابل ویرایش