19 ص
چکیده
کشور ایران جزئی از کمربند چین خورده آلپ – هیمالیا است و سیمای توپوگرافی آن طی آخرین فعالیتهای تکتونیکی و کوهزایی این کمربند شکل گرفته است به طوریکه ناهمواریهای زمین و سطوح شیب دار پهنه های کوهستانی از ویژگیهای بارز آن محسوب می شود. در دامنه کوهستان هرکجا که شرایط زیستی مهیا بوده، انسان سکنی گزیده و روستاها و شهرها بتدریج شکل گرفته اند بطوریکه اکثر شهرها و روستاهای ایران یعنی بیش از دو سوم مراکز جمعیتی و سکونتی در نواحی کوهستانی و کوهپایه ای واقع شده است. بسیاری از دامنه ها در نواحی کوهستانی در شرایط ناپایداری قرار دارند و رخداد پدیده هایی همچون زلزله، دامنه های ناپایدار را مجبور به سقوط می نمایند بطوریکه این حرکات دامنه ای در برخی مناطق موجب ایجاد تلفات و خسارات گسترده ای می گردد.
شیت تجریش در طول جغرافیای 30، 15 – 15، 51 شرقی و عرض جغرافیایی 36 تا 45، 35 درجه شمالی در جنوب رشته کوه البرز واقع گردیده است.
روش تحقیق مورد استفاده ترکیبی از روش تحلیلی و کتابخانه ای می باشد که در روش تحلیلی ابزار تحقیق نرم افزار نقشه و Arcin Fo بوده و در روش کتابخانه ای، ابزار تحقیق، کتابها، پایان نامه های و استفاده از اطلاعات اینترنت بوده است.
سؤالات اصلی که در این مقاله در جستجوی آن هستیم عبارتند از:
1-چه عواملی در ایجاد حرکت دامنه ای مؤثر هستند؟
2-چه نقاطی در معرض حرکات دامنه ای قرار دارد؟
همچنین در این تحقیق از نظرات و پیشنهادات چند تن از استادان محترم (جناب آقای دکتر هدایتی و خانم دکتر قهرودی و جناب آقای دکتر فلاحی نیز استفاده شده است.
نتایج این تحقیق نشان داد که منطقه مورد نظر با توجه به کوهستانی بودن محدودة مورد مطالعه خاک کم عمق، فقر پوشش گیاهی، شیب نسبتاً تند، ارتفاع بالا، شرایط اقلیمی و بارش نسبتاً زیاد مستعد حرکات دامنه ای بوده و همین امر موجب خطرپذیری منطقه بوده، لذا توجه بیشتری در جهت کاهش خسارت ناشی از این حوادث را می طلبد.
مقدمه
از نظر ژئومورفولوژی نواحی کوهستانی از پیوستگی سطوح کم و بیش وسیعی تشکیل شده اند که اصطلاحاً دامنه نامیده می شوند که میزان شیب ویژگی مهم آن است. به عبارت دیگر ناهمواریها منطبق بر سیستمی از شیب های می باشند که بوسیله عبارات ساده ریاضی قابل درک هستند. (منبع شمارة 14)
شیت تجریش از نواحی کوهستانی ایران است که فضای کوههای آن می تواند در معرض خطرات ناشی از ناپایداری دامنه ها از جمله لغزش، ریزش، سولی فولکسیون، خزش، جریانهای گلی و بهمن ها بوده است که پهنه بندی آن با توجه به عوامل تکنوتیک، سنگ شناسی، شیب، جهت شیب، پوششی گیاهی و مرفولوژی دامنه ها صورت گرفته است.
تعریف ناپایداری دامنه و حرکات دامنه ای (منبع شمارة 7)
حرکات دامنه ای مواد عبارت است از جدانشدگی و حمل رو به پایین مواد منفصل خاکی و سنگی تحت تأثیر نیروی جاذبه زمین. معمولاً مواد جابجا شده بر یک زون نسبتاً مشخص یا بر سطح برشی حرکت می کند و بر اساس معیارهایی مانند سطح گسیختگی، مواد لغزشی، عوامل لغزشی، نوع حرکت و جابجایی مواد و سرعت حرکت و مواردی از این قبیل به انواع مختلفی طبقه بندی می شوند.
بدین ترتیب رویداد حرکات دامنه ای و انواع مختلف آن به عوامل مختلفی از جمله شیب زمین، جنس مواد، پیوستگی و چسبندگی مواد، نحوه استقرار مواد برروی سنگ بستر، نحوه قرارگیری لایه های زمین نسبت به مواد سطحی و ... بستگی دارد. با این حال فعالیت این حرکات با حضور آب، یخ، شرایط دمایی، نیروهای تکنوتیکی زمین و مواردی از فعالیت های انسانی تشدید می شود. این تعریف از حرکات توده ای، امکان بررسی حرکت مواد در همه مقیاس ها و نسبت ها را بدست می دهد. بنابراین حرکات دامنه ای پدیده هایی را مانند خزش آرام و رو به پایین مواد شامل خاک و خرده سنگها، تا یک حرکت سریع به ابعاد بزرگ و مسافت طولانی را شامل می شود.
بیان مسئله
موضوع مقاله بررسی و تجزیه و تحلیل پهنه بندی خطرپذیری شیت تجریش مقابل ریزش و لغزش می باشد.
ضرورت پهنه بندی ناپایداری دامنه ها 19ص