نوع فایل: word
قابل ویرایش 88 صفحه
جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی
مقدمه:
قرآن کریم هدفهای مقدس بعثت پیامبر اکرم (ص) را با جمله‌های کوتاه بیان کرده است. یکی از آنها که حساس و شایسته‌ی دقت می‌باشد این است که «و یضع عنهم امرهم و الا غلال التی کانت علیهم» یعنی پیامبر اسلام تکالیف شاق را از دوش آنها بر می‌دارد و غل و زنجیری را که به دست و پای آنها بسته شده بود باز می‌کند.
اکنون باید دید که مقصود از غل و زنجیری که در دوران طلوع فجر اسلام به دست و پای عرب دوران جاهلیت بسته شده بود چیست؟ مسلماً مقصود غل و زنجیر آهنین نیست، بلکه منظور همان اوهام و خرافاتی است که فکر و عقل آنها را از رشد و نمو باز داشته بود و یک چنین گیر و بند که به بال فکر بشر بسته شود به مراتب از سلسله‌ی آهنین زیان بخش‌تر و زیان‌بار تر است. زیرا زنجیرهای آهنین پس از گذشتن مدتی از دست و پا برداشته می‌شوند و خود زندانی با فکر و سالم و مزّه از خرافات گام در زندگی می‌گذارد. اما سلسله‌هایی که از اوهام و اباطیل، مانند رشته‌های سردرگم به عقل و شعور و ادراک انسان پیچیده می‌شوند. چه بسا تا دم مرگ با انسان همراه می‌گردند و او را از هر گونه تلاش. حتی برای باز کردن این قید و بند، باز می‌دارد.
انسان با فکر سالم و در پرتو عقل و خرد می‌تواند هر گونه قید و بند آهنین را در هم شکند ولی فعالیت و تلاش انسان بدون فکر سالم و دور از هر گونه وهم و خیال نقشی بر آب و عاری از فایده می‌باشد.
یکی از بزرگترین افتخارات رسول اکرم(ص) این است که با خرافات و اوهام و افسانه و خیال مبارزه نموده و عقل و خرد بشر را از غبار و رنگ خرافات شستشو داد.
ایشان می‌فرمایند: من برای این آمده‌ام که قدرت فکر بشر را تقویت کنم، و با هرگونه خرافات، به هر رنگ که باشد، حتی اگر به پیشرفت هدفم کمک کند سرسختانه مبارزه نمایم.
این تحقیق سعی دارد بررسی کند، با وجود مخالفت شدید ادیان الهی و مخصوصاً اسلام با عقاید و خرافاتی، چرا هنوز این موهومات از جوامع بشری رخت بر نبسته است؟! و تا چه اندازه در بین دبیران و دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های ارومیه این اعتقادات وجود دارد.
محدودیت‌های تحقیق:
1- معتقد بودن خود محقق می‌تواند عامل محدودیت باشد. مثلاً در طراحی سوال، در بررسی نتیجه و زمان توزیع سوالات.
2- عدم پاسخ درست توسط کسانی که به پرسشها جواب می‌دهند، که امکان دارد به علت ترس از متهم شدن به اُمّل بودن، به سوالات جواب درست ندهند که باید اشاره کرد که نوشتن نام و نام‌خانوادگی الزامی نیست.
3- با اینکه اکثر افراد می دانند که بعضی از موارد خرافی می‌باشند ولی با این حال اعتقاد دارند که این مسأله ممکن است هنگام پاسخ دادن به سوالات ایجاد اشکال نماید.
4- به علت عدم پیشینه‌ی قبلی در این زمینه، الگوی عمومی برای طرح سوال و فرضیه نداشتیم.
5- با توجه به بار مالی زیاد نتوانستیم تحقیقمان را در سطوح بزرگتر مانند، بین آقایان و خانم‌ها و یا بین شهرستان‌های مختلف بررسی نماییم.
6- به دلیل مقدور نبودن مصاحبه، افراد بیسواد در این تحقیق مد نظر قرار نگرفتند.
پس می‌توان گفت که تأثیر محدودیت‌های موجود می‌تواند از روایی و اعتبار تحقیق بکاهد.
بیان مسأله:
عناصر گوناگونی در محیط مدرسه وجود دارند که شاگرد از آنها تأثیر می‌پذیرد ولی هیچیک از آنان نمی‌توانند مانند معلم تأثیر گذار باشند چون رابطه‌ی معلم و شاگرد بیشترین اوقات مدرسه را به خود اختصاص می‌دهد و نقش الگویی معلم بیشتر از نقش پدر و مادر و سایرین نمود پیدا می‌کند. معلم به خاطر نفوذ معنوی و نیز ارتباط روحی و روانی با دانش‌آموزان، تأثیر چشم‌گیری در رشد و شخصیت آنها دارد و می‌تواند بین ارزش‌های فردی، خانوادگی و ارزش‌های اجتماعی تعادل ایجاد کند و دانش‌اموزان را به سلامت تن و روان رهنمون گردد.
لذا داشتن عقاید منطقی بر اساس واقعیات و عاری از موهومات برای افرادی می‌باشد که وظیفه‌ی انسان‌سازی جامعه بر عهده‌ی آنان است. به همین جهت قصد داریم طی این تحقیق وضعیت اعتقادی معلمان را در مورد خرافات روشن کنیم و اینکه:
ـ آیا با بالا رفتن میزان سواد از شدت اعتقاد به حدیث‌های باطل کاسته می‌شود؟
ـ آیا بین سن افراد و اعتقاد به خرافات رابطه‌ای وجود دارد؟
ـ آیا اعتقادات والدین به خرافات موجب معتقد شدن فرزندان آنها نیز می‌شود؟
ـ آیا بین رشته ی تحصیلی افراد و اعتقاد به خرافات رابطه وجود دارد؟
با توجه به اینکه کتابی مختص خرافات، که در آن در مورد موضوعات خرافی و ریشه و پیدایش آنها صحبت شده باشد در دسترس نمی‌باشد و افرادی ممکن است به اعمالی درست دست بزنند و از خرافی بودن آن اطلاعی نداشته باشند (مثل آتش افروزی در چهارشنبه سوری) و مطالعه‌ی کتابهایی که در آنها از خرافات بحث شده است، برای همه‌ی افراد مقدور نیست. (چون اکثر کتاب‌ها برای رشته‌های خاص تدوین می‌شود)
لذا با مطالعه‌ی کتابهای متعددی در این زمین، اطلاعاتی جامع در این تحقیق گرد آورده‌ایم. به امید اینکه مورد استفاده‌ی علاقمندان قرار گیرد.
فهرست مطالب:
سخنی از امام
مقدمه
محدودیت‌های تحقیق
فصل اول
بیان مسأله
اهمیت مسأله
هدف تحقیق
فصل دوم
سخنی از علامه طباطبایی
علل اعتقاد به خرافات (دیدگاه روان‌شناسان)
نظر تاریخی
نظر اندیشمندان
اقسام خرافات
خرافات در دنیای علم و تمدّن
خرافات در جوامع پیشرفته‌ی کنونی
خرافات اجتماعی
فال نیک و بد
تفآءل از دیدگاه جامعه‌شناسی
نظر اسلام در مورد تفآءل
سعادت و نحوست ایّام
دیدگاه اسلام
قرآن کریم
عنوان
روایات
خرافات رایج در میان مردم ایران
آل
ام‌الصبیان
جشن چهارشنبه‌سوری و آتش‌افروزی
دیو
رمّالی، فالگیری و طالع‌بینی
طلسم
تعویذ
خرافات در عقاید عرب جاهلیت
معالجه‌ی بیماران
قسمت دیگری از خرافات
مبارزه‌اسلام با خرافات
منشأ اعتقادات
پیشینة تحقیق
جمع‌بندی
فرضیه‌های تحقیق
فصل سوم
جدول متغیرها
متغیرهای تحقیق
تعاریف عملیاتی و مفهومی
روش تحقیق
روایی محتوایی
عنوان
لیست سؤالات
اعتبار یا پایایی تحقیق
روش‌ها و آزمون‌های آماری
جامعه و نمونه‌ی آماری
روش نمونه‌گیری
حجم نمونه
فصل چهارم
جدول داده‌ها
جدول (1- الف)
جدول (1- ب)
جدول (1- ج)
جدول فراوانی سؤال 1
جدول فراوانی سؤال 2
جدول فراوانی سؤال 3
جدول فراوانی سؤال 4
جدول فراوانی سؤال 5
جدول فراوانی سؤال 6
جدول فراوانی سؤال 7
جدول فراوانی سؤال 8
جدول فراوانی سؤال 9
جدول فراوانی سؤال 10
جدول فراوانی سؤال 11
جدول فراوانی سؤال 12
عنوان
جدول فراوانی سؤال 13
جدول (2- الف) جدول فراوانی متغیّرها
جدول (2- ب)
جدول (2- ج)
جدول (2- د)
جدول (3- الف) جدول تفاوت میانگین
جدول (3- ب)
جدول (3- ج)
جدول (3- د)
جدول (3- هـ)
فصل پنجم
خلاصه‌ی از اهداف ن نظریه‌ها
تطابق یافته‌ها با نظریه‌ها
پیشنهادات
منابع و مآخذ
منابع و مآخذ:
1- ابن اثیر، النهایه، چاپ مصر، ج 1.
2- حیدریان، محمود، مبانی روانشناسی اجتماعی، تهران.
3- روح‌الامینی، محمود، مبانی مردم‌شناسی، تهران، انتشارات پیام نور، 1372.
4- روزنامه‌ی قدس، چاپ 11، شماره‌های 2972 و 2973.
5- رودوژه، موریس، جامعه شناسی سیاسی، ترجمه دکتر ابوالفضل، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
6- سعیدیان، عبدالحسین، دایره‌المعارف، سرزمین و مردم ایران، تهران، 1360.
7- شکیباپور، عنایت‌الله، دایره‌المعارف اجتماعی، تهران.
8- طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج 19، 2، 1.
9- طبیبی، حشمت‌اله، مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1371.
10- فلسفی، محمدتقی، گفتار فلسفی بزرگسال و جوان، قم، دفتر نشر معارف اسلامی، 1368، ج 2.
11- فرهنگ فارسی عمید
12- قرآن کریم، سوره‌های اعراف، یس، نمل، دخان، قدر، قمر، فصلت.
13- گارسیا مارکز، گابریل، به سوی درخت گویا، ترجمه لیلی گلستان، تهران.
14- لغت‌نامة دهخدا
15- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، جلد 59.
16- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد 6 و 15.
17- نوری، یحیی، جاهلیت در اسلام، تهران.
18- نادری عزت‌الله، سیف نراقی، مریم، روش‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، تهران، انتشارات بدر، چاپ 5، 1372.
19- پاشاشریف، حسن، شریفی، نسترن، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، 1380.
پایان نامه ی بررسی میزان و علل گرایش به عقاید خرافی در بین معلّمان زن و دختران دانش‌آموز. doc